Զեդեա

Զեդեա (նախկին անվանումը՝ Զեյթա), գյուղ Հայաստանի Վայոց ձորի մարզի Վայքի տարածաշրջանում^[2], մարզկենտրոնից 17 կմ հարավ-արևելք, Վայքի լեռների հյուսիսային փեշերին։ Վերանվանվել է Զեդեա 1991 թ. ապրիլի 3-ին^[3]։

Գյուղ
Զեդեա
Զեդեան Վարդաբլուր լեռան լանջից
Երկիր	Հայաստան
Մարզ	Վայոց ձորի մարզՎայոց ձորի մարզ
Համայնք	Վայոց Ձորի մարզ և Ազիզբեկովի շրջան
Այլ անվանումներ	Զեյթա
ԲԾՄ	1650 մ
Պաշտոնական լեզու	Հայերեն
Բնակչություն	141[1] մարդ (2011)
Ազգային կազմ	Հայեր
Կրոնական կազմ	Հայ Առաքելական եկեղեցի
Ժամային գոտի	UTC+4
Զեդեա (Հայաստան) Զեդեա (Վայոց ձորի մարզ)
Զեդեա Վիքիպահեստում

Աշխարհագրություն

Գյուղը գտնվում է Հայաստանի Վայոց ձորի մարզի հյուսիս արևելյան մասում՝ մարզկենտրոնից 20 կմ հյուսիս արևելք։ Այն փռված է Վարդաբլուր և Հարսնասար լեռների ստորոտում՝ ծովի մակարդակիցից բարձր է 1500-1600 մ։ Սահմանակից է մարզի Ագարակաձոր, Վայք, Մալիշկայ ու Ազատեկի համայնքներին։ Գյուղի տարածքով անցնում է Արփա գետը։^[փա՞ստ]

Պատմություն

Զեդեա գյուղը 1988 թվականի նոյեմբեր ամսից վերաբնակեցվել է Նախիջևանի շրջանի Ազնաբերդ գյուղից արտագաղթած հայերով։^[փա՞ստ]

Գյուղը ավելի հին է քան ենթադրվում է, որի վկայությունն են զարդաքանդակներով խաչքարերը և հունական տառերով գերեզմանաքարերի արձանագրությունները, ինչից կարելի է ենթադրել, որ այստեղ ապրել են հայեր, հույներ, ադրբեջանցիներ, որից հետո այս գյուղում իրենց հանգրվանն են գտել Նախիջևանից տեղահանված հայերը։^[փա՞ստ]

Գյուղի շրջակայքում կա երկու հին գյուղատեղիներ։ Գերեզմանաքարերի արձանագրություններից ենթադրվում է, որ գյուղերից մեկը հունական է եղել։ Հին հայկական գերեզմանոցի մոտակայքում հայտնաբերվել է ջրաղաց, ինչը թույլ է տալիս ենթադրել, որ գյուղի բնակիչները նախկինում էլ զբաղվել են հացահատիկի մշակությամբ։ Բոլոր ժամանակներում գյուղի հիմնական եկամտի աղբյուրը եղել է հողագործությունը և անասնապահությունը։^[փա՞ստ]

Ըստ Ստեփանոս Օրբելյանի՝ դեռ միջնադարում գոյություն է ունեցել Վայոց ձոր գավառի Զեդյա գյուղը։ Գյուղի պատմության վերաբերյալ այլ մանրամասներ չկան։^[փա՞ստ]

Բնակչություն

Ըստ Հայաստանի 2011 թ. մարդահամարի արդյունքների՝ Զեդեայի մշտական բնակչությունը կազմել է 141, առկա բնակչությունը՝ 137 մարդ^[1]։ Մինչև 1989 թ. բնակեցված է եղել ադրբեջանցիներով^[4][5]։ Զեդեայի բնակչության փոփոխությունը ժամանակի ընթացքում՝ ստորև^[6]

Տարի	1831	1873	1897	1926	1939	1959	1970	1979	2001	2011
Բնակիչ	67	224[4]	324	148	311	188	239	263	167	141[1]

Տնտեսություն

Բնակչությունը զբաղվում է անասնապահությամբ, բանջարաբուծությամբ, այգեգործությամբ և դաշտավարությամբ։^[փա՞ստ]

Պատմամշակութային կառույցներ

Գյուղի տարածքում կան հին գյուղատեղիներ, խաչքարեր, մոտակայքում՝ Քարատակ գյուղատեղին։^[փա՞ստ]

Արտաքին հղումներ

• Զեդեա բնակավայրը «GEOnet Names Server» կայքում։
• 2001 թվականի Հայաստանի մարդահամարի արդյունքները, Հայաստանի վիճակագրական կոմիտե
• Kiesling, Brady (2005), Rediscovering Armenia: Guide, Yerevan, Armenia: Matit Graphic Design Studio
• Brady Kiesling, Rediscovering Armenia, p. 127, available online at the website of the Internet Archive: