From Wikipedia, the free encyclopedia
«4 օր մայիսին», Գերմանիայի, Ուկրաինայի և Ռուսաստանի համատեղ արտադրության ռազմական դրամատիկական գեղարվեստական ֆիլմ, որը նկարահանել է գերմանացի ռեժիսոր Ախիմ ֆոն Բորիսը 2011 թվականին։
4 օր մայիսին անգլ.՝ 4 Days in May | |
---|---|
Երկիր | Գերմանիա Ռուսաստան Ուկրաինա |
Ժանր | ռազմական ֆիլմ[1][2][3][…] և դրամա[4] |
Թեմա | Երկրորդ համաշխարհային պատերազմ |
Թվական | օգոստոսի 9, 2011 և սեպտեմբերի 29, 2011[5] |
Լեզու | անգլերեն, գերմաներեն և ռուսերեն |
Ռեժիսոր | Ախիմ Ֆոն Բորիս[4][6] |
Պրոդյուսեր | Ալեքսեյ Գուսկով և Շտեֆան Արնդտ |
Սցենարի հեղինակ | Ախիմ Ֆոն Բորիս |
Դերակատարներ | Մերաբ Նինիձե[7], Եվգենի Սիտոչին[7], Պետրա Քելինգ[7], Մարտին Բրամբախ[7], Ֆայտ Շտյուբներ[7], Ալեքսեյ Գուսկով, Գրիգորի Դոբրիգին[7], Անդրեյ Մերզլիկին[7], Ալեքսանդր Հելդ[7], Գերտրուդ Ռոլ[7], Սամուել Կոխ[7], Յուլիուս Նիչկոֆ[7] և Իվան Շվեդոֆ[7] |
Օպերատոր | Բեռնդ Ֆիշեր |
Մոնտաժ | Անտե Ցինգա |
Տևողություն | 97 րոպե |
Բյուջե | 5,6 մլն USD[8] |
IMDb | ID 1699202 |
Պաշտոնական կայքէջ |
Պաշտոնական կարգախոսն է՝ «Երբեմն սահմանն անցնում է ոչ թե «յուրայինների» և «օտարների», այլ բարու և չարի միջև»։
Երկրորդ համաշխարհային պատերազմը մոտենում է ավարտին։ Նացիստական Գերմանիայի կապիտուլյացիային նախորդող վերջին օրերն են։
Կարմիր բանակի յոթ հոգուց բաղկացած հետախուզական խումբը «Գորինիչ» մականունով կապիտանի գլխավորությամբ մնացել է հետախուզելու և դիտարկելու նահանջող հակառակորդի տեղաշարժերը։ Խումբը տեղակայվել է որբ աղջիկների գիշերօթիկ հաստատությունում։
Պանսիոնատում մնացած 12-ամյա որբ դեռահաս, Հիտլերյուգենդի անդամ Պետերը, որը դաստիարակվել է նացիոնալ-սոցիալիզմի ավանդույթներով[9], փորձում է ինքնաձիգից կրակել խորհրդային հետախույզների վրա, բայց վերջիններս զինաթափում են նրան և համբերատարությամբ փորձում վերադաստիարակել։
Պանսիոնատից ոչ հեռու հայտնվում է Վերմախտի ջոկատը, որը սպասում է տրանսպորտի՝ Դանիա տարհանվելու համար։ Երկու կողմերն էլ, հասկանալով, որ պատերազմը գրեթե ավարտված է, չեն ցանկանում մարտի մեջ մտնել և ընտրում են սպասողական դիրքորոշում։
1945 թվականի մայիսի 8-ին ապաստարան է գալիս մայորը՝ այն ստորաբաժանման անմիջական հրամանատարը, որի կազմի մեջ մտնում է հետախուզական խումբը։ Նա հարբած է Գերմանիայի կապիտուլյացիայի կապակցությամբ կազմակերպված խնջույքից հետո։ Մայորը փորձում է բռնաբարել գերմանացի աղջիկներից մեկին։ Կապիտանը զինաթափում է նրան և կասեցնում այդ փորձը։ Ցանկանալով վերացնել իր անպարկեշտ պահվածքի վկաներին՝ մայորը հայտարարում է, որ շենքում տեղավորվել են քողարկված վլասովականներ, և իր ստորաբաժանման ուժերով սկսում է գրոհել ապաստարանի վրա։
Երեխաներին պաշտպանելու համար գերմանական զորամասը օգնության է հասնում խորհրդային հետախուզներին։ Նրանք միասին կռվում են խորհրդային զինվորների դեմ, իսկ հետո ապաստարանի որբերի հետ միասին ձկնորսական բարկասով մեկնում են Դանիա։
Դմիտրի Ֆոստը, որի հրապարակումը դարձել է ֆիլմի սցենարի հիմքը, սկզբում պնդել է, թե այն իրադարձությունների մասին, որոնք իբր տեղի են ունեցել 1945 թվականի մայիսի 8-9-ին Ռյուգեն կղզում (108-րդ հրաձգային կորպուսի առանձին հետախուզական վաշտի զինծառայողները, որոնք տեղակայված են եղել կանանց պանսիոնատում, խոչընդոտել են 137-րդ տանկային գումարտակի հրամանատարի կողմից պանսիոնատի սաների նկատմամբ ոտնձգություններին, որից հետո, կատարելով հրամանատարի հրամանը, 32 հետախույզ հարձակվել են 90-րդ հրաձգային դիվիզիայի 137-րդ տանկային գումարտակի զինծառայողների վրա՝ տասը Տ-34 տանկերի աջակցությամբ, սկսվել է մարտ, որի ընթացքում գերմանացի զինվորները օգնության են հասել խորհրդային հետախույզներին, ոչնչացվել է խորհրդային տանկային գումարտակը, իսկ 9 ողջ մնացած խորհրդային հետախույզներ գերմանացիների հետ նավով տարհանվել են) 1968 թվականի օգոստոսի 20-ի երեկոյան Գուրզուֆում իրեն պատմել է Խորհրդային Միության մարշալ Կ. Ս. Մոսկալենկոն[10][11]։
2008 թվականին լույս է տեսել պատմական գիտությունների թեկնածու Բ. Վ. Սոկոլովի հոդվածը, որում նա նշել է. «Շատ մանրամասներ, որոնք շարադրված են «Ռուսական բիլինայում», ակնհայտորեն հորինված են և չեն համապատասխանում իրական փաստերին»[12]։ Նա ներկայացրել է փաստարկներ, որոնք կասկածի տակ են դնում Դմիտրի Ֆոստի պատմածում մեջբերվածի իսկությունը, ինչպես նաև ուշադրություն է հրավիրել այն հանգամանքի վրա, որ «տարբեր հրապարակումներում Ֆոստը փոխում է փաստաթղթի որոշ մանրամասներ»[12]։ Այլ պատմաբաններ նույնպես հաստատել են, որ Ֆոստի ստեղծագործության սյուժեն (ներառյալ հղումները արխիվային վավերապայմաններ չունեցող, սխալներով կազմված «քաղզեկույցը»[13]) հորինվածք է[9][12][14]։
Ռուս պատմաբան Ալեքսեյ Իսաևը, Դմիտրի Ֆոստի հետ զրույցի հիման վրա հրապարակել է հեղինակի անկեղծ պատասխան այս գեղարվեստական հորինվածքի հայտնվելու հանգամանքների վերաբերյալ.
Ինչպես պարզվեց մասնավոր զրույցում, նա Ռյուգենում «զենքի եղբայրության» մասին գրել է մեգաաշխարհաքաղաքական նկատառումներից ելնելով. պետք է հաշտվել գերմանացիների հետ, ստեղծել Բեռլին-Մոսկվա-Պեկին առանցք։
Բնօրինակ տեքստ (ռուս.)Как выяснилось в приватной беседе, написал он про «братство по оружию» на Рюгене из мега-геополитических соображений: надо мириться с немцами, создавать ось Берлин-Москва-Пекин.
— Ալեքսեյ Իսաև, «Отчёт»[15]
Փաստերի ճնշման տակ Ֆոստը ստիպված է եղել ընդունել, որ «Ռուսական բիլինայի» սյուժեն հորինվածք է[16][17][18]։
Ալեքսեյ Գուսկովը 2011 թվականի օգոստոսին տված հարցազրույցում պատասխանելով այն հարցին, թե իրականում տեղի են ունեցել արդյոք ֆիլմի սյուժեի իրադարձությունները, նշել է, որ «ֆիլմում ներկայացված պատմությունը ճշմարիտ է»[19], սակայն 2012 թվականի փետրվարին նա խուսափել է ուղղակի պատասխանել այն հարցին, թե «միթե իրականում նման պատմություն եղել է»[20]։
Դմիտրի Ֆոստի ստեղծագործության տեքստում բերված է մի հատված «2-րդ հարվածային բանակի քաղաքական բաժնի քաղզեկույցի» տեքստից, առանց որևէ արխիվային վավերապայմանների[13], որի հեղինակը նշված չէ[11], և որում գրված է, որ «օրր 108 սկ»-ի (հետախուզական վաշտի համարը նշված չէ) զինծառայողների հետ մարտը վարել է «90 սդ 137 տանկային գումարտակը»[11]։ Սակայն, ըստ հաստիքացուցակի, Խորհրդային բանակի 90-րդ հրաձգային դիվիզիայի կազմում 137-րդ տանկային գումարտակը կամ 137 համարով այլ զորամաս չի եղել[21]։ Ավելին, Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ավարտին խորհրդային բանակի հրաձգային դիվիզիաների կազմում տանկային գումարտակներ ընդհանրապես չեն եղել[12][17][18]։
1945 թվականի սկզբին 90-րդ հրաձգային դիվիզիային հանձնվել են երեք տանկային գնդեր (95-րդ առանձին գվարդիական տանկային գունդ, 93-րդ առանձին գվարդիական տանկային գունդ և 46-րդ առանձին գվարդիական տանկային ճեղքման գունդ), սակայն 137-րդ տանկային գումարտակը դրանց մաս չի կազմել։ 137-րդ առանձին տանկային գումարտակը եղել է 29-րդ գվարդիական տանկային բրիգադի կազմում, 1944 թվականի մայիսի 23-ին այն վերանվանվել է 96-րդ գվարդիական ծանր տանկային գնդի 2-րդ տանկային գումարտակի։
Ռյուգեն կղզում 1945 թվականի մայիսին ընդհանրապես խորհրդային ոչ մի տանկ չի եղել[18]։
Ֆիլմը նկարահանելու որոշումը պրոդյուսեր Ալեքսեյ Գուսկովը (որը հանդես է եկել նաև որպես գլխավոր դերակատար) կայացրել է 2000-ականների սկզբին՝ լսելով Դմիտրի Ֆոստի «Ռուսական բիլինա» պատմվածքը[9], որը հեռարձակվել է ռադիոյով[20]։ Ֆիլմի վրա աշխատելու ընթացքում պատրաստվել են սցենարի հինգ տարբերակներ, սակայն որոշ տեսարաններ վերջնական տարբերակում չեն ներառվել, քանի որ մշակողները դրանք համարել են «չափազանց դաժան»[22]։
Ֆիլմը նկարահանվել է Ռուսաստանի Դաշնության մշակույթի նախարարության աջակցությամբ. ֆիլմի ստեղծման համար հատկացվել է մոտ 50 մլն ռուբլի[20]։ Այն մասին, որ ֆիլմը նկարահանվել է ՌԴ մշակույթի նախարարության աջակցությամբ, նշված է լուսագրերում։
Համաշխարհային պրեմիերան տեղի է ունեցել Լոկառնոյի կինոփառատոնի շրջանակներում 2011 թվականի օգոստոսի 9-ին[13]։
Ֆիլմը թողարկվել է 2012 թվականի փետրվարի 17-ին[9] Եվրոպայի մի շարք երկրներում։
Կինովարձույթում ֆիլմը ձախողվել է[18]։ 2012 թվականի փետրվարի ընթացքում ֆիլմի վարձույթը Ռուսաստանում հավաքել է 28 հազար ԱՄՆ դոլար, Գերմանիայում՝ 90 հազար ԱՄՆ դոլար[24][25]։
2012 թվականի ապրիլին Իրկուտսկի մարզի մարզային բյուջեից հատկացված միջոցներով «Իրկուտսկի մարզային կինոֆոնդը» ձեռք է բերել Ախիմ ֆոն Բորիսի «Չորս օր մայիսին» ֆիլմի ցուցադրման իրավունքը, նախատեսվել է 2012 թվականի մայիսի 3-ին և 4-ին «Կինոյի տուն» կինոդահլիճում կազմակերպել ֆիլմի անվճար ցուցադրություններ Հայրենական մեծ պատերազմում հաղթանակի 67-րդ տարեդարձի կապակցությամբ[26]։
2012 թվականի մայիսի 7-ին «4 օր մայիսին» ֆիլմը ցուցադրելու ՆՏՎ հեռուստաընկերության որոշումը վրդովմունք է առաջացրել հասարակության շրջանում[16][17][18], ֆիլմի դեմ հանդես են եկել ռուս պատմաբաններ (այդ թվում՝ Ա. Ռ. Դյուկովը[27] և Ա. Վ. Իսաևը[17]), Հայրենական մեծ պատերազմի վետերաններ[28], վետերանների կազմակերպություններ[29], 13-15 հազար հանդիսատես[16] և մոտ 500 բլոգերներ բողոքի նամակներ են հղել հեռուստաընկերությանը, և 2012 թվականի մայիսի 5-ին ՆՏՎ հեռուստաընկերությունը հայտարարել է ֆիլմը եթերից նկարահանելու մտադրության մասին[30]։ Ֆիլմի դատապարտմամբ հանդես են եկել ստեղծագործական մտավորականության ներկայացուցիչներ (գրող Վիկտոր Տոպորով[31], հրապարակախոս Իգոր Պիխալով[32])։
Մայիսի 7-ին ՆՏՎ հեռուստաալիքը եթերից հանել է «4 օր մայիսին» ֆիլմի ցուցադրությունը՝ իր որոշումը բացատրելով նրանով, որ այդ ֆիլմը ցուցադրելու մտադրությունը առաջացրել է Հայրենական մեծ պատերազմի մասնակից վետերանների կազմակերպությունների և առանձին հանդիսականների խիստ բացասական արձագանքը[33]։ Այնուամենայնիվ, մայիսի 30-ին ՌԻԱ «Նովոստի» պետական լրատվական գործակալությունը «ՌԻԱ-Արտ» նախագծի շրջանակներում կազմակերպել է ֆիլմի հատուկ ցուցադրություն[34][35] (ընդ որում, կազմակերպիչների համար «անհարմար» անձանց՝ ներկա լինելու հարցումները տարբեր պատրվակներով մերժվել են[36])։
2012 թվականի հունիսին ֆիլմը ցուցադրվել է Մոսկվայի 34-րդ միջազգային կինոփառատոնում[37]։ Հուլիսին ֆիլմը ցուցադրվել է Վոլոգդայի VOICES եվրոպական կինոդեբյուտների փառատոնում[38]։
2012 թվականի նոյեմբերի 21-ին պրոդյուսեր Ալեքսեյ Գուսկովն անձամբ մեկնել է «4 օր մայիսին» ֆիլմը ֆրանսիացի հանդիսատեսին ներկայացնելու Ֆրանսիայում ռուսական կինոյի 20-րդ փառատոնի բացման ժամանակ, որը տեղի է ունեցել Օնֆլյորում (Նորմանդիա)[39], որից հետո ֆիլմը ցուցադրվել է Պորտուգալիայում ռուսական կինոյի շաբաթվա ընթացքում[40]։
Ավելի ուշ ֆիլմն ընդգրկվել է «Ստալինգրադի յասաման» միջազգային կինոփառատոնի ծրագրում (Վոլգոգրադ, 2013 թվականի մայիսի 8-13), որը նվիրվել է Հայրենական մեծ պատերազմում տարած հաղթանակի 68-րդ տարեդարձին[41]։
«Կոմերսանտ» թերթի տեսաբան Ա. Ս. Պլախովը կարծիք է հայտնել, որ ֆիլմը տպավորիչ է հենց իր ներկայացրած պատմությամբ՝ անհավանական, բայց իրականում տեղի ունեցած։ Նույնիսկ եթե որոշ գերմանացի հեռուստադիտողներ ակնկալում էին տեսնել խորհրդային զինվորների ավելի բացասական Նկարագրություն, նրանք հիասթափված էին։
Ֆիլմում ոչ մի կեղտոտ բառ չի հնչել, գերմանուհիներից ոչ մեկին չեն բռնաբարել։ Բայց այս ամենը «լոռամրգի» տպավորություն չթողեց։ Հին խորհրդային կինոյի ավանդույթներով նկարահանված, միայն դրա համար անհնար սյուժեով (ավելի շուտ ունակ էր հետաքրքրել Սերգեյ Լոզնիցային)՝ ֆիլմը, պարզվել է, հետաքրքիր ժանրային փորձ է։ Եվ նաև հիանալի հարթակ, որպեսզի Ալեքսեյ Գուսկովը ցուցադրի իր դերասանական խարիզման։ Նրա և ճշգրիտ հայտնաբերված տղա դերասանի (Պավել Վենցել) շնորհիվ նկարն աշխատում է նույնիսկ ամենառիսկային սյուժետային իրավիճակներում, ինչի վկայությունն են դարձել հանդիսատեսի բուռն ծափահարություններն ու շնորհակալ դեմքերը, որոնց ֆոնին խունացել են մի քանի թերահավատ քմծիծաղներ։
Բնօրինակ տեքստ (ռուս.)В фильме не прозвучало ни одного грязного слова, ни одна из немок не была изнасилована. Но всё это не производило впечатления «клюквы». Выполненный в традициях старого советского кино, только с невозможным для него сюжетом (скорее способным заинтересовать Сергея Лозницу), фильм оказался любопытным жанровым экспериментом. А также — отличной площадкой для того, чтобы Алексей Гуськов продемонстрировал свою актёрскую харизму. Благодаря ей и точно найденному актёру-мальчику (Павел Венцель) картина работает даже в самых рискованных сюжетных ситуациях, свидетельством чему стали бурные аплодисменты и благодарные лица публики, на фоне которых поблекли несколько скептических ухмылок.
— Ա. Պլախով, «Կոմերսանտ»[42]
«Time Out» շաբաթաթերթից քննադատ Դենիս Ռուզաևը կարծիք է հայտնել, որ Ալեքսեյ Գուսկովի ներկայությունը ֆիլմում միանգամից երկու կերպարով՝ դերասան և պրոդյուսեր, անխուսափելիորեն ազդել է ամբողջ ստեղծագործական արդյունքի վրա. «Ինչքան էլ ֆոն Բորիսը փորձել է դուրս բերել բնավորություններ և կառուցել միզանսցեններ, ոչինչ չի կարելի անել. պետք է երկար պահել դերասան Գուսկովի մասնակցությամբ մեծ պլանները»[43]։
«Իզվեստիա» թերթի մեկնաբան Լարիսա Յուսիպովան պնդել է, որ ռեժիսորը նկարահանել է «հանգիստ, կուլտուրական» ֆիլմ՝ առանց պատմությունը վերաիմաստավորելու մասին կարգախոսների, բայց ակնհայտ հումանիստական ուղերձով[9]։
2012 թվականի մայիսի 5-ին «Էխո Մոսկվի»-ին տված հարցազրույցում Ալեքսեյ Գուսկովը հայտնել է, որ «4 օր մայիսին» ֆիլմը Ռուսաստանում ստացել է վեց մրցանակ, այդ թվում՝ Օզերովի անվան ռազմական կինոյի փառատոնի երկու մրցանակ[44]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.