Տարգովիշտե

Տարգովիշտե (բուլղար․՝ Търговище; նաև՝ Tǎrgovište), քաղաք Բուլղարիայում, նույնանուն մարզի ու համայնքի կենտրոնը։ Տարածվում է Պրեսլավ սարի հյուսիսային ստորոտին, Վռանա գետի երկու ափերին, երկրի մայրաքաղաք Սոֆիայից 335 կիլոմետր և Վառնայից ու Սև ծովի բուլղարական ափից 125 կիլոմետր հեռավորության վրա։ Տարգովիշտեն հնուց ի վեր հայտնի է որպես առևտրական քաղաք։

Տարգովիշտե
Տեսակ	քաղաքապետարանի տեղակայման վայր, oblast seat? և Բուլղարիայի քաղաք
Երկիր	Բուլղարիա
Վարչատարածք	Targovishte?[1]
ԲԾՄ	170 ± 1 մետր
Մակերես	87,427 կմ²

Անվանումը

Քաղաքի անունն առաջացել է սլավոնական տարգ (առևտուր) արմատի և տեղ, վայր նշանակող, նույնպես սլավոնական -իշտե վերջածանցի միացումով։ Օսմանյան տիրապետության ժամանակներում անվանվել է Eski Cuma (հին շուկա), որը, հավանաբար, հին բուլղարական Սբորիշտե (հավաքավայր, ժողովատեղի) անվանման պատճենումն է եղել։

Պատմություն

Հնագիտական ուսումնասիրությունները ցույց են տվել, որ այսօրվա Տարգովիշտեի տեղում ու նրա շրջակայքում առաջին բնակավայրերը հիմնվել են դեռևս քարե դարի վերջին-պղնձի դարի սկզբներին՝ մեր թվականությունից առաջ 5-րդ ու 4-րդ հազարամյակների միջև։ Քաղաքի մերձակայքում հայտնաբերվել են մ. թ. ա. 5-3-րդ դարերի թրակիական, մեր թվականության 2-4-րդ դարերի հին հռոմեական և 5-6-րդ դարերի բյուզանդական բնակավայրերի հետքեր։ Գտնվել են նաև 10-րդ դարի բուլղարական բնակավայրի ավերակները, որը, սակայն, մինչև 12-րդ դարը աճ ու զարգացում չի ունեցել՝ թերևս միջնադարյան մայրաքաղաք Պրեսլավի մոտիկության պատճառով։ 12-րդ դարում՝ մայրաքաղաքը Վելիկո Տռնովո տեղափոխվելուց հետո, բնակավայրը հայտնվել է առևտրական ճանապարհի վրա, այստեղ կառուցվել է "Сборище" (Սբորիշտե) անվանումով մի բերդ։

18-րդ և 19-րդ դարերում բնակավայրը դարձել է անասունների ու արհեստագործական ապրանքների վաճառքի հայտնի շուկա՝ Eski Cuma (Հին շուկա) անվանումով^{[2][3][4][5][6][7]}։ 18-րդ դարում այստեղ բացվել է նախ՝ վանական, ապա, որոշ ժամանակ անց, քաղաքի Վարոշա հին թաղամասում՝ աշխարհիկ դպրոց, որն իր հիմնադիր ուսուցչի՝ Պետկո Սլավեյկովի անունով կոչվել է Սլավեյկովի դպրոց։ Կառուցվել է նաև գրադարան՝ chitalishte:

Քաղաքի արդյունաբերական զարգացումն սկսվել է Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից հետո։ Սկզբում բացվել են սննդի արդյունաբերության մեքենաներ և ավտոմեքենաների մարտկոցներ արտադրող գործարանները, այնուհետև՝ կահույքի ու տեքստիլ արդյունաբերության ֆաբրիկաները։ Ներկայումս Տարգովիշտեում է գործում Բուլղարիայի խոշորագույն գինու գործարաններից մեկը, ինչպես նաև Եվրոպայի ամենամեծ ապակեգործական ֆաբրիկաներից մեկը, որի շահագործման նպատակով ներդրվել է 380 միլիոն եվրո, և որտեղ ներկայումս աշխատում է շուրջ 1.500 մարդ^[8]։

Հնագիտական պեղումների արդյունքում 2000 թվականին Տարգովիշտեի մերձակայքում հայտնաբերվել են հին հռոմեական Միսսիոնի քաղաքի ավերակները։

Քաղաքը, լինելով նույնանուն համայնքի ու մարզի կենտրոնը, ունի բազմաթիվ բարձրագույն ու միջին մասնագիտական կրթօջախներ, մշակութային հաստատություններ, այդ թվում՝ դրամատիկական ու տիկնիկային թատրոններ, հարուստ պատկերասրահ, որը կրում է նրա ճանաչված քանքարավոր զավակի՝ նկարիչ Նիկոլա Մարինովի անունը։

Քաղաքի համայնապատկերը

Բնակչությունը

2012 թվականի հունվարի տվյալների համաձայն՝ Տարգովիշտեն ունեցել է 37,341, իսկ նունանուն համայնքը, այսինքն՝ քաղաքն ու շրջակա գյուղերը միասին՝ 56,868 բնակիչ^[9]։ Քաղաքի բնակչության թվաքանակը իր գագաթնակետին է հասել 1980-1990 թվականներին, երբ հատել է 45,000-ի սահմանագիծը՝ 1989 թվականին արձանագրելով 47,798 ցուցանիշը^{[10] [10][11] [12] [13] [14]}:

Էթնիկ կազմը

2011 թվականին անցկացված մարդահամարի տվյալների համաձայն՝ քաղաքի էթնիկ կազմն ունի հետևյալ պատկերը^[15][16]

• բուլղարներ- 27,825 (79.4%)
• թուրքեր- 6,222 (17.8%)
• գնչուներ- 633 (1.8%)
• այլք- 138 (0.4%)
  • ազգային պատկանելությունը չորոշակիացրածներ- 2,558 (4.2%)

Ընդամենը- 37,611

Տարգովիշտե համայնքի էթնիկ կազմը հետևյալ տեսքն ունի. 33,229 բուլղարներ, 14,883 թուրքեր և 3,902 գնչուներ ու այլ ազգությունների ներկայացուցիչներ։

Անվանի անձինք

• Անդրեյ, Նյու Յորքի մետրոպոլիտ
• Նիկոլա Մարինով, (նկարիչ)
• Նիկոլա Սիմով, հեղափոխական, ազատամարտիկ
• 100 Kila, (երաժիշտ)
• Յորդան Կամջալով, (դիրիժոր)
• Խրիստո Խրիստով, (ֆինանսիստ)
• Ռոզեն Վլադիմիրով, Բուլղարիայի Ազգային ժողովի նախկին պատգամավոր

Քույր քաղաքներ

•  Կոզանի, Հունաստան
•  Կոտբուս, Գերմանիա (1975)
•  Ուոթերլու, ԱՄՆ
•  Սանտա Մարիա դե Ֆեյրա, Պորտուգալիա
•  Սմոլենսկ, Ռուսաստան
•  Սյուրեն, Ֆրանսիա
•  Տըրգովիշտե, Ռումինիա^[17][18]
•  Քոմփթոն, ԱՄՆ

Պատկերասրահ

• 
  Աստվածամոր եկեղեցին (1851)
• 
  Քաղաքի կենտրոնը
• 
  Տեսարան քաղաքից
• 
  Տեսարան քաղաքից
• 
  Թատրոնը և Օրփեոսի արձանը
• 
  Խրիստո Բոտևի անվան դպրոցը
• 
  Հին եկեղեցին
• 
  Սլավեյկովի դպրոցը, որ ներկայումս թանգարան է
• 
  Վարոշա հին թաղամասը
• 
  Վարոշա հին թաղամասը
• 
  Հին եկեղեցին
• 
  St. John of Rila եկեղեցին

Ծանոթագրություններ

1. НСИ Националният регистър на населените места (բուլղ.)
2. Николай Мичев, Петър Коледаров. „Речник на селищата и селищните имена в България 1878-1987“, София, 1989.
3. (թուրքերեն)http://arsiv.ntvmsnbc.com/news/371369.asp
4. (թուրքերեն)http://hurarsiv.hurriyet.com.tr/goster/haber.aspx?viewid=596088
5. (թուրքերեն)http://gazetearsivi.milliyet.com.tr/Arsiv/1992/02/16 Արխիվացված 2012-06-05 Wayback Machine
6. «Archived copy». Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ ապրիլի 25-ին. Վերցված է 2011 թ․ նոյեմբերի 11-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ արխիվը պատճենվել է որպես վերնագիր (link)
7. (թուրքերեն)«Archived copy». Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ ապրիլի 7-ին. Վերցված է 2011 թ․ նոյեմբերի 11-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ արխիվը պատճենվել է որպես վերնագիր (link)
8. «Shishedzham inauguration». Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ մարտի 6-ին. Վերցված է 2010 թ․ հունվարի 29-ին.
9. National Statistical Institute - 2012 Արխիվացված 2012-11-13 Wayback Machine
10. «National Statistical Institute - Towns population 1956-1992». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ օգոստոսի 19-ին. Վերցված է 2021 թ․ դեկտեմբերի 29-ին.
11. Bulgarian National Statistical Institute - Bulgarian towns in 2009 Արխիվացված Նոյեմբեր 13, 2010 Wayback Machine
12. (անգլերեն) „WorldCityPopulation“
13. „pop-stat.mashke.org“
14. Bulgarian Academy of Sciences Արխիվացված Հուլիս 6, 2011 Wayback Machine
15. Population on 01.02.2011 by provinces, municipalities, settlements and age; National Statistical Institute Արխիվացված Սեպտեմբեր 8, 2013 Wayback Machine
16. «Population by province, municipality, settlement and ethnic identification, by 01.02.2011; Bulgarian National Statistical Institute». Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ ապրիլի 22-ին. Վերցված է 2019 թ․ մայիսի 6-ին.
17. http://www.pmtgv.ro/anexaHCL110-2014.pdf
18. http://www.pmtgv.ro/infratiri.html

Արտաքին հղումներ

• Official website of Targovishte municipality
• Info portal of Targovishte municipality
• Targovishte the portal
• Another info portal of Targovishte
• Portal of Targovishte Արխիվացված 2019-05-06 Wayback Machine

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Տարգովիշտե» հոդվածին։