Գրեյս Պատրիսիա Քելլի (անգլ.՝ Grace Patricia Kelly[5], Գրեյս Պատրիսիա Գրիմալդի (Grace Patricia Grimaldi[6][7]), նոյեմբերի 12, 1929, Ֆիլադելֆիա, Փենսիլվանիա, ԱՄՆ - սեպտեմբերի 14, 1982, Մոնտե Կառլո, Մոնակո), ամերիկացի դերասանուհի, իր ժամանակի նշանավոր դերասանուհիներից մեկը։ 1956 թ. ապրիլին ամուսնացել է Մոնակոյի Ռենե III իշխանի հետ, այդպիսով դառնալով Մոնակոյի իշխանուհի[8] և 26 տարեկան հասակում հրաժեշտ տալով կինոդերասանուհու իր կարիերային (նրա կինոկարիերան տևել է ընդամենը չորս տարի՝ 1952-1956 թթ.)։ Գրեյս Քելլին համարվել է իր ժամանակի ամենագեղեցիկ կինոդերասանուհին, նորաձևության կուռք, պատմության մեջ տեղ գտած ամանագեղեցիկ իշխանուհին[9]։ Մահացել է 1982 թվականի սեպտեմբերի 14-ին, ավտովթարից[8][10]։
 անգլ.՝ Grace Kelly | |
|---|---|
 1956 թ. ստուդիական լուսանկար | |
| Հասակը | 1,70 մ |
| Ծնվել է | 1929 նոյեմբերի 12 |
| Ծննդավայր | Ֆիլադելֆիա, Փենսիլվանիա, ԱՄՆ |
| Մահացել է | սեպտեմբերի 14, 1982 (տարիքը 52) |
| Մահվան վայր | Մոնտե Կառլո, Մոնակո |
| Գերեզման | Սուրբ Նիկոլասի մայր տաճար |
| Կրթություն | Թատերական արվեստների ամերիկյան ակադեմիա (1949)[1] և Neighborhood Playhouse թատերական դպրոց |
| Քաղաքացիություն |  ԱՄՆ և  Մոնակո |
| Ազգություն | ԱՄՆ |
| Կրոն | Կաթոլիկություն |
| Մասնագիտություն | դերասանուհի |
| Ակտիվ շրջան | 1949-1965 |
| Ժանրեր | վեսթեռն |
| Ծնողներ | հայր՝ John B. Kelly Sr.?, մայր՝ Margaret Majer? |
| Ամուսին(ներ) | արքայազն Ռայներ Ռենե Մոնակո |
| Երեխա(ներ) | Հանովերի արքայադուստր Կարոլինա[2], Ալբեր II[2] և Սթեֆանի[2] |
| Պարգևներ և մրցանակներ | |
Կինոյի ամերիկյան ինստիտուտն իր կազմած «Հոլիվուդյան դասական կինոյի 25 մեծագույն կին աստղեր» ցանկում նրան հատկացրել է 13-րդ տեղը[11], Ամերիկյան կինոակադեմիան նրան ընդգրկել է իր հրապարակած Ամերիկյան բոլոր ժամանակների ֆիլմերի 100 մեծագույն աստղերի ցանկում՝ նույնպես հատկացնելով 13-րդ տեղը[12]։ Խաղացել է մոտ 30 ֆիլմում, որոնցից առավել նշանավոր են՝ «Ուղիղ կեսօրին», «Մոգամբո», «Սպանության դեպքում հավաքեք «M», «Գյուղի աղջիկը», «Բակ նայող լուսամուտը», «Բռնել գողին», «Բարձր հասարակություն» և այլն։
Ստացել է 1 Օսկար լավագույն դերասանուհի անվանակարգում, ստացել է նաև 3 Ոսկե Գլոբուս, 2 անգամ ներկայացված է եղել BAFTA-ի և այլն։
Երիտասարդ տարիներ
Գրեյս Քելլին իռլանդական և գերմանական արմատներ ունի, ծնվել է ԱՄՆ-ում՝ հարուստ և ազդեցիկ ընտանիքում[13]։ Նա եղել է երրորդ երեխան ընտանիքում։ Նրա հայրը՝ Ջեք Քելլին, զբաղվում էր շինարարությամբ, նախկին ակադեմիական թիավարության օլիմպիական չեմպիոն է[14]։ Նրա եղբայրը՝ Ուոլթեր Կ. Քելլին, վոդևիլի աստղ էր, Ջորջ Քելլիի եղբայրը՝ հայտնի դրամատուրգ, Պուլիտցերյան մրցանակի դափնեկիր[15]։ Գրեյսն ուներ ավագ քույր՝ Պեգգին, եղբայր՝ Ջոնը, և կրտսեր քույր՝ Լիզաննան։ Նրա մայրը՝ Մարգարեթ Մայերը, գերմանական արմատներ ուներ, երիտասարդ տարիքում ֆոտոմոդել էր[16][17]։ Մարգարեթը Փենսիլվանիայի համալսարանում դասավանդել է ֆիզիկական կուլտուրա և եղել է առաջին կինը, ով դարձել է այս համալսարանում կանանց թեթև աթլետիկայի մարզիչ[17][18]։ 1924 թվականին Ջոն Բ. Քելլիի հետ ամուսնությունից հետո Մարգարեթը տնային տնտեսուհի է դարձել, մինչև նրա բոլոր երեխաները դպրոցական տարիքի են հասել, որից հետո նա սկսել է ակտիվորեն ընդգրկվել տարբեր հասարակական կազմակերպություններում[17]։
Քելլիի ընտանիքն ապրում էր Ֆիլադելֆիայի շքեղ առանձնատանը։ Մանկուց Գրեյսը մուտք է գործել բարձր հասարակություն։ Այնուամենայնիվ, նա ձգտում էր հաջողության հասնել այլ հետաքրքրաշարժ աշխարհում, տարբեր այն աշխարհից, որում գոյություն ունեին նրա ծնողները։
Գրեյսը ընտանիքում սիրելի չէր. ծնողները նախապատվությունը տալիս էին մարզուհի Պեգգիին և կրտսեր Լիզաննային, իսկ Ջեքի հետ առանձնապես մեծ ծրագրեր էին կազմում։ Գրեյսը ֆիզիկապես ավելի թույլ էր, քան իր քույրերն ու եղբայրը։
Ռեյնհիլ կրոնական քոլեջում Գրեյսը խիստ կաթոլիկ կրթություն է ստացեl։ Հենց այնտեղ՝ վեց տարեկան հասակում, նա առաջին անգամ բեմ դուրս եկավ Սուրբ Ծննդյան թատերականացված ներկայացման մեջ Տիրամոր դերում։
Կինոկարիերա
Տեղափոխվելով Նյու Յորք՝ Քելլին սկսել է աշխատել որպես ֆոտոմոդել և զուգահեռաբար ուսումնասիրել քիմիան, ինչպես նաև դերասանական վարպետությունը դրամատիկական արվեստի Ամերիկյան ակադեմիայում։ Նա փորձել է բազմաթիվ դերեր տարբեր պիեսներում, սակայն ստացել է միայն ծխախոտից և գարեջուրից մինչև գլխարկներ և փոշեկուլներ գովազդելու պայմանագրեր։
1949 թվականին նրան վերջապես հաջողվել է ընդունվել Բրոդվեյ թատրոն, և նա խաղացել է Ստրինդբերգի «Հայր» պիեսում։ 1950-1954 թվականներին հաճախ է հայտնվել տարբեր հեռուստատեսային ծրագրերում։ 1951 թվականին նրան հրավիրեցին «14 ժամ» ֆիլմում էպիզոդիկ դեր խաղալ։
Հաջորդ տարի Գրեյս Քելլին նկարահանվել է Ֆրեդ Ցինեմանի «Ուղիղ կեսօրին» վեստերում (1952), որտեղ նրա գործընկերը Գերի Կուպերն էր։ 1953 թվականին Ջոն Ֆորդը նրան առաջարկել է խաղալ «Մոգամբո» ֆիլմում, որտեղ նրա գործընկերներն են դարձել Քլարկ Գեյբլը և Ավա Գարդները։ Այս աշխատանքի համար Գրեյսը առաջադրվել է «Օսկար» մրցանակի՝ որպես երկրորդ պլանի լավագույն դերասանուհի։ Նա ստացել է այդ պատվավոր մրցանակը, ինչպես նաև Նյու Յորքի քննադատների մրցանակը, իր ստեղծած հարբեցող երգչի՝ Բինգ Քրոսբիի ընկերուհու կերպարի համար «Գյուղական աղջիկ» կինոնկարում (1954)։
Քելլիի համար հաստատվել է արկածախնդիր ֆիլմերի դերասանուհու փառքը։ Շուտով նրա վրա ուշադրություն դարձրեց Ալֆրեդ Հիչքոքը, ում մոտ նա երեք ֆիլմերում է նկարահանվել։ Դրանցից երկուսը՝ «Սպանության դեպքում հավաքեք ″M″» (1954) և «Պատուհան դեպի բակ»(1954) ֆիլմերն են, որոնք նշված են ռեժիսորի լավագույն աշխատանքների շարքում։
Ամերիկայի կինոարվեստի ինստիտուտը «100 մեծագույն կինոաստղերի» ցուցակում նրան 13-րդ տեղում է ընդգրկել։
Գրեյսը ցանկացել է իր կյանքը կապել մոդելավորող Օլեգ Կասսինիի հետ, սակայն նրա տարիքը և բազմաթիվ ամուսնալուծությունները ստիպել են Գրեյսի ծնողներին փոխել իր որոշումը։ Գրեյսի կինոկարիերան տևել է ընդամենը 4 տարի՝ 1952-ից 1956 թվականներին։
«Ուղիղ կեսօրին» կինոնկարից (1952)
«Մոգամբո» (1953)
«Սպանության դեպքում հավաքիր ″M″»(1954)
«Բակ նայող պատուհանը» կինոնկարից (1954)
«Բռնել գողին» կինոնկարից (1955)
Մոնակոյի արքայադուստրը
Ալֆրեդ Հիչքոքի՝ «Բռնել գողին» երրորդ ֆիլմի նկարահանումների ժամանակ, որի գործողությունները տեղի են ունեցել ֆրանսիական Ռիվիերայում, կադրում անսպասելիորեն հայտնվել է Մոնակոյի իշխանությունը։ Այնուամենայնիվ, Գրեյսը Մոնակոյի արքայազն Ռենե III -ի հետ ծանոթացել է մեկ տարի անց՝ Կաննի կինոփառատոնի ժամանակ, դերասանուհի Օլիվիա դե Հեվիլենդի և նրա երկրորդ ամուսնու՝ լրագրող Պիեռ Գալանտի ակտիվ աջակցությամբ, ով գնացքով Ֆրանսիայի հարավ գնալու ճանապարհին հորինել է «Пари матч» ամսագրի օրիգինալ շապիկը, այն է՝ արքայազնի և ամերիկյան կինոաստղի հանդիպման լուսանկարը[19]։ Հանդիպումն ավարտվել է զբոսանքով, ապա՝ գաղտնի նամակագրությամբ։ Նրանց հարսանիքը տեղի է ունեցել 1956 թվականի ապրիլի 18-ին՝ հասարակության համար փակ քաղաքացիական արարողությամբ և հաջորդ օրը՝ 1956 թվականի ապրիլի 19-ին՝ հանրային կրոնական արարողությամբ[20]։ Հարսանիքից հետո, թագադրվելով ամուսնու հետ, Գրեյսը դարձավ արքայադուստր և թողեց իր կինոկարիերան[21]։
Իշխանական զույգը երեք երեխա ունի.
• Կարոլինա Մարգարիտա Լուիզա (ծնվ. 1957),
• Ալբեր II (ծնվ. 1958) Մոնակոյի գործող իշխան,
• Սթեֆանիա Մարիա Ելիզավետա (ծնվ. 1965)։
Գրեյս Քելլին ունեցել է եզակի ոսկերչական զարդերի հարուստ հավաքածու Cartier և Van Cleef & Arpels եվրոպական հայտնի ոսկերչական տներից։ Զարդերի մեծ մասը ստեղծվել է հատուկ իր համար[22]։ Գրեյսը ամուսնությունից հետո շատ դժբախտ էր։ Ամուսինը անընդհատ վիրավորում էր նրան, նվաստացնում, դավաճանում և սահմանափակում ամեն ինչում[23]։ Երեխաները մեծացել են երես առած և անքաղաքավարի։ Ժամանակի ընթացքում Քելլին ավելորդ քաշի հետ կապված խնդիրներ է ունեցել[24]։ Նա դավաճանել է ամուսնուն երիտասարդ տղամարդկանց հետ[25]։
Աղետ
1982 թվականի սեպտեմբերի 13-ին Գրեյսը ավտովթարի ենթարկվեց։ Նա կորցրեց 1980 Rover SD1 (3500V8) մեքենայի կառավարումը և կտրուկ շրջադարձից կողաշրջվեց լեռան լանջին[26]։ Մեքենայում եղել է նաև նրա դուստր Ստեֆանին, որը ողջ է մնացել։ Երբ փրկարարները Գրեյսին դուրս են բերել ջարդուփշուր եղած մեքենայից, նա դեռ ողջ է եղել, սակայն լուրջ վնասվածքների պատճառով անգիտակից վիճակում է եղել։ Գրեյս Քելլիին միացրել են արհեստական շնչառության սարքին, սակայն բժիշկները որոշել են, որ նրա վիճակն անհամատեղելի է կյանքի հետ, և որ Գրեյսը այլևս չի կարող փրկվել։ Ռենեի թույլտվությամբ անջատել են արհեստական շնչառության սարքերը։ Նա մահացավ հաջորդ օրը Մոնակոյի հիվանդանոցում, որը հետագայում 1985 թվականին վերանվանվեց Արքայադուստր Գրեյսի Բժշկական Կենտրոն (անգլ.՝ The Princess Grace Hospital Centre)։
Բժիշկների եզրակացության մեջ հաղորդվել է, որ արքայադուստրը մեքենա վարելիս «ուղեղային անոթային նոպա» է ստացել։ Մոնակոյի հիվանդանոցի գլխավոր վիրաբույժ, պրոֆեսոր Ժան Շաթելենի խոսքով, որտեղ մահացել է Գրեյս Քելլին, նա ինսուլտ է տարել[27]։ Սկզբում պնդում էին, որ Ստեֆանիան թեթև վնասվածքներ է ստացել, սակայն ավելի ուշ պարզվել է, որ պարանոցի լուրջ կոտրվածք կա[28]։
Արքայադուստր Գրեյսը Մոնակոյի Սուրբ Նիկոլասի մայր տաճարում հոգեհանգստից հետո հուղարկավորվել է սեպտեմբերի 18-ին՝ Գրիմալդիների ընտանեկան դամբարանում[29]։ Արարողությանը ներկա էին 400 հյուրեր, որոնց թվում էին օտարերկրյա կառավարությունների ներկայացուցիչներ և եվրոպական թագավորական տների անդամներ։ Բրիտանական թագավորական տունը ներկայացնում էր Ուելսի արքայադուստր Դիանան, կինոմիության ներկայացուցիչների թվում էր Քերի Գրանտը։ Նրա հուղարկավորությանը հետևել է մոտ հարյուր միլիոն հեռուստադիտող ամբողջ աշխարհում[30]։ Մոնակոյի իշխան Ռենե III-ը մինչև իր մահը մնաց այրի և թաղվեց Գրեյսի կողքին 2005 թվականին[31]։
Հիշատակ
Գրեյս Քելլիի կյանքի պատմությանը նվիրված են մի քանի ֆիլմեր, այդ ֆիլմերից մեկը «Գլխավոր վկա» հեռուստաֆիլմն է, որն այլ կերպ է մեկնաբանում նրա մահը։ 2014 թվականին «Գրեյսը Մոնակոյից» կենսագրական ֆիլմում Քելլիի դերը կատարել է օսկարակիր Նիկոլ Քիդմանը։
1930-ականներին «Hermès» նորաձևության տունը թողարկեց կանացի պայուսակ, որը հետագայում ստացավ Kelly անվանումը։ 1950-ականներին պայուսակը դարձել էր շատ հայտնի, մոդելի տարբերակները դեռ արտադրվում են մինչ օրս, մինչդեռ դրա մեկնարկային գինը 11 հազար դոլար է[32]։
Գրեյս Քելլիին է նվիրված բրիտանացի կատարող Միկայի «Grace Kelly» երգը և գերմանական Die Ärzte փանկ-ռոք խմբի «Գրեյս Քելլի» երգը։
2007 թվականին Մոնակոն թողարկեց 2 եվրո անվանական արժեքով հուշադրամ՝ 20,001 տպաքանակով՝ ի հիշատակ Գրեյս Քելլիի մահվան 25-ամյակին։ Այս մետաղադրամն ունի երկու եվրո արժողությամբ բոլոր հուշադրամներից ամենափոքր տպաքանակը և ամենաթանկն է (աճուրդներում մետաղադրամի արժեքը գերազանցում է 1200 եվրոն)։ Թողարկումից հետո Մոնակոյում երկու տարով արգելել են 2 եվրո արժողությամբ հուշադրամներ թողարկել։
2012 թվականին Յոշկար Օլայում՝ Փոքր Կոկշագա գետի ափին՝ ամուսնության գրանցման գրասենյակի մոտ, կանգնեցվել է Գրեյս Քելլի և Մոնակոյի արքայազն Ռենե III ամուսնական զույգի հուշարձանը[33]։
Արտիստական լավագույն աշխատանքներ
Ընտրյալ ֆիլմագրություն
| Տարին | Վերնագիրը | Դերը | Ռեժիսորը | Նշումներ |
| 1951 | Fourteen Hours/Տասնչորս ժամ | Լուիզա Էնն Ֆուլլեր | Հենրի Հեթեուեյ | |
| 1952 | High Noon/Ուղիղ կեսօրին | Էմի Ֆաուլեր Քեյն | Ֆրեդ Ցինեման | |
| 1953 | Մոգամբո | Լինդա Նորդլի | Ջոն Ֆորդ | |
| 1954 | Dial M for Murder/Սպանության դեպքում հավաքիր M | Մարգո Մերի Ուենդիս | Ալֆրեդ Հիչքոք | |
| Rear Window/Բակ նայող պատուհանը | Լիզա Քերոլ Ֆրեմոն | |||
| The Country Girl/Գեղջուկ աղջիկը | Ջորջի Էլգին | Ջորջ Սիտոն | ||
| Green Fire/Կանաչ կրակ | Քեթրին Նոուլենդ | Էնդրյու Մարտոն | ||
| The Bridges at Toko-Ri/Թոքո Ռիի կամուրջները | Նենսի Բրուբեյքր | Մարկ Ռոբսոն | ||
| 1955 | To Catch a Thief/Բռնել գողին | Ֆրենսիս Սթիվենս | Ալֆրեդ Հիչքոք | |
| 1956 | The Swan/Կարապը | Իշխանուհի Ալեքսանդրա | Չարլզ Վիդոր | |
| High Society/Բարձր հասարակություն | Թրեյսի Սամանտա Լորդ | Չարլզ Ուոլթերս |
Թատրոն
| Տարին | Վերնագիրը | Դերը | Թատերագիրը | Վայրը |
| 1949 | The Father/Հայրը | Բերտա | Ավգուստ Ստրիդբերգ | Cort թատրոն, Բրոդվեյ |
| 1952 | To Be Continued/Շարունակելի | Երիտասարդ կին | Ուիլյամ Մարշանթ | Booth թատրոն, Բրոդվեյ |
Սկավառակագրություն
- "True Love", զուգերգ Բինգ Քրոսբիի հետ (Բարձր հասարակություն/High Society ֆիլմից. 1956)
- L'Oiseau du Nord et L'Oiseau du Soleil, ֆրանսերեն և անգլերեն (1978)
- Birds, Beasts & Flowers: գրական-երաժշտական ծրագիր (1980)
Մրցանակներ և առաջադրումներ
| Տարին | Մրցանակը | Անվանակարգը | Վերնագիրը | Արդյունքը |
|---|---|---|---|---|
| 1950 | Թատերական աշխարհ մրցանակ | Չկա տվյալ | The Father/Հայրը | Հաղթանակ |
| 1953 | Կինոակադեմիայի մրցանակ | Երկրորդ պլանի լավագույն դերասանուհի | Mogambo | Առաջադրված |
| Ոսկե գլոբուս | Երկրորդ պլանի լավագույն կինոդերասանուհի | Հաղթանակ | ||
| 1954 | Կինոակադեմիայի մրցանակ | լավագույն դերասանուհի | The Country Girl/Գեղջուկ աղջիկը | Հաղթանակ |
| Ոսկե գլոբուս | լավագույն կինոդերասանուհի (դրամայում) | Հաղթանակ | ||
| National Board of Review-ի մրցանակ | լավագույն դերասանուհի | Հաղթանակ | ||
| Նյու Յորքի կինոքննադատների շրջանակի մրցանակ | Լավագույն դերասանուհի | Հաղթանակ | ||
| BAFTA-ի մրցանակ | Կանացի գլխավոր դերի լավագույն կատարում | Առաջադրված | ||
| 1954 | National Board of Review-ի մրցանակ | Լավագույն դերասանուհի | Rear Window/Բակ նայող պատուհանը | Հաղթանակ |
| Նյու Յորքի կինոքննադատների շրջանակի մրցանակ | Լավագույն դերասանուհի | Հաղթանակ | ||
| 1954 | National Board of Review-ի մրցանակ | Լավագույն դերասանուհի | Dial M for Murder/Սպանության դեպքում հավաքիր M | Հաղթանակ |
| Նյու Յորքի կինոքննադատների շրջանակի մրցանակ | Լավագույն դերասանուհի | Հաղթանակ | ||
| BAFTA-ի մրցանակ | Լավագույն դերասանուհի | Առաջադրված | ||
| Bambi մրցանակ | Լավագույն միջազգային դերասանուհի | Առաջադրված | ||
| 1956 | Ոսկե գլոբուս | Սիրված ֆիլմի հերոսուհի | Չկա տվյալ | Հաղթանակ[34] |
Այլ պատիվներ
- Աստղ՝ հոլիվուդյան փառքի ճեմուղում (1960)
- 13-րդ տեղ՝ կինոյի ամերիկյան ինստիտուտի կազմած Top Female Stars of American Cinema ցանկում (1999)
Ազգային պատիվներ
Օտարերկրյա պատվանշաններ
: Ավստրիական «Կարմիր խաչ» մեդալ[36]
: Բելգիական «Կարմիր խաչ» մեդալ[37]
: Ֆրանսիական «Կարմիր խաչ» մեդալ[37]
Հունական թագավորական տան Բարեգործության շքանշանի մեծ խաչ[36]
Պարսից կայսրության 2.500-ամյակի հուշամեդալ՝ Պահլավի (Փեհլևի) արքայատոհմից[38]
: Իտալական «Համերաշխության աստղ» շքանշանի մեծ սպա[36]
: Սուրբ աթոռի շքանշանի մեծ խաչ[36]- Մալթայի ինքնիշխան զինվորական ուխտի «Վաստակի համար» շքանշանի (Order pro merito Melitensi) մեծ խաչ[36]
: «Ռուբեն Դարիո» շքանշանի մեծ խաչ[39]
: Իսպանիայի Կարմիր խաչի Պատվո և վաստակի տախտակ[37]
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
 |
 |
|---|---|
| Իշխանուհի Գրեյսի զինանշանը | Գրեյսի արքայական միացագիրը |
Ծանոթագրություններ
Գրականություն
Արտաքին հղումներ
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
