Տուրետիզմ

Տուրետիզմ (անգլ.՝ Tourettism), Տուրետի համախտանիշի բացակայության պայմաններում Տուրետի ախտանշանների առկայություն, որի հիմքում ընկած են այլ հիվանդություններ կամ վիճակներ, որոնք հայտնի են որպես «երկրորդային պատճառներ»։

Տուրետիզմ
Ժորժ Ժիլ դե լա Տուրետ (1857-1904) Տուրետի համախտանիշի հետազոտող
Տեսակ	Նյարդաբանական խանգարում
Հիվանդության ախտանշաններ	տիկեր (անկանոն մկանային ջղաձգություններ տարօրինակ ցնցումներ էխոլալիա կոպրոլալիա)
Անվանվել է	Ժորժ Ժիլ դե լա Տուրետ (1857-1904) ֆրանսիացի բժիշկ, նյարդաբան

Տուրետի համախտանիշը (TS) մի քանի հենաշարժական և առնվազն մեկ վոկալ տիկով պայմանավորված ժառանգական նյարդաբանական վիճակ է։ Թեև Տուրետի սինդրոմը տիկային խանգարումների առավել հիմնական պատճառն է^[1], սակայն պարբերական, գենետիկական և նեյրոդեգեներատիվ այլ խանգարումները նույնպես կարող են արտահայտվել տիկերով^[2]։

Տիկանմաններ

• Խորեա (հիվանդություն)
• Միոկլոնուս
• Դիստոնիա
  • Մկանային դեֆորմացիոն դիստոնիա
  • Իդեոպատիկ դիստոնիա

Գենետիկական/քրոմոսոմային

Դաունի համախտանիշի ազդեցություն ձեռքերի և մատների վրա

• Քրոմոսոմային աբեռացիա 
• Ցիտրուլինեմիա
• Դաունի համախտանիշ
• Գիյոմի մկանային դիստրոֆիա
• X քրոմոսոմի փխրունության համախտանիշ (անգլ.՝ Fragile X syndrome)
• Հալերվորդեն Շպարցի համախտանիշ
• Հանթինգթոնի հիվանդություն
• Կլայնֆելտների համախտանիշ
• Լեշ Նիհանի համախտանիշ
• Նեյրոականտոցիտոզա
• Նեյրոդեգեներացիա
• Ֆենիլկետոնուրիա
• Շիզոֆրենիա
• Պալարային սկլերոզ
• Վիլսոնի հիվանդություն
• XYY համախտանիշ

Վարակային կամ հետվարակային

Շարժական տիկի օրինակներ

• Էնցեֆալիտ
• Միկոպլազմա թոքաբորբ Mycoplasma pneumoniae
• Սիդենհեմի խորեա

Զարգացման հետևանքներ

• Զարգացման խանգարումներ
  • Ասպերգերի համախտանիշ
  • Աուտիկ սպեկտրի խանգարում
  • Ռետտի համախտանիշ
• Մտավոր հետամնացություն
• Ստատիկ էնցեֆալոպատիա
• Ստերիոտիպիկ շարժման խանգարում

Տոքսիններ/ինսուլտներ/ձեռքբերովիներ

• Ածխածնի երկօքսիդով թունավորում
• Ուղեղի կաթված
• Կրեյցվելդ Յակոբի հիվանդություն
• Պտղի ալկոհոլային համախտանիշ
• Գանգուղեղային վնասվածք
• Հիպոգլիկեմիա
• Արգելված թմրամիջոցներով ներարգանդային վարակում - Բնապահպանական թունաքիմիկատներ և պտղի զարգացում (Environmental toxicants and fetal development)
• Ներարգանդային վարակներ, Պտղի ներարգանդային աճի ու զարգացման դանդաղման համախտանիշ

• 

  Ռետտի համախտանիշ

  Սնդիկային թունավորում
• Նեյրոակնամաշկային համախտանիշ
• Նեյրոսիֆիլիս
• Պերինաթալ շնչահեղձություն
• Կաթված
• Կրետային թունավորում

Թմրանյութեր

• L-DOPA (դոպար, լարոդոպա)
• Կարբամազեպին (աթրեթոլ, էպիթոլ, տեգրեթոլ)
• Լամոթրիգին (լամիթալ)
• Ֆենիթոին (դիլանթին)
• Ֆենոբարբիթալ
• Հոգեմետներ (օրինակ, հալոպերիդոլ)^[3][4]

Տես նաև

• Տուրետի համախտանիշ
• Կոպրոլալիա

Ծանոթագրություններ

1. Jankovic J, Mejia NI (2006). «Tics associated with other disorders». Adv Neurol. 99: 61–8. PMID 16536352.
2. Mejia NI, Jankovic J (2005 թ․ մարտ). «Secondary tics and tourettism» (PDF). Rev Bras Psiquiatr. 27 (1): 11–7. doi:10.1590/s1516-44462005000100006. PMID 15867978. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2007 թ․ հունիսի 28-ին. Վերցված է 2018 թ․ հունիսի 3-ին.
3. Bharucha KJ, Sethi KD (1995 թ․ նոյեմբեր). «Tardive tourettism after exposure to neuroleptic therapy». Mov Disord. 10 (6): 791–3. doi:10.1002/mds.870100613. PMID 8749999.
4. eMedicine article on Tardive dyskinesia Full article

Արտաքին հղումներ

• «Recognition and management of Tourette's syndrome and tic disorders». Am Fam Physician. 59 (8): 2263–72, 2274. 1999. PMID 10221310. Full text
• Black, Kevin J. Tourette Syndrome and Other Tic Disorders. eMedicine.com March 22, 2006.
• Evidente, GH. "Is it a tic or Tourette's? Արխիվացված 2008-03-03 Wayback Machine Clues for differentiating simple from more complex tic disorders." Արխիվացված 2008-03-03 Wayback Machine PostGraduate Medicine Online. October 2000 108:5.
• Jankovic J, Mejia NI (2006). «Tics associated with other disorders». Adv Neurol. 99: 61–8. PMID 16536352.
• Mejia NI, Jankovic J (2005 թ․ մարտ). «Secondary tics and tourettism» (PDF). Rev Bras Psiquiatr. 27 (1): 11–7. doi:10.1590/s1516-44462005000100006. PMID 15867978.
• eMedicine article on Tardive dyskinesia Full article
• Erer S, Jankovic J (2007 թ․ փետրվար). «Adult onset tics after peripheral injury». Parkinsonism Relat Disord. 14: 75–6. doi:10.1016/j.parkreldis.2006.12.009. PMID 17292653.