Գեորգ Գրոս

Գեորգ Էրենֆրիդ Գրոս կամ Ժորս Գրոս (գերմ.՝ Georg Ehrenfried Groß, գերմ.՝ George Grosz, հուլիսի 26, 1893(1893-07-26)^{[1][2][3][…]}, Բեռլին, Պրուսիայի թագավորություն, Գերմանական կայսրություն^[4] - հուլիսի 6, 1959(1959-07-06)^{[1][2][3][…]}, Արևմտյան Բեռլին, Գերմանիա^[4]), գերմանացի նկարիչ, գրաֆիկ և ծաղրանկարիչ։

Գեորգ Գրոս գերմ.՝ George Grosz
Ի ծնե	գերմ.՝ Georg Ehrenfried Groß
Ծնվել է	հուլիսի 26, 1893(1893-07-26)[1][2][3][…]
Ծննդավայր	Բեռլին, Պրուսիայի թագավորություն, Գերմանական կայսրություն[4]
Վախճանվել է	հուլիսի 6, 1959(1959-07-06)[1][2][3][…] (65 տարեկան)
Մահվան վայր	Արևմտյան Բեռլին, Գերմանիա[4]
Ազգություն	գերմանացի
Քաղաքացիություն	ԱՄՆ և  Գերմանիա
Կրթություն	Դրեզդենի կերպարվեստի ակադեմիա (1911)[5]
Դավանանք	աթեիզմ
Մասնագիտություն	նկարիչ, գծանկարիչ, լուսանկարիչ, համալսարանի դասախոս, գրող, նկարազարդող, վիմագրող, գծանկարիչ, նկարիչ-փորագրող և գծագրող
Ոճ	էքսպրեսիոնիզմ[6], դադաիզմ[6] և Նոր իրեղենություն[6]
Ժանր	Ծաղրանկար[7][8], կենցաղային ժանր[8], նյու[8], դիմապատկեր[8] և նատյուրմորտ[8]
Թեմաներ	գեղանկարչություն
Ուշագրավ աշխատանքներ	I Am Glad I Came Back?
Ուսուցիչ	Էմիլ Օրլիկ
Պարգևներ	Գուգենհայմի կրթաթոշակ [5]
Անդամակցություն	Արվեստի և գրականության ամերիկյան ակադեմիա
Կուսակցություն	Գերմանիայի կոմունիստական կուսակցություն
Ամուսին	Eva Peters?
Զավակներ	Marty Grosz? և Peter M. Grosz?
George Grosz Վիքիպահեստում

Կենսագրություն

1909-1911 թվականներին սովորել է Դրեզդենի գեղարվեստի ակադեմիայում (Ռիչարդ Մյուլերի ստուդիայում), 1912-1916 թվականներին կրթությունը շարունակել Բեռլինի արդյունաբերական արվեստի դպրոցում (Էմիլիա Օրլիկիի վարպետության դասեր)։ 1912-1913 թվականներին Փարիզում ծանոթացավ նոր արվեստի հետ, բացեց սեփական Դոմիեի և Տուլուզ-Լոտրեկի գրաֆիկան։ 1914 թվականին որպես կամավոր զորակոչվեց գերմանական բանակ, 1915 թվականին հոսպիտալացվեց և զորացրվեց՝ ազատվելով 1917 թվականի զինվորական ծառայությունից:

Գեորգ Գրոսը (աջից) և Ջոն Հարթֆիլդը. Պաստառի գրվածքը՝ «Արվեստը մահացավ։ Կեցցե նոր Տատլինա մեքենայական արվեստը». (1920)

Գրոսի նկարները 1916 թվականի կեսերին հայտնվեցին Բեռլինի «Նոր երիտասարդություն» ամսագրում։ Շուտով նկարիչը ուշադրություն հրավիրեց իր վրա։ Նրա մասին գրեցին մի շարք հայտնի քննադատներ և հրապարակախոսներ, հրատարակեցին իր նկարների հրատարակությունները։ Գրոսի նկարների հիմնական թեման Բեռլինի անբարոյական, զվարճալի և արատավոր կյանքն էր^[9]։

Հակումներով և սովորությունով պճնամոլ էր ու արկածախնդիր։ 1916 թվականին փոխեց իր անունն ու ազգանունը Ամերիկայի ռոմանտիկ սիրո անվամբ, որը նա գիտեր Ֆենիմոր Կուպերի վեպերից (իր ընկեր և համահեղինակ Հելմուտ Հերցֆելդը ընտրեց Ջոն Հարթֆիլդ կեղծանունը, ինչի շնորհիվ հետագայում դարձավ երգիծական ֆոտոմոնտաժի վարպետ)։ 1918 թվականին Գրոսը դարձավ Բեռլինի դադաիստների խմբի հիմնադիրներից մեկը։

1919 թվականին մասնակցեց Սպարտակի (Spartacists) ապստամբությանը, ինչի պատճառով ձերբակալվեց, սակայն օգտագործելով կեղծ փաստաթղթեր փախավ բանտից։ Նույն տարում նա միացավ Գերմանիայի Կոմունիստական կուսակցությանը, սակայն 1922 թվականին նախքան Մոսկվա այցելելը, դուրս եկավ կուսակցության շարքերից։ 1923 թվականին դարձավ «Կարմիր խմբի» նախագահը, պրոլետարական արվեստագետների ասոցիացիայի շուրջ ձևավորեց «Դուբինկա» երգիծական ամսագիրը, որը ստեղծվել է Գերմանիայի Կոմունիստական կուսակցության կողմից։ «Կարմիր խումբը» Խորհրդային Միությունում նախաձեռնեց և կազմակերպեց գերմանական նոր արվեստի առաջին ցուցահանդեսը։

Նկարեց երգիծական «Սիմպլիցիսիումս» ամսագրի համար, նկարազարդեց Ալֆոնսո Դոդեի «Թարթարենայի արկածները Տարասկոնից» (1921) վեպը, հանդես եկավ որպես բեմադրիչ։ 1921 թվականին մեղադրվում էր գերմանական բանակին վիրավորելու մեջ, ինչի պատճառով նրան տուգանեցին։ Դատարանի դատավճռով ոչնչացվեց «Աստված մեր հետ է» շարքի իր երգիծական գծագրերը։

1924-1925 և 1927 թվականներին նորից ապրեց Փարիզում, միաժամանակ նրա ստեղծագործությունները ցուցադրվեցին Մոսկվայի գերմանական արվեստի առաջին ցուցահանդեսում։ 1928 թվականին նա միացավ Գերմանիայի հեղափոխական նկարիչների ասոցիացիային։

1932 թվականին Գրոսն արտագաղթեց ԱՄՆ, 1933-1955 թվականներին սկսեց դասավանդել Նյու Յորքում, իսկ 1938 թվականին ստացավ ամերիկյան քաղաքացիություն։ Նացիստական Գերմանիայում նրա արվեստը ներառվեց «վիրավորական արվեստի» մեջ։ Գրոսը հրապարակեց իր «Փոքրիկ այո և մեծ ոչ» հեղինակային գիրքը (1946)։

1950-ական թվականներին նա իր տանը բացեց մասնավոր արվեստի դպրոցը, իսկ 1954 թվականին ընտրվեց Ամերիկյան արվեստի և գրականության ակադեմիա։ 1959 թվականին նկարիչը վերադարձավ Գերմանիա՝ Արևմտյան Բեռլին։ Վերադարձից մի քանի շաբաթ անց Գրոսին հայտնաբերեցին փոթորկոտ գիշերվա մեջ՝ տան մուտքի մոտ մահացած։

Գեորգ Գրոսի և Թեոդոր Դոյբլերի գերեզմանաքարը, Բեռլին

Ստեղծագործական կյանք

1920-ական թվականներին Գրոսն իր ստեղծագործությունները մոտեցնելով էքսպրեսիոնիզմին, իր նկարներում ու ծաղրանկարներում ճշգրիտ վերստեղծեց Հիտլերի իշխանության գալու նախօրեին Գերմանիայի իրավիճակը, անմտություններն ու հուսահատությունները։

Գրոսին է պատկանում է «Կայենը կամ Հիտլերը դժոխքում» (1944) նկարների շարքը։ Իր ժամանակացույցում զգալի տեղ է զբաղեցնում էրոտիկ թեման, որը նա ներկայացնում է իրեն հատուկ սուր գրոտեսկ ոճով։

Աշխատություն

• George Grosz, Ach knallige Welt, du Lunapark, Gesammelte Gedichte, München, Wien, 1986.
• Գեորգ Գրոս. Խոհեր և ստեղծագործականություն. Մ.:Առաջընթաց, 1975. — 139 էջ.

Ծանոթագրություններ

1. Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
2. Georg Grosz (նիդերլ.)
3. Georg Grosz — OUP, 2006. — ISBN 978-0-19-977378-7
4. Encyclopædia Britannica
5. Guggenheim Fellows-ի տվյալների բազա
6. https://www.museothyssen.org/en/collection/artists/grosz-george
7. http://vocab.getty.edu/page/ulan/500014558
8. https://rkd.nl/explore/artists/34262
9. Куирт У., 1974, էջ 67

Գրականություն

• Lewis B.I. George Grosz: art and politics in the Weimar Republic. Madison: University of Wisconsin Press, 1971
• Fischer L. George Grosz in Selbstzeugnissen und Bilddokumenten. Reinbek bei Hamburg: Rowohlt, 1976.
• Klassiker der Karikatur. George Grosz. Eulenspiegel. Verlag, Berlin.1979
• Sabarsky S. George Grosz: the Berlin years. New York: Rizzoli, 1985
• Flavell M.K. George Grosz, a biography. New Haven: Yale UP, 1988
• McCloskey B. George Grosz and the Communist Party: art and radicalism in crisis, 1918 to 1936. Princeton: Princeton UP, 1997.
• Vargas Llosa M. Ein trauriger, rabiater Mann: über George Grosz. Frankfurt/ Main: Suhrkamp, 2000
• George Grosz: Zeichnungen für Buch und Bühne. Berlin: Henschel, 2001
• Anders G. George Grosz. Paris: Allia, 2005.
• Լ. Ռեյնգարդ, Գեորգ Գրոս (1893—1959)// Արվեստ, № 12, 1973. էջ.43-47.

Արտաքին հղումներ

• Գրոսի կայքը (գերմ., անգ.)
• Կենսագրություն (գերմ.)
• Գեորգ Գրոս։ Կենսագրության փոխարեն
• Վիրտուալ պատկերասրահ
• (անգ.)

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Գեորգ Գրոս» հոդվածին։