Բիրմինգհեմ

Բիրմինգհեմը, նաև Բիրմինգեմ^[1] (անգլ.՝ Birmingham [ˈbɝːmɪŋəm], տեղական արտահայտությունը [ˈbɝːmɪŋɡəm]), քաղաք է Մեծ Բրիտանիայի կենտրոնական մասում,Անգլիայի Ուեսթ Միդլենդս կոմսությունում։

Քաղաք
Բիրմինգհեմ
Birmingham
Դրոշ Զինանշան
Երկիր	Միացյալ Թագավորություն
Կոմսություն	Ուեսթ ՄիդլանդսՈւեսթ Միդլանդս
Շրջան	Ուորքշիր
Համայնք	Բիրմինգհեմ
Քաղաքապետ	Ռոդերիկ Ռոյալ
Հիմնադրված է	VII դար թ.
Առաջին հիշատակում	1166
Տվյալ կարգավիճակում	1889 թվականից
Մակերես	267,8 կմ²
ԲԾՄ	140±1 մետր
Պաշտոնական լեզու	անգլերեն
Բնակչություն	1 028 700 մարդ (2009)
Ժամային գոտի	UTC+0, ամառը UTC+1
Հեռախոսային կոդ	0121
Փոստային ինդեքս	B
Փոստային դասիչ	B
Պաշտոնական կայք	birmingham.gov.uk
Բիրմինգհեմ (Միացյալ Թագավորություն)
Բիրմինգհեմ Վիքիպահեստում

Քաղաքը համարվում է Ուեսթ Միդլանդս կոմսության կենտրոնը և երկրորդ քաղաքն է իր բնակչության մեծությունով Մեծ Բրիտանիայում (Լոնդոնից հետո)։ Բնակչությունը կազմում է 1 028 700 մարդ(2009 թ-ի մարդահամարի տվյալներով)։

Պատմություն

:

Առաջին հիշատակությունը Բերմինգհեմի տարածքում վերաբերում է 1166 թվականին^[2]։

XVI դարում Բերմինգեմը դառնում է մետաղական արտադրանքի խոշոր կենտրոն։ XVIII դարում քաղաքը դառնում է Մեծ Բրիտանիայի արդյունաբերության միջուկը, և նրա բնակչությունը աճում է մինչև 70 հազար մարդ, 17-րդ դարի 15 հազար բնակչությունից^[2]։ Ամբողջ աշխարհում հայտնի են գիտնականներ և ինժեներներ՝ Վիլյամ Մյորդոկը, Մետյու Բոլտոնը, Ջեյմս Ուատը, Ջոզեֆ Պրիստլլին, Ջոն Բասկերվիլը ապրել և աշխատել են Բիրմինգհեմում^[2]։ Անգլիական 17-րդ դարի բուրժուական հեղափոխությանը աջակցում է խորհրդարանը։ 1830 թվականին քաղաքում ստեղծվում է բուրժուական կազմակերպություն (այսպես կոչված բիրմինգհեմյան քաղաքական միություն), որը կարևոր դեր է խաղում 1832 թվականի խորհրդարանական բարեփոխումների համար պայքարում։ 1839 թվականին Բիրմինգհեմում նիստ է գումարել չարտիստական կոնվենտը։ 1839 թվականի հուլիսին Բիրմինգհեմի բուրժուազիան ոստիկանների և զորքերի հետ աշխատավորների բախումներ էր հրահրել;

20-րդ դարի սկզբից քաղաքում տեղի է ունենում ռազմական գործարանների արագ աճ։ Երկրորդ Համաշխարհային պատերազմի տարիներին Բիրմինգհեմը զգալի ավերածությունների է ենթարկվում գերմանական ավիացիայի հարձակումների արդյունքում;

1974 թվականի վարչական բարեփոխումից ի վեր ժամանակակից սահմաններում, որի ընթացքում Բիրմինգհեմ քաղաք-կոմսությունը վերակազմավորվել է Մետրոպոլ կոմսության շրջանի, այդ նույն ժամանակ միացվել է քաղաքը (Սատոն Կոլդֆիլդը)։

Ֆիզիկա-աշխարհագրական բնութագիրը

Աշխարհագրություն

Քաղաքը գտնվում է Բիրմինգհեմ սարահարթի վրա։ Կազմում է Արևմտյան Միդլանդի միջուկը։ Զբաղեցնում է 267 կմ քառ. տարածք և հյուսիս-արևելքում սահմանակից է Ուորքշիրի արարողակարգային վարչությանը, հարավ-արևելքում՝ Սոլիհալին, հարավում՝ Վուստերշիրի արարողակարգային վարչությանը, հյուսիս-արևմուտքում՝ Դադլիի թաղամասերին։

Կլիմա

Բիրմինգհեմին, ինչպես ամբողջ Անգլիային, բնորոշ է մեղմ և խոնավ կլիման, միջսեզոնային տատանումները փոքր են, ամռանը շոգը շատ հազվադեպ է լինում, ձմռանը գրեթե ուժեղ սառնամանիքներ չեն լինում^[3]։ Климат умеренный морской^[4]. Средняя температура января и февраля (самых холодных месяцев) +3,1 °C, июля +15,8 °C (самого тёплого).

Բնակչություն

2011 թվականի մարդահամարի տվյալներով՝ Բիրմինգհեմում բնակվել է 1 074 300 մարդ։ Բնակչության միջին խտության դեպքում՝ 4011,6 մարդ։ Դրանցից 22,8 տոկոսը կազմել են երեխաները (մինչև 15 տարեկան), աշխատունակ տարիքի անձի 62,4 տոկոսը (16-ից մինչև 64 տարեկան) և տարեց տարիքի անձի 14,8 տոկոսը (65 տարեկանից բարձր)։

"Բնակչության թվաքանակի դինամիկան ըստ տարիների

1981	1991	2001	2011	2019
1 029 200	1 004 500	984 600	1 074 283	1 141 816

Էթնիկ կազմ

Հիմնական էթնիկ խմբերը, համաձայն 2011 թվականի մարդահամարի (էթնիկ խմբերի դասակարգումը ներկայացված է Մեծ Բրիտանիայի ազգային վիճակագրական ծառայության (ONS)):

Տնտեսություն

Բիրմինգհեմը արդյունաբերական քաղաք է։ Զարգացած է սննդի, մետալուրգիական, մեքենաշինական (այդ թվում' էլեկտրատեխնիկական) արդյունաբերությունը։

Բիրմինգհեմի ոսկերչական արվեստը լայնորեն հայտնի և տարածված է ամբողջ աշխարհում։ Քաղաքում հաճախ անցկացվում են ոսկերչական ցուցահանդեսներ։

Քաղաքականություն

Բիրմինգհեմը կառավարվում է քաղաքային խորհրդի կողմից, որը բաղկացած է 40 ընտրատարածքներում ընտրված 120 պատգամավորներից։ Վերջին ընտրությունների արդյունքում խորհրդում 45 տեղ է զբաղեցնում Մեծ Բրիտանիայի Պահպանողական կուսակցությունում^[5]։

Կրթություն

Բիրմինգհեմի ինստիտուտ

Բիրմինգհեմը Մեծ Բրիտանիայի և Եվրոպայի գիտական կենտրոններից է։ Քաղաքում կան 5 համալսարաններ և մի քանի համալսարանային քոլեջներ։ Բիրմենգեմյան համալսարանը երկրի ամենախոշոր ու հայտնի համալսարաններից մեկն է^[6]։ Բիրմինգհեմը հռչակված է նաև դպրոցական կրթությամբ։ Էդվարդ թագավորի դպրոցը ամեն տարի դպրոցների ցանկում ամենաբարձր դիրքն է գրավում իր հեղինակությամբ^[7]։ Թագավոր Էդվարդի դպրոցը լավագույն կանացի դպրոցն է Անգլիայում։

Տրանսպորտ

Գրավելի Հիլի տրանսպորտային կապ

Բիրմինգհեմը խոշոր տրանսպորտային համակարգ, տրանսպորտային հանգույցններ և ավտոմոբիլային, երկաթուղային և գետային տրանսպորտ ունի^[8]։ Քաղաքի միջով անցնում են M5, M6, M40, M42 ավտոմայրուղիները։ Այստեղ գտնվում է Մեծ Բրիտանիայի ամենահայտնի տրանսպորտային հանգույցը՝ Գրավելլի Հիլը^[9]։ M6 մայրուղին (Բրոմֆորդի վիադուկ) անցնում է քաղաքի միջով, որը ամենաերկար կամուրջն է Մեծ Բրիտանիայի և Իռլանդիայի Միացյալ Թագավորությունում (5,6^[10]։ Երկաթուղային կայարան Birmingham New Street - ում^[11]; также является хабом дальнемагистральной железнодорожной компании CrossCountry^[12][13]:

Քաղաքի կենտրոնից 10 կմ հարավ-արևմուտք գտնվում է Բերմինգեմի միջազգային օդանավակայանը՝ բեռնվածությամբ յոթերորդը Մեծ Բրիտանիայում^[14]։

Ճաարտարապետություն

Սուրբ Ֆիլիպի եկեղեցի

Սուրբ Չեդայի եկեղեցի

Քաղաքում են գտնվում 1710-1725 թվականներին կառուցված Անգլիկան Սուրբ Ֆիլիպի տաճարը։

Բիրմինգհեմի թանգարանն ու իր արվեստի պատկերասրահը բացվել են 1885 թվականին։ Դրանք գտնվում են քաղաքի կենտրոնում, շենքը պսակված է Բիգ Բեն բարձր ժամացույցի աշտարակով։

Նաև Բիրմինգհեմում կան Տրանսպորտային թանգարան և Ստորջրյա աշխարհի թանգարաններ։

Բիրմինգհեմի ոսկերչական թանգարանը քաղաքի հատուկ տեսարժան վայրերից մեկն է^[15], կառուցվել է 1846 թվականին։ 1980-ականներին որոշում է կայացվում այն քանդել, և մի քանի տարածքներ նույնիսկ ոչնչացվում են, բայց շինարարության համար ոտքի են կանգնում տեղի բնակիչները և կամավոր արվեստագետները, ովքեր վերականգնում են ճանապարհահատվածը՝ այն վերածելով հասարակական հանգստի վայրի^[16]։

Սպորտ

Ֆուտբոլ

Ակումբներ։

• «[[Ասթոն Վիլա» - ամենահին (1874 թվականից ի վեր) պրոֆեսիոնալ կոչվող ակումբներից է Անգլիայում, 7-ակի չեմպիոն, Անգլիայի գավաթի 7-ակի հաղթող, Լիգայի գավաթի 5-ակի հաղթող, 1982 թվականի Եվրոպայի սուպերգավաթի խաղարկություն, 1982 թվականի Եվրոպայի գավաթակիր։
• Բիրմինգհեմ Սիթին պրոֆեսիոնալ ֆուտբոլային ակումբ է, որն ունի երկար պատմություն՝ սկսած 1875 թվականից։

Քաղաքի հայտնի բնակիչները

• Արթուր Կոնան Դոյլ  - գրող, երիտասարդ տարիքում աշխատել է Բիրմինգհամում։
• Նիք Մեյսոն  - Pink Floyd խմբի թմբուկահարը։
• Ջոն Թոլքին  - գրոշ, մանկությունը և երիտասարդությունը աբց են կացել Բիրմինգհամում։
• Նևիլ Չեմբերլեն  - 1937 - 1940 թթ եղել է Անգլիայի վարչապետը։

Քույր քաղաքները

• Չիկագո (անգլ.՝ Chicago), Իլինոյս, ԱՄՆ
• Նովոկուզնեցկ, Կեմերովի մարզ, Ռուսաստան
• Միլան, Իտալիա
• Ֆրանկֆուրտ (Մայն), Գերմանիա
• Լայպցիգ, Գերմանիա
• Յոհանեսբուրգ, ՀԱՀ
• Լիոն, Ֆրանսիա
• Նանկին, Չինաստան
• Զապորոժյե, Ուկրաինա

Ֆուտբոլային ակումբները

• Աստոն Վիլլա (Aston Villa Football Club)  - ամենահին ֆուտբոլային ակումբներից մեկն է Անգլիայում։
• Բիրմինգհամ Սիթի (Birmingham City)  - պրոֆեսիոնալ ֆուտբոլային ակումբ, որն ունի երկար պատմություն, սկսած 1875 թ-ից։

Պատկերասրահ

• 
  Բիրմինգհեմի անգլիական տաճարը
• 
  Բիրմինգհեմի կաթոլիկ տաճարը

Ծանոթագրություններ

1. Հովհաննես Բարսեղյան (2006). «Աշխարհագրական անունների հայերեն տառադարձության մասին որոշում». Տերմինաբանական և ուղղագրական տեղեկատու. Երևան: 9-րդ հրաշալիք. էջ 47. ISBN 99941-56-03-9.
2. «Birmingham» (անգլերեն). Վերցված է 2013-04-07-ին.
3. «71-00 Jan mean». KNMI. Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ փետրվարի 1-ին. Վերցված է 2021 թ․ ապրիլի 18-ին.
4. «Inside Out: Living with global warming». BBC. 2007 թ․ մարտի 27. Վերցված է 2008 թ․ հունիսի 7-ին.
5. Elected Members of Birmingham City Council [Councillors] — Birmingham City Council
6. «THE — QS World University Rankings 2009 — top universities | Top Universities». Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ հունվարի 25-ին.
7. «Education League Tables Secopndary Schools». BBC. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 28-ին. Վերցված է 09-07-2007-ին.
8. «Canals in Birmingham». Birmingham City Council. Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ հունիսի 9-ին. Վերցված է 2008 թ․ հունիսի 7-ին.
9. «Dad, are we nearly there yet?». BBC. Վերցված է 2008 թ․ հունիսի 7-ին.
10. «Erdington area guide» (PDF) (անգլերեն). Right Estate Agents. 2013-09. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2014 թ․ ապրիլի 8-ին. Վերցված է 2014 թ․ ապրիլի 7-ին.
11. «Estimates of Station Usage 2011/12» (PDF). Office of Rail Regulation. էջեր 18–19. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2013 թ․ մայիսի 13-ին. Վերցված է 2013 թ․ մայիսի 26-ին.
12. «Routes». CrossCountry. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ մայիսի 19-ին. Վերցված է 2013 թ․ մայիսի 26-ին. «We cross more of the country than any other train company ... The CrossCountry network has Birmingham at its heart and stretches from Aberdeen to Penzance»
13. «Our routes & stations». Virgin Trains. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ մայիսի 15-ին. Վերցված է 2013 թ․ մայիսի 19-ին.
14. «Size of Reporting Airports 2013» (PDF) (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2014 թ․ մարտի 14-ին.
15. Bordesley Station: gwrbg1329(անգլ.) на сайте warwickshirerailways.com
16. «Duddeston Viaduct» (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ ապրիլի 20-ին. на сайте redhawklogistica.com

Արտաքին հղումներ

• Քաղաքի պաշտոնական կայք էջը

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Բիրմինգհեմ» հոդվածին։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 2, էջ 450)։