Ռիգոր Բարադուլին (բելառուս․՝ Рыгор Іванавіч Барадулін, փետրվարի 24, 1935(1935-02-24)[1], Q107352024?, Vostraŭ-Saročynski Sieĺsaviet, Ušačy District, Բելառուսական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ - մարտի 2, 2014(2014-03-02), Մինսկ, Բելառուս[2]), հայտնի է նաև Дядько Ригор անունով[3][4][5], բելառուս բանաստեղծ, արձակագիր, էսսեիստ, թարգմանիչ։ Արժանացել է Բելառուսի ժողովրդական բանաստեղծի պատվավոր կոչման։
Արագ փաստեր Ռիգոր Բարադուլինբելառուս․՝ Рыгор Іванавіч Барадулін, Ծննդյան անուն ...
Ռիգոր Բարադուլին
բելառուս․՝ Рыгор Іванавіч Барадулін |
|---|
 |
| Ծննդյան անուն | բելառուս․՝ Рыгор Іванавіч Барадулін |
|---|
| Ծնվել է | փետրվարի 24, 1935(1935-02-24)[1] |
|---|
| Ծննդավայր | Q107352024?, Vostraŭ-Saročynski Sieĺsaviet, Ušačy District, Բելառուսական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ |
|---|
| Վախճանվել է | մարտի 2, 2014(2014-03-02) (79 տարեկան) |
|---|
| Վախճանի վայր | Մինսկ, Բելառուս |
|---|
| Գերեզման | Ushachy |
|---|
| Մասնագիտություն | ակնարկագիր, թարգմանիչ, գրող, բանաստեղծ, մանկագիր և գրական քննադատ |
|---|
| Լեզու | բելառուսերեն |
|---|
| Քաղաքացիություն |  ԽՍՀՄ և  Բելառուս |
|---|
| Կրթություն | Բելառուսի պետական համալսարանի բանասիրական ֆակուլտետ |
|---|
| Ժանրեր | բանաստեղծություն, քնարապատմողական, էսսե և religious poetry? |
|---|
| Գրական ուղղություններ | պոեզիա |
|---|
| Անդամակցություն | Բելառուսիայի գրողների միություն, Բելառուսական ՊԵՆ կենտրոն և «Վերածնունդ» բելառուսական ժողովրդական ճակատ |
|---|
| Կուսակցություն | BPF Party? |
|---|
| Աշխատավայր | Սովետսկայա Բելոռուսիա, Q13028880?, Պոլմիա, Բեռալռուս և Mastatskaya Litaratura? |
|---|
| Պարգևներ | |
|---|
| Ամուսին | Q15905006? |
|---|
| Զավակներ | Ilona Baradulina? |
|---|
 |
| Կայք | baradulin.by |
|---|
 Ryhor Baradulin Վիքիպահեստում |
Փակել
Ռիգոր Բարադուլինը ծնվել է 1935 թվականի փետրվարի 24ին, Բելառուսի Վիտեբսկի մարզի Ուշաչիի շրջանի Վերեսովկա գյուղում, Իվան և Մարիա Բարադուլինների ընտանիքում[6][7]։ 1954 թվականին ավարտելով Ուշաչիի միջնակարգ դպրոցը՝ ուսումը շարունակել է Մինսկում՝ բելառուսական պետական համալսարանի բանասիրական ֆակուլտետում[6]։ Որպես խմբագիր՝ շխատել է „Белорусия“ և „Художествена литература“ հրատարակչություններում, „Съветска Белорусия“ օրաթերթի և „Брезичка“ ու „Пламък“ ամսագրերի խմբագրություններում[6]։ Անդամագրվել է «Բելառուսի ժողովրդական ճակատ» կուսակցությանը[8], Բելառուսի գրողների միությանը[8], ՊԵՆ ակումբի բելառուսական կենտրոնին, որի նախագահն է եղել 1990-ից մինչև 1999 թվականը[9]։ 1995-1997 թթ. ընդգրկված է եղել Ջորջ Սորոսի հիմնադրած «Բաց հասարակության ինստիտուտի» բելառուսական մասնաճյուղի վարչության կազմում[9]։
Մահացել է 2014 թվականի մարտի 2ին, ծանր ու երկարատև հիվանդությունից[10]։
Բարադուլինի գրական առաջին ստեղծագործությունները լույս են տեսել 1953 թվականին, „Червена смяна“ պարբերականում[11]։ Իսկ նրա բանաստեղծական առաջին ժողովածուն՝ „Маладзік над стэпам“ խորագրով, հրատարակվել է 1959 թվականին[11]։ Ռիգոր Բարադուլինը հեղինակել է շուրջ յոթ տասնյակ բանաստեղծական ժողովածուներ (այդ թվում՝ երգիծական և մանկական չափածո ստեղծագործություններ), քննադատական հոդվածներ, էսսեներ, գեղարվեստական թարգմանություններ[11]։ 2006 թվականին Ռիգոր Բարադուլինի թեկնածությունն առաջադրվել է գրականության Նոբելյան մրցանակով պարգևատրելու համար[12]։
Անվանի գրողը բելառուսերեն է թարգմանել Յան Ռայնիսի, Էդոոուարդաս Մեժելայտիսի, Ադամ Միցկևիչի, Վլադիսլավ Բրոնևսկու, Անդրեյ Վոզնեսենսկու, Սերգեյ Եսենինի, Եվգենի Եվտուշենկոյի, Ջորջ Բայրոնի, Պաբլո Ներուդայի, Ֆեդերիկո Գարսիա Լորկայի և հանրահայտ այլ բանաստեղծների ստեղծագործություններև[13]։
Ռիգոր Բարադուլինը վերջին ստեղծագործողն էր, ում շնորհվել է Բելառուսի ժողովրդական բանաստեղծի կոչում (1992 թ.)[14]: Նա պարգևատրվել է նաև Բելառուսական ԽՍՀ Յանկա Կուպալայի անվան պետական մրցանակով (1976 թ.)[14],, Ժողովուրդների բարեկամության շքանշանով[14], Պատվո նշանով[14], լատվիական «Երեք աստղ» շքանշանով[14], «Ֆրանցիսկ Սկորինա» մեդալով[14]։ Բարադուլինին շնորհվել են բելառուսական պետական համալսարանի պատվավոր դոկտորի, Ուշաչիի պատվավոր քաղաքացու կոչումներ[14]։
Երբեմն Բարադուլինին է վերագրվում[15] «Лука Мудищев — президент» բանաստեղծության հեղինակությունը. համացանցում լայնորեն սփռված այդ չափածո երկը, որ ստորագրված է Ведьмак Лысогорский կեղծանունով, խայթող երգիծանք է Բելառուսի նախագահ Ալեքսանդր Լուկաշենկոյի հասցեին[16]։
Բանաստեղծական ժողովածուներ
- Маладзік над стэпам. Мн., 1959 (перавыд. 2010, Мінск);
- Рунець, красаваць, налівацца! Мн., 1961;
- Мех шэрых, мех белых. Мн., 1963;
- Нагбом. Мн., 1963;
- Дойны конь. Мн., 1965;
- Красавік. Мн., 1965;
- Неруш. Мн., 1966;
- Адам і Ева. Мн., 1968;
- Лінія перамены дат. Мн., 1969;
- Экзамен. Мн., 1969;
- Ай! Не буду! Не хачу! Мн., 1971;
- Вяртанне ў першы снег. Мн., 1972;
- Журавінка. Мн., 1973;
- Рум. Мн., 1974;
- Свята пчалы. Мн., 1975;
- Суровая вымова. Мн., 1976;
- Прынамсі… Мн., 1977;
- Што было б тады, калі б? Мн., 1977;
- Абсяг. Мн., 1978;
- Белая яблыня грому. Мн., 1979;
- Вечалле. Мн., 1980;
- Ці пазяхае бегемот? Мн., 1981;
- Паэма прызнання. Мн., 1982;
- Амплітуда смеласці. Мн., 1983;
- Выбраныя творы: У 2 т. Мн., 1984;
- Абразы без абразы. Мн., 1985;
- Азбука не забаўка. Мн., 1985;
- Індыкала-кудыкала. МН., 1986;
- Маўчанне Перуна. Мн., 1986;
- Парастак радка, галінка верша: Артыкулы, эсэ. Мн., 1987;
- Бервенізацыя. Мн., 1988;
- Мудрэц са ступаю. Мн., 1988;
- Вяртанне. Разам з В. Ждановічам. Мн., 1988;
- Кобра ў торбе. Мн., 1989;
- Самота паломніцтва. Мн., 1990;
- Міласэрнасць плахі. Мн., 1992;
- Трэба дома бываць часцей. Мн., 1993;
- Азбука — вясёлы вулей. Мн., 1994;
- Асобы рознай пробы. Мн., 1994;
- Евангелле ад Мамы. Мн., 1995;
- Аратай, які пасвіць аблокі: Эсэ і некананізаваныя ўспаміны. Мн., 1995;
- Слаўлю чысты абрус. Мн., 1996;
- Грышка, Мішка і Шчыпай ехалі на чоўне. Мн., 1996;
- Здубавецце. Мн., 1996;
- Збор твораў: У 4 т. Мн., «Мастацкая літаратура»: т. І — 1996, т. ІІ — 1998, т. ІІІ — 1999, т. IV — 2002;
- Ішоў коця па канапе. Мн., 1997;
- Як воўк калядаваў. Мн., 2000;
- Лісты ў Хельсінкі. Мн., 2000;
- Зорка спагады. Мн., 2000;
- Босая зорка. Мн., 2001;
- Калі рукаюцца душы: Паэзія з прозай. З Васілём Быкавым. Мн., 2003;
- Дуліна ад Барадуліна. Радыё Свабодная Еўропа. Радыё Свабода, 2004;
- Сама пайду дарогаю, голас пашлю дуброваю: Песні матчыны з Вушаччыны. Мн., 2005;
- Ксты. Мн., 2005;
- Ксты/Ksty. Мн., 2006;
- Быць!/To Be! Мн., 2006;
- Рымскі дыпціх. Полацк, 2006;
- Рымскі трыпціх. Роздумы. Полацк, 2006;
- Руны Перуновы. Мн., 2006;
- Ксты. Выданне другое, дапоўненае. Мн., 2006;
- Ксты/Ksty. Выданне другое, дапоўненае. Мн., 2007;
- Выбраныя творы. Беларускі кнігазбор. Мн., 2008;
- Выпаў грук у грома з рук. Мн., 2009;
- Навошта. Мн., 2009;
- Ксты. Выданне трэцяе, дапоўненае. Мн., 2009;
- Халодная памяць вады. Мн., 2010;
- Перакуленае/Опрокинутое. М., 2010;
- «Вяльмуе Бог абраннікаў сваіх». Полацк, 2011;
- Толькі б яўрэі былі!.. Мн., 2011;
- Anima. Мн., 2011;
- Сябры. Мн., 2013;
- Лепей: Рукапісы 1952—2013. Мн., 2013.
Ռիգոր Բարադուլինի ստեղծագործությունների ժողովածուներ՝ այլ լեզուներով
- Аист на крыше: Стихи. М., 1966;
- Избранная лирика. М., 1969;
- Раскидач: Весёлые стихи. Мн., 1969;
- Баллада Брестской крепости. Мн., 1975;
- Небо твоих очей: Стихи и поэма. М., 1976;
- Озеро у горизонта: Стихи. М., 1979;
- Праздник пчелы. М., 1980;
- Поэма признания: Стихи и поэмы. Мн., 1982;
- Каждый четвёртый. Стихи. М., 1984;
- Избранное: Стихотворения. Поэмы. 1955—1983. М., 1985;
- Кошки в лукошке: Весёлые стихи и сказки. Мн., 1985;
- Белая яблоня грома: Стихи. М., 1989.
- Siena laiks. լատիշերեն. Ռիգա, 1967;
- Kas jōehobu naigutab? էստոներեն. Տալլին, 1976;
- Свято бджоли. ուկրաիներեն. Կիև, 1978;
- Gandras ant stogo. լիտվերեն. Վիլնյուս, 1981;
- Small Anthology of the Poetry by Ryhor Baradulin/Transl. G. Wallace, V. Rich, W. May, P. Tempest. Նյու Յորք, 1984;
- Ei buey negro de mis cuitas… իսպաներեն. Мн., 1985;
- Święto pszczoły. լեհերեն. Լոձ, 1986;
- Valoda. Լատիշերեն. Rīga, 1987;
- Järv silmapiiril. Էստոներեն. Tallinn, 1988;
- Трофейная тръба: Лірика. բուլղարերեն. Սոֆիա, 1988;
- Ситораи дидор. տաջիկերեն. Դուշանբե, 1989;
- Kiedy witają się dusze. Annus Albaruthenicus. Год беларускі 2005, ред. С. Яновіч. Крынкі, 2005, с. 315—330. Լեհերեն թարգմանությունը՝ Չ. Սենյուխի. Лісты 1-22;
- Gdy witają się dusze. Poezija i proza. Վասիլի Բիկովի ստեղծագործությունների հետ։ Լեհերեն թարգմանությունը՝ Չ. Սենյուխի։ Лісты 1-22;
- Žit! չեխերեն. Թարգմանությունը՝ Ֆ. Սոկոլովայի։ Նախաբանը՝ Վացլավ Հավելի . Պրահա, 2006;
- 祈りの風 (Молитва вітру). ճապոներեն. Թարգմանիչ՝ Կաշին Հոու. Յոկոհամա, 2007.
Նամակագրություն
- Листи до Василя Бикова. У кн.: Дажыць да зялёнай травы… Լվով, 2008;
- Паслаў бы табе душу… Ліставанне Рыгора Барадуліна з мамай (1954—1971). Мн., 2009.
Գիտա-հանրամատչելի երկեր
- Вушацкі словазбор Рыгора Барадуліна. Мн., 2013.
| заглавие = Svetlana Aleksievich and Ryhor Baradulin nominated for Nobel Prize| труд = archive.is| достъп_дата = 3 март 2014
| уеб_адрес = https://archive.today/20120711221646/http://eng.ucpb.org/archive/archive2006/59134-20061003143000-29131| език = en}}
ԽՍՀՄ և 
Բելառուս
Ryhor Baradulin Վիքիպահեստում
