Ակներ (Սյունիքի մարզ)

Ակներ, գյուղ Հայաստանի Սյունիքի մարզի Գորիս համայնքում^[1]։

Այս հոդվածը Հայաստանի Սյունիքի մարզի գյուղի մասին է։ Այլ գործածությունների համար այցելեք Ակներ (այլ կիրառումներ)։

Գյուղ
Ակներ
Երկիր	Հայաստան
Մարզ	ՍյունիքիՍյունիքի մարզ|Սյունիքի
Համայնք	Գորիս (համայնք) | Գորիս համայնք[1]
Հիմնադրված է	1880 թ.
Այլ անվանումներ	Բռուն, Բուռուն
Մակերես	1,89 կմ²
ԲԾՄ	1650 մ
Պաշտոնական լեզու	հայերեն
Բնակչություն	1374[2] մարդ (2011)
Ազգային կազմ	Հայեր
Կրոնական կազմ	Հայ Առաքելական եկեղեցի
Տեղաբնականուն	Ակներցի
Ժամային գոտի	UTC+4
Ակներ (Սյունիքի մարզ) (Հայաստան)

Գորիս քաղաքից հեռու է 2 կմ դեպի հյուսիս-արևմուտք, Վերիշեն գյուղից անմիջապես հյուսիս-արևմուտք, Վարարակ գետի ափին, ծովի մակերևույթից 1600-1680 մ բարձրության վրա։

Հիմնադրվել է 1880 թվականին։ Բուռուն անվան տակ ընդգրկված է եղել Ցարական Ռուսաստանի Ելիզավետպոլի նահանգի Զանգեզուրի գավառում^[3]։ Խորհրդային տարիներին մասն է կազմել Հայկական ԽՍՀ Զանգեզուրի գավառի, իսկ 1930 թվականից՝ Գորիսի շրջանի։ Ակները 1958-1990 թթ.-ին գտնվում էր Վերիշենի պետական տնտեսության կազմում, որից տարանջատվել է 1991 թ.-ին։ 1995 թվականից մտնում է Հայաստանի Սյունիքի մարզի մեջ։ Ակներ է վերանվանվել 2006 թ. հուլիսի 4-ին։

Բնակչություն

Ըստ Հայաստանի 2011 թվականի մարդահամարի արդյունքների՝ Ակների մշտական բնակչությունը կազմել է 1374, առկա բնակչությունը՝ 991 մարդ^[2]։ Գյուղը հիմնադրման պահից բնակեցված է եղել հայերով^[4][5], բնակչության փոփոխությունը ժամանակի ընթացքում՝ ստորև^[4][5].

Տարի	1897	1926	1931	1959	1970	1979	1989	2001	2011
Բնակիչ	226	488	540	568	709	632	493	1087[6]	1374[2]

Տնտեսություն

Բնակչությունը զբաղվում է անասնապահությամբ, խոզաբուծությամբ, թռչնաբուծությամբ, դաշտավարությամբ և այգեգործությամբ։ Նույնանուն աղբյուրներ գյուղից 2,5 կմ հյուսիս, Ձագեձորի բարձունքներում, որտեղից ստացվում են Գորիս քաղաքի ջրամատակարարման զգալի մասը։ Հնում կոչվել էին Վարարակ։ Այստեղից է սկիզբ առնում Վարարակ գետը, որն նախկինում կոչվել էր Վարարակ միայն վերին հոսանքի շրջանում։ Ակներից է բերված Գորիսի և Ակների երկու Էլեկտրակայանների ջուրը։ Հ. Հյուբշմանը, վկայակոչելով Ս. Օրբելյանին, սխալմամբ Ակները դարձնում է Ակն^[7][8]։

Պատմամշակութային կառույցներ

Գյուղի մոտով է հոսում «Տերտերի առու» կոչվող ջրանցքը, որը կառուցված է եղել դեռևս X դարում։ Գյուղի տարածքում կան կիկլոպյան կառույցների, միջնադարյան բերդի ու այլ շինությունների հետքեր։

Ծանոթագրություններ

1. Տեղեկություններ Գորիս համայնքի մասին Սյունիքի մարզի մարզպետարանի կայքում, (արխիվացված 26․11․2023 թվական)։
2. 2011 թ Հայաստանի մարդահամարի արդյունքները
3. «Հայաստանի և հարակից շրջանների տեղանունների բառարան», հտ 1, էջ 758
4. Զավեն Կորկոտյան, «Խորհրդային Հայաստանի բնակչությունը վերջին հարյուրամյակում (1831-1931)»
5. «Հայաստանի և հարակից շրջանների տեղանունների բառարան», հ. 1, էջ 739
6. 2001 թ Հայաստանի մարդահամարի արդյունքները
7. Հայաստանի Հանրապետության Ֆիզիկաաշխարհագրական օբյեկտների համառոտ տեղեկատու-բառարան, Երևան, «Գեոդեզիայի և քարտեզագրության կենտրոն ՊՈԱԿ», 2007, էջ 7 — 150 էջ։
8. Հակոբյան Թ. Խ., Մելիք-Բախշյան Ստ. Տ., Բարսեղյան Հ. Խ., Հայաստանի և հարակից շրջանների տեղանունների բառարան, հ. 1 [Ա-Գ] (խմբ. Մանուկյան Լ. Գ.), Երևան, «Երևանի համալսարանի հրատարակչություն», 1986, էջ 139 — 992 էջ։

Արտաքին հղումներ

• Էջը Սյունիքի մարզպետարանի կայքում Արխիվացված 2012-04-16 Wayback Machine