Ցելսիուսի սանդղակ

Ցելսիուսի սանդղակ, ջերմաստիճանային երեք հիմնական սանդղակներից մեկն է։ Մյուս երկուսն են՝ Կելվինի սանդղակը և Ֆարենհայտի սանդղակը։

Պատմություն

Մշակել է 1742 թ. շվեդ աստղագետ և երկրաբան Անդերս Ցելսիուսը (1701—1744)։ Ցելսիուսի ստեղծած սանդղակով որպես զրո ընդունված է եղել ջրի եռման կետը, իսկ 100°-ը համապատասխանել է սառույցի հալման կամ ջրի սառեցման կետին։ Ավելի ուշ, արդեն Ցելսիուսի մահից հետո նրա համերկրացիներ բուսաբան Կարլ Լինեուսը և աստղագետ Մորտեն Շտրեմերը սկսեցին կիրառել այդ սանդղակը շրջված տեսքով, ինչպես որ արվում է մինչև հիմա։ Ըստ դրա, 0°-ը սառույցի հալման, իսկ 100°-ը՝ ջրի եռման ջերմաստիճաններն են նորմալ մթնոլորտային ճնշման պայմաններում։

Ցելսիուսի աստիճանը (նշանակումը՝ °C) Ցելսիուսի սանդղակի չափման միավորն է, Միավորների միջազգային համակարգում օգտագործվում է քելվինի հետ միասին։

Որոշ կարևոր ջերմաստիճաններ

Աղյուսակում ներկայացված են երեք հիմնական սանդղակներով արտահայտված կարևոր ջերմաստիճանները։

	Ըստ Կելվինի	Ըստ Ցելսիուսի	Ըստ Ֆարենհայթի
Բացարձակ զրո	0 K	−273.15 °C	−459.67 °F
Հեղուկ ազոտի եռման կետը	77.4 K	−195.8 °C[1]	−320.4 °F
Չոր սառույցի սուբլիմացիոն (պինդ վիճակից անմիջապես գազայինի անցման) կետը	195.1 K	−78 °C	−108.4 °F
Ցելսիուսի և Ֆարենհայթի սանդղակների հատման կետը	233.15 K	−40 °C	−40 °F
Սառույցի հալման կետը	273.1499 K	−0.0001 °C	31.99982 °F
Ջրի եռակի կետը	273.16 K	0.01 °C	32.018 °F
Մարդու մարմնի նորմալ ջերմաստիճանը[2]։	310.1 K	37.0 °C	98.6 °F
Ջրի եռման ջերմաստիճանը 1 մթն (101.325 կՊա) դեպքում	373.1339 K	99.9839 °C	211.971 °F

Մյուս սանդղակների հետ ունեցած կապը

Լվացքի ևրոպական տարբերանշան, որը նշանակում է «Լվանալ 40°C-ում»:

Ֆարենհայթի և Կելվինի սանդղակների հետ ունեցած կապն արտահայտվում է հետևյալ բանաձևերով՝

• Ֆարենհայթ

• Ցելսիուսից ստացումը` [°F]=[°C×9/5]+32
• Ցելսիուսի վերածումը` [°C]=([°F]-32)×5/9

• Կելվին

• Ցելսիուսից ստացումը` [K]=[°C]+273.15
• Ցելսիուսի վերածումը` [°C]=[K]-273.15

Ծանոթագրություններ

1. Lide, D.R., ed. (1990–1991). Handbook of Chemistry and Physics. 71st ed. CRC Press. p. 4–22.
2. Elert, Glenn (2005). «Temperature of a Healthy Human (Body Temperature)». The Physics Factbook. Վերցված է 2007 թ․ օգոստոսի 22-ին.