Վառնա

Վառնա (բուլղար․՝ Варна, լատին․՝ Odessus, 1949 թվականի դեկտեմբերից 20-ից մինչև 1956 թվականի հոկտեմբերի 20-ը՝ Ստալին), նավահանգստային և առողջարանային քաղաք Բուլղարիայում։ Բնակչությամբ քաղաքը զբաղեցնում է երկրում երրորդ տեղը, Բուլղարիայի խոշոր մշակութային և ֆինանսական կենտրոն է, ինչպես նաև երկրի կարևոր տրանսպորտային հանգույց։

Քաղաք
Վառնա
բուլղար․՝ Варна
Դրոշ
Երկիր	Բուլղարիա
Մարզ	Վարնայի մարզ
Համայնք	Վառնա[1]
Հիմնադրված է	մ. թ. ա. 575 թ.
Այլ անվանումներ	Ստալին (1949 դեկտեմբերի 20 — 1956 հոկտեմբերի 20)
Մակերես	234 կմ²
ԲԾՄ	20 մ
Պաշտոնական լեզու	Բուլղարերեն
Բնակչություն	366 837 մարդ (2010)
Ազգային կազմ	բուլղարացիներ, ռուսներ, թուրքեր, հայեր
Կրոնական կազմ	ուղղափառներ, կաթոլիկներ
Տեղաբնականուն	վարնեցի
Ժամային գոտի	UTC+2, ամառը UTC+3
Հեռախոսային կոդ	(+359) 52
Փոստային ինդեքս	9000
Փոստային դասիչ	9000–9030 և 9103[2]
Ավտոմոբիլային կոդ	В
Վարնան
Պաշտոնական կայք	varna.bg
Վառնա (Բուլղարիա)
Վառնա Վիքիպահեստում

Հակիրճ տեղեկատվություն

Վառնան Բուլղարիայի խոշորագույն նավահանգիստն է, կա լաստանավային հաղորդակցություն Օդեսայի, Պորտ Կովկասի, Փոթիի, Բաթումի և Ստամբուլի հետ։ Ըստ 2010 թվականի պաշտոնական տվյալների՝ Վառնայի բնակչությունը կազմում է 366 837 մարդ, սակայն իրականում քաղաքում ապրում է մոտավորապես 600 000^[3] մարդ։

Գտնվելով Վառնայի ծոցի ափին և գրավելով ռազմավարական դիրք՝ քաղաքը տնտեսական, հասարակական, մշակութային խոշոր կենտրոնի դեր է խաղացել շուրջ երեք հազարամյակ^[4]։ Պատմական Օդեսոսը^[5][6][7][8] (հին հունարեն՝ Ὀδησσός) թրակիական ծովափնյա փոքրիկ բնակավայրից վերածվել է ծովային խոշոր նավահանգստի։

Վառնան այսօր գործարարության, տրանսպորտային, կրթական, զբոսաշրջային, ժամանցային և առողջարանային կարևոր կենտրոն է։ Համարվում է Բուլղարիայի ծովային մայրաքաղաքը. այստեղ են գտնվում երկրի ռազմածովային նավատորմի և առևտրային նավագնացության վարչությունները։ 2008 թվականին, Եվրոպայի խորհրդի որոշմամբ, Վառնան դարձել է Սևծովյան տարածաշրջանի համագործակցության ղեկավար մարմնի նստավայրը^[9]։ 2014 թվականին Վառնային է շնորհվել Եվրոպայի երիտասարդական մայրաքաղաքի տիտղոսը^[10]։

Աշխարհի ամենահին ոսկեղենի գանձարանը, որ թվագրվում է մեր թվականությունից առաջ 4200–4600 թվականներով, հայտնաբերվել է Վառնայի Նեկրոպոլիսում^[11]։

Ստուգաբանություն

Բյուզանդացի պատմիչ Թեոփանես Խոստովանողն առաջին անգամ հիշատակել է Վառնա քաղաքի անունը՝ 6-7-րդ դարերում սլավոնական ցեղերի կողմից Բալկանները նվաճելու առնչությամբ։ Ենթադրվում է, որ այդ անվանումը կարող է վարյագական ծագում ունենալ. վարյագները վաղ միջնադարում կտրում-անցնում էին Սև ծովը՝ հասնելով Կոստանդնուպոլիս։ Շվեդերենում värn նշանակում է "վահան, պաշտպանություն" , այստեղից էլ՝ Վառնա կարող էր նշանակել "պաշտպանված, ամրացված վայր"^[12]: Բայց անվանումը կարող է նաև ավելի հին լինել՝ ծագելով նախահնդեվրոպական *u̯er- արմատից, որ նշանակել է "թաց, ջուր, գետ"^[13][14] (cf. Varuna), կամ գուցե նախասլավոնական varn («սև») արմատից, կամ էլ՝ իրանական bar - var-ից՝ «ճամբար, բերդ» նշանակությամբ։

Բնակչություն

Տարի	1852	1878	1887	1896	1910	1920	1926	1946
Բնակչություն	16,000	24,555	24,830	33,687	41,419	50,810	60,536	76,954

Տարի	1956	1965	1975	1982	1990	2001	2009
Բնակչություն	120,345	180,110	251,654	295,038	302,841	313,408	360,985[15]

Քույր-քաղաքներ

• Նովոսիբիրսկ (Ռուսաստան)
• Սանկտ Պետերբուրգ (Ռուսաստան)
• Նովոռոսիյսկ (Ռուսաստան), 1999
• Օդեսա (Ուկրաինա)
• Խարկով (Ուկրաինա)
• Ալմաթի (Ղազախստան)
• Տուրկու (Ֆինլանդիա)
• Օլբորգ (Դանիա)
• Մալմյո (Շվեդիա)
• Վիսոկե Միստո (Չեխիա)
• Պիրեյոս (Հունաստան)
• Վելս (Ավստրիա)
• Ռոստոկ (Գերմանիա)
• Ամստերդամ (Նիդեռլանդներ)
• Դորդրեխտ (Նիդեռլանդներ)
• Լիոն (Ֆրանսիա)
• Ջենովա (Իտալիա)
• Բոստոն (ԱՄՆ)
• Մայամի (ԱՄՆ)
• Մեմֆիս (ԱՄՆ)
• Ակաբա (Հորդանան)
• Նինբո (Չինաստան)

Պատկերասրահ

• 
  Ուսպենսկի (Վերափոխման) տաճարը
• 
  Դրամատիկական թատրոնը
• 
• 
• 
  Պատմության թանգարանը
• 
  Մաքսատունը
• 
• 
  Նավահանգիստը
• 
  Ոսկե ավազներ լողափը
• 
  Ծովային վարչությունը
• 
  Հայկական եկեղեցին
• 
  Բուլղարիայի ծովակալության շենքը
• 
  Անդրանիկ Օզանյանի կիսանդրին Վառնայի Գալաթա թաղամասում