Հյուսիսային Խարթում
քաղաք կենտրոնական Սուդանում From Wikipedia, the free encyclopedia
Հյուսիսային Խարթում[1] կամ Խարթում Բահրի (արաբ․՝ خرطوم بحري, بحري), խոշոր արդյունաբերական քաղաք Սուդանում։ Գտնվում է Կապույտ Նեղոսի աջափյան հատվածում` Կապույտ Նեղոս և Սպիտակ Նեղոս գետերի միախառնման տեղում։ Բնակչությունը՝ 936 349 մարդ (2012 թվականի դրությամբ)։ Խարթում և Օմդուրման քաղաքների հետ միասին այն ձևավորում է այսպես կոչված «եռյակ քաղաք» (ագլոմերացիա)[2][3]։
| Քաղաք | ||
|---|---|---|
| Հյուսիսային Խարթում | ||
| արաբ․՝ خرطوم بحري | ||
 Տեսարան Հյուսիսային Խարթումի արդյունաբերական գոտուց | ||
| Երկիր |  Սուդան | |
| Համայնք | Խարթում | |
| Ներքին բաժանում | Դրոշաբ | |
| Այլ անվանումներ | Խարթում Բահրի (արաբ․՝ بحري) | |
| Բնակչություն | 936 349 մարդ (2012) | |
| Ագլոմերացիա | 6 424 176 | |
| Ժամային գոտի | UTC+3 | |
| ||
Խարթում անվանումն առաջացել է Սպիտակ և Կապույտ Նեղոսների միախառնման տեղում գոյացած այն հրվանդանի անունից, որտեղ 1820֊ական թվականներին հիմնադրվել է քաղաքը։ Այդ հրվանդանն անվանում էին Ռաս էլ֊Խարթում, որն արաբերեն նշանակում է «փղի կնճիթի ծայր», այսինքն՝ միջագետքի կնճիթաձև նեղացում։ Այստեղից էլ Հյուսիսային Խարթումի անվանումը[4][5]։
Աշխարհագրություն
Հյուսիսային Խարթումը գտնվում է Խարթումին մոտ՝ Սպիտակ և Կապույտ Նեղոս գետերի միախառնման տեղում, Կապույտ Նեղոսի (հետագայում` Նեղոս) աջ՝ արևելյան ափին, կենտրոնական Սուդանում։ Քաղաքը միացված է կամուրջներով Խարթումի և Օմդուրմանի հետ։ Բարձրությունը ծովի մակարդակից 390 մետր է[2]։
Հյուսիսային Խարթում շրջանի դիրքը Սուդանի վարչական բաժանման քարտեզում 
Մակ Նիմիր կամուրջն է, որը կապում է Հյուսիսային Խարթումը Խարթումի հետ 
Օմդուրմանի, Խարթումի և Հյուսիսային Խարթումի սխեման
Կլիմա
Կլիման արևադարձային է, հունվարին միջին ջերմաստիճանը՝ 23 °C է, հուլիսին՝ 34 °C, տեղումների քանակը տարեկան 160 մմ է[6][7]։
| Հյուսիսային Խարթումի կլիմայական տվյալները | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Ամիս | հունվ | փետ | մարտ | ապր | մայ | հուն | հուլ | օգոս | սեպ | հոկ | նոյ | դեկ | Տարի |
| Ռեկորդային բարձր °C (°F) | 31 (88) |
34 (93) |
37 (99) |
41 (106) |
42 (108) |
42 (108) |
39 (102) |
37 (99) |
39 (102) |
40 (104) |
36 (97) |
32 (90) |
42 (108) |
| Ռեկորդային ցածր °C (°F) | 17 (63) |
18 (64) |
21 (70) |
25 (77) |
28 (82) |
29 (84) |
27 (81) |
26 (79) |
27 (81) |
27 (81) |
22 (72) |
18 (64) |
17 (63) |
| Տեղումներ մմ (դյույմ) | 7 (0.28) |
31.4 (1.236) |
33.1 (1.303) |
3 (0.12) |
4.1 (0.161) |
7.4 (0.291) |
30.4 (1.197) |
36.9 (1.453) |
18.7 (0.736) |
7.5 (0.295) |
5.2 (0.205) |
28.8 (1.134) |
213.5 (8.411) |
| Միջին օրական արևային ժամ | 11.5 | 11.5 | 12 | 12.5 | 13 | 13 | 13 | 12.5 | 12 | 12 | 11.5 | 11 | 12.13 |
| աղբյուր: Բնապահպանական տեղեկատվության ազգային կենտրոններ(անգլ.)[8] | |||||||||||||
Հյուսիսային Խարթումը մինչև 1903 թվականը կոչվել է Հալֆայա։ Զարգացվել է որպես Խարթումի հյուսիսային արվարձան, որի հետ միացված է կամուրջով և տրամվայով[9]։
1998 թվականին ամերիկյան դեսպանատների ռմբակոծումից հետո ԱՄՆ-ը` մեղադրելով իսլամական ծայրահեղական «Ալ-Կաիդա» կազմակերպությանը, օգոստոսի 20-ին թևավոր հրթիռներով պատասխան հարված է հասցրել Աֆղանստանի «Ալ-Կաիդա» ճամբարներին և Հյուսիսային Խարթումի «Ալ-Շիֆա» դեղագործական գործարանին։ ԱՄՆ-ի կողմից Ալ-Շիֆա գործարանի ոչնչացման պատճառները մի քանիսն էին՝ ներառյալ ենթադրյալ կապերը գործարանի սեփականատերերի և «Ալ-Կաիդայի» միջև[10]։
Հյուսիսային Խարթումում բնակվում է մոտավորապես 1.184.000 մարդ (2016 թվականի դրությամբ)։ Վերջին մի քանի տասնամյակների ընթացքում քաղաքի ժողովրդագրությունը փոխվել է` պայմանավորված սուդանական տարբեր էթնիկ խմբերի աճով, ովքեր ապրում են քաղաքում և հարակից քաղաքներում, ինչպես նրա հնագույն բնակիչները` հայերը, հույները և ղպտիները։ Վերջիներս հարմարվել են ծովային միջավայրին և միավորվել նրա համայնքում։ Նրանց մեծ մասը աշխատում է հյուսիսային ծայրամասերում` գյուղատնտեսության և անասնաբուծության ոլորտում, մյուսներն աշխատում են արդյունաբերությունում, քանի որ այն ռազմավարական արդյունաբերության համար պետության ամենամեծ արդյունաբերական գոտին է։ Նրանք աշխատում են նաև հիդրոէլեկտրակայաններում[11], նավթավերամշակման գործարաններում և առևտրում[12]։
| Թվական | 1956 | 1973 | 1983 | 1993 | 2008 | 2010 | 2012 | 2016 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Բնակչություն | 39.100 | 150.989 | 341.155 | 700.887 | 889.000 | 904.170 | 936 349 | 1.184.000 |
Հյուսիսային Խարթումը երկրի հիմնական արդյունաբերական կենտրոնն է, արդյունաբերական մայրաքաղաքը։ Այստեղ տեղակայված են հիմնական ձեռնարկությունները (ներառյալ երկաթուղային արհեստանոցները, գետի նավերի նավաշինարանը, թեթև, սննդի, վերամշակման և մետաղագործության, դեղագործական և տեքստիլ արդյունաբերության ձեռնարկությունները)։ Հյուսիսային Խարթումը բամբակի, հացահատիկի, մրգերի և ընտանի չորքոտանի կենդանիների, գյուղատնտեսական առևտրի կենտրոն է։ Արդյունաբերության բնագավառները ներառում են դաբաղում, գարեջրագործություն և գյուղատնտեսության արտադրանքի առաջնային վերամշակում[14]։
Դեպի արևելք՝ Կապույտ Նեղոսի երկայնքով արագորեն աճում է քաղաքի հարուստ արվարձանը[14]։
Հյուսիսային Խարթումը Կապույտ Նեղոսի ափին
Ալֆալիդի մզկիթը
.JPG)
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
