Կաննաբինոիդներ

Կաննաբինոիդ, քիմիական միացություններ, որոնք ազդում են բջիջների կաննաբինոիդային ընկալիչների վրա, ճնշելով ուղեղում միջնորդանյութերի արտազատումը։ Այս ընկալիչների լիգանդներ են համարվում ներսածին կաննաբինոիդները (արտադրվում են մարդկանց և կենդանիների օրգանիզմում)^[1], ֆիտոկաննաբինոիդները (հայտնաբերվել են կանեփի և այլ բույսերում) և սինթետիկ կաննաբինոիդները։ Ամենահայտնի կաննաբինոիդը ֆիտոկաննաբինոիդ տետրահիդրականնաբինոլն է, կանեփի ակտիվ բաղադրիչը^[2][3]։ Կաննաբիդիոլը այս բույսի մյուս ակտիվ բաղադրիչն է^[4]։ Կան կանեփից ստացված մոտավորապես 85 տարբեր կաննաբինոիդներ^[5]։

Cannabis indica բույսը

Cannabis sativa-ի ծաղիկները՝ շրջապատված մազմզուկներով

Սինթետիկ կաննաբինոիդները պատկանում են տարբեր քիմիական խմբերի. դասական կաննաբինոիդները հիմնականում կառուցվածքով նման են տետրահիդրոկաննաբինոլին, ոչ դասական կաննաբինոիդները (կաննաբիմիմետիկներ) ներառում են ամինոալկիլինդոլներ, 1,5-դիարիլպիրազոլներ, քուինոլիններ և արիլսուլֆուլամիններ, ինչպես նաև էիկոզանոիդներ^[2]։

Կաննաբինոիդների ընկալիչներ

Մինչև 1980-ական թվականները տիրում էր այն կարծիքը, որ կաննաբինոիդներն ազդում են ոչ յուրահատուկ փոխազդմամբ բջջաթաղանթի հետ և այն չի իրականացվում հատուկ ընկալիչներով։ 1980 թվականին կաննաբինոիդային առաջին ընկալչի հայտնաբերումը փոխեց այդ տեսակետը։ Այս ընկալիչը նույն է կենդանիների մոտ և հայտնաբերվել է կաթնասունների, թռչունների, ձկների, սողուների մոտ։ Ներկայումս հայտնի են կաննաբինոիդային երկու ընկալիչներ, որոնք կոչվում են CB₁ և CB₂^[1][6]: Մարդու ուղեղն ունի ավելի շատ կաննաբինոիդային ընկալիչներ, քան G-սպիտակուցային տեսակի այլ ընկալիչներ^[7]։

Կաննաբինոիդային ընկալիչ-1

Տե՛ս նաև՝ Կաննաբինոիդային ընկալիչ-1

CB₁ ընկալիչները հիմնականում տեղակայված են ուղեղում, հատկապես հիմային կորիզներում և լիմբիական համակարգում, ներառյալ՝ հիպոկամպում^[1]։ Այս ընկալիչներից կան նաև ուղեղիկում, արական և իգական սեռական օրգաններում։ CB₁ ընկալիչները բացակայում են երկարավուն ուղեղում։

Կաննաբինոիդային ընկալիչ-2

Տե՛ս նաև՝ Կաննաբինոիդային ընկալիչ-2

CB₂ ընկալիչները հիմնականում հայտնաբերվել են իմունային համակարգում^[8]։ Նրանց քանակը հատկապես շատ է փայծաղում։ CB₂ ընկալիչները պատասխանատու են հակաբորբոքային և այլ բուժական ազդեցությունների համար^[8]։

Ֆիտոկաննաբինոիդներ

Տեսակ	Կառուցվածք	Ցիկլիկ կառուցվածք
Կաննաբիգերոլ-տիպ CBG
Կաննաբիքրոմենե-տիպ CBC
Կաննաբիդիոլ-տիպ CBD
Տետրահիդրոկաննաբինոլ- և Կաննաբինոլ-տիպ THC, CBN
Կաննաբիելսոին-տիպ CBE
իզո- Տետրահիդրոկաննաբինոլ- տիպ իզո-THC
Կաննաբիցիկլոլ-տիպ CBL
Կաննաբիցիտրան-տիպ CBT
Բնական կաննաբինոիդների հիմնական տեսակները

Հիմնական կաննաբինոիդները կենտրոնացած են մածուցիկ խեժում, որն առաջանում է բույսի մազմզուկներում։ Ամենաքիչը 85 տարբեր կաննաբինոիդներ են առանձնացվել կանեփից^[5]։

Տեսակներ

Բոլոր տեսակներն ունեն կանաբիգերոլ տիպի բաղադրամաս^[9][10]։

• CBG (Կաննաբիգերոլ)
• CBC (Կաննաբիքրոմենե)
• CBL (Կաննաբիցիկլոլ)
• CBV (Կաննաբիվարին)
• THCV (Տետրահիդրոկաննաբիվարին)
• CBDV (Կաննաբիդիվարին)
• CBCV (Կաննաբիքրոմեվարին)
• CBGV (Կաննաբիգերովարին)
• CBGM (Կաննաբիգերոլ մոնեմեթիլ եթեր)

Տետրահիդրոկաննաբինոլ

Տետրահիդրոկաննաբինոլը (THC) կանեփի հոգեմետ ամենակտիվ բաղադրիչն է։ Delta-9-տետրահիդրոկաննաբինոլը (Δ⁹-THC, THC) ևդելտա-8-տետրահիդրոկաննաբինոլը (Δ⁸-THC) իրենց ազդեցությամբ նման են անանդամիդին, որը օրգանզիմում արտադրվող նեյրոտրանսմիթեր է։ Կանեփում գտնվող այս երկու նյութերն ազդում են ուղեղի CB₁ կաննաբինոիդային ընկալիչներով։ Սրանք թուլացնում են ցավը, թուլացնում են նեյրոբորբոքումը, խթանում են նեյրոգենեզը^[11]։ Այն հավասարապես ազդում է CB₁ և CB₂ ընկալիչներին^[12]։

Կաննաբիդիոլ

Կաննաբիդիոլը (CBD) հոգեմետ չէ^[13]։ Այնուամենայնիվ, հետազոտությունները վկայում են, որ կանեփ ծխողների մոտ նկատվում են շիզոֆրենիայի նման ախտանիշներ^[14]։ Կաննաբիդիոլը փոքր խնամակցություն ունի կաննաբինաիդային ընկալիչ-1-ի և կաննաբինաիդային ընկալիչ-2-ի հետ, սակայն ազդում է որպես կաննաբինոիդ ագոնիստների ոչ ուղղակի անտագոնիստ^[15]։ Հայտնաբերվել է, որ այն համարվում է նոր հայտնաբերված GPR55 կաննաբինոիդային ընկալիչի անտագոնիստ^[16]։ Կաննաբիդիոլը նաև հանդիսանում է 5-HT_1A ընկալիչների ագոնիստ^[17]։

Հնարավոր է, որ այն կապված է ցնցումային նոպաների, բորբոքման, անհանգստության և սրտխառնոցի առաջացման հետ^[15][15]։

Կաննաբիդիոլը մասնակցություն ունի նաև տետրահիդրոկաննբինոլի հետ կապված կարճատև հիշողության կորստի։

Որոշ հետազոտողներ կարծիք են հայտնում, որ կաննաբիդիոլի հակապսիխոզային ազդեցությունը շիզոֆրենիայի բուժման նոր հնարավորություն է տալիս^[18]։ Կաղապար:Npsn

Կալիֆորնիայի խաղաղօվկիանոսյան բժշկական կենտրոնի հետազոտողները հայտնաբերել են, որ կաննաբիդիոլը կարող է «անջատել» ID1-ի ակտիվությունը, որը պատասխանատու է քաղցկեղի ժամանակ մետաստազների առաջացման համար^[19][20][21]։

Կաննաբիոլ

Տե՛ս նաև՝ Կաննաբիոլ

Կաննաբիոլը (CBN) տետրահիդրոկաննաբինոլի տրոհման առաջնային արգասիքն է, և դրանից սովորաբար քիչ չափով լինում է բույսում։ Լույսի և օդի ազդեցության պայմաններում կաննաբիոլի պարունակությունը շատանում է, քանի որ տեղի է ունենում տետրահիդրականնաբինոլի աստիճանական տրոհում։ Սա թույլ հոգեմետ է։ Սրա խնամակցությունը CB₂ ընկալիչների նկատմամբ ավելին է, քան CB₁-ի նկատմամբ^[22]։

Կաննաբիգերոլ

Տե՛ս նաև՝ Կաննաբիգերոլ

Կաննաբիգերոլը (CBG) պսիխոմիմետիկ չէ, բայց ազում է կանեփի ազդման նման։ Այն համարվում է α₂-ադրենաընկալիչների ագոնիստը, 5-HT_1A ընկալիչների անտագոնիստը, և CB₁ ընկալիչների անտագոնիստը^[23]։ It also binds to the CB₂ receptor^[23].

Տետրահիդրոկաննաբիվարին

Տե՛ս նաև՝ Տետրահիդրոկաննաբիվարին

Տետրահիդրոկաննաբիվարինը (THCV) is prevalent in certain central Asian and southern African strains of Cannabis.^[24][25] Այն CB₁ ընկալիչների անտագոնիստն է և թուլացնում է տետրահիդրոկաննաբինոլի պսիխոակտիվ ազդեցությունը^[26]։

Կաննաբիդիվարին

Տե՛ս նաև՝ Կաննաբիդիվարին

Չնայած կաննաբիդիվարինը (CBDV) կաննաբինոիդային շարքի քիչ հանդիպող տեսակն է, սրա բարձր քանակները հայտնաբերվել են հյուսիսարևմտյան Հիմալայների վայրի կանեփազգիներում և Նեպալի հաշիշում^[25][27]։

Կաննաբիքրոմեն

Տե՛ս նաև՝ Կաննաբիքրոմեն

Կաննաբիքրոմենը (CBC) պսիխոակտիվ չէ^[13]։ Շատ է հանդիպում արևադարձային կանեփազգիներում։ Ազդեցությունները հակաբորբոքային են և ցավազրկող։

Դեղաբանություն

Կաննաբինոիդները կարող են անցնել օրգանիզմ ծխելու, գոլորշիների, սննդի, մաշկի, ներերակային ներարկման, բերանում ներծծման ուղիղաղիքային ներծծման եղանակներով։ Օրգանիզմում նրան հիմնականում քայքայվում են լյարդում, հիմնականում ցիտոքրոմ P450-ով, գլխավորապես՝ CYP 2C9-ով։

Որոշները կուտակվում են ճարպային հյուսվածքում, Δ⁹-THC տրոհվում է 11-հիդրօքսի-Δ⁹-THC-, որը հետագայում վերածվում է 9-կարբօքսի-THC-ի. Որոշ կանեփազգիների արգասիքներ կարող են հայտնաբերվել իրենց առաջացումից նույնիսկ մի քանի շաբաթ անց։ Սրանք հայտնաբերվում են հակամարմինների վրա հիմնված սովորական թեսթերի միջոցով։

Ստացում

Կաննաբինոիդները կարող են սնջատվել բույսերից օրգանական լուծիչներով մզման միջոցով։ Սովորաբար օգտագործում են ալկոհոլ և ածխաջրածիններ։ Սակայն, այս լուծույթներից շատերը կարող են թունավոր լինել։ Կարելի է օգտագործել բութայն, որի գոլորշացումն ավելի արագ է կատարվում։ Որպես այլընտրանք, որպես լուծիչ օգտագործում են ածխածնի երկօքսիդ։ Այս գործընթացւը պահանջում է բարձր ճնշում (73 մթնոլորտ և ավելին)։ Մզումուց հետո կաննաբինոիդները կարող են առանձնացվել առանձին բաղադրիչների վակումային թորման միջոցով կամ այլ եղանակով։ Այնուամենայնիվ, մաքուր կաննաբինոիդներ ստանալը բավակնին բարդ և աշխատատար պրոցես է։

Պատմություն

Կաննաբինոիդներն առաջին անգամ հայտնաբերվել են 1940 թվականին, երբ տարբերակվեցին կաննաբիդիոլը և կաննաբինոլը։ were identified. 1964 թվականին առաջին անգամ բացահայտվեց տետրահիդրոկաննաբինոլի կառուցվածքը։

Շնորհիվ մոլեկուլների նմանության, սկզբում կարծում էին, որ կաննաբիդիոլը տետրահիդրոկաննաբինոլի նախորդն է։ Սակայն հիմա հայտնի է, որ այդ նյութերն առաջանում են միմյանցից անկախ, մեկ ընդհանուր նախորդից՝ կաննաբիգերոլից։

Ներսածին կաննաբինոիդներ (Էնդոկաննաբինոիդներ)

Անանդամիդ, CB₁-ի և CB₂-ի ներսածին լիգանդ

Սինթետիկ կաննաբինոիդներ

Տե՛ս նաև՝ Սինթետիկ կաննաբինոիդներ

Դեռևս, սկսած 1941 թվականի, սիթեզվել են կաննաբինոիդների սինթետիկ տարատեսակները, հիմնականում՝ բուսական տեսակների։ Սրանք շատ արդյունավետ են տարբեր հետազոտությունների, փորձերի կատարման ժամանակ։

Մարդկանց կոմղից օգտագործման դեպքում նրանք թողնում են էական վնասակար ազդեցություն^[43]։ In the period of 2012 through 2014, over 10,000 contacts to poison control centers in the United States were related to use of synthetic cannabinoids^[43].

Դեղանյութերը պարունակում են բնական կամ սինթետիկ կաննաբինոիդներ կամ դրանց համարժեքներ։

• Դրոնաբինոլ (Մարինոլ), Δ⁹-տետրահիդրոկաննաբինոլ (THC), ախորժակի խթանիչ է, ցավազրկող։
• Նաբիլոն (Ցեզամենթ, Ցենամենս), Մարինոլի համարժեքն է։
• Ռիմոնաբանթ (SR141716), օգտագործվում է նիկոտինային կախվածության բուժման ժամանակ։
• JWH-018
• JWH-073
• CP-55940, սինթեզվել է 1974 թվականին։
• Դիմեթիլհեպտիլպիրան
• HU-210, մոտավորապես 100 անգամ ավելի հզոր է, քան տետրահիդրականնաբինոլը^[44]։
• HU-331 հակաքաղցկեղային նյութ է, ճնշում է տրոպոիզոմերազ IIին։
• SR144528, CB₂ ընկալիչի անտագոնիստն է։
• WIN 55,212-2
• JWH-133, CB₂ ընկալչի ագոնիստն է։
• Լեվանանտրադոլ (Նանտրոդոլում), հակափոխիչ և ցավազրկող նշանակություն ունի, սակայն բճշկության մեջ գրեթե չի կիրառվում։
• AM-2201

Ծանոթագրություններ

1. Pacher, P.; Bátkai, S; Kunos, G (2006). «The Endocannabinoid System as an Emerging Target of Pharmacotherapy». Pharmacological Reviews. 58 (3): 389–462. doi:10.1124/pr.58.3.2. PMC 2241751. PMID 16968947.
2. Lambert, Didier M.; Fowler, Christopher J. (2005). «The Endocannabinoid System: Drug Targets, Lead Compounds, and Potential Therapeutic Applications». Journal of Medicinal Chemistry. 48 (16): 5059–87. doi:10.1021/jm058183t. PMID 16078824.
3. Pertwee, Roger, ed. (2005). Cannabinoids. Springer-Verlag. էջ 2. ISBN 3-540-22565-X.
4. «Bulletin on Narcotics - 1962 Issue 3 - 004». UNODC (United Nations Office of Drugs and Crime). 1962 թ․ հունվարի 1. Վերցված է 2014 թ․ հունվարի 15-ին.
5. El-Alfy, Abir T.; Ivey, Kelly; Robinson, Keisha; Ahmed, Safwat; Radwan, Mohamed; Slade, Desmond; Khan, Ikhlas; Elsohly, Mahmoud; Ross, Samir (2010). «Antidepressant-like effect of Δ9-tetrahydrocannabinol and other cannabinoids isolated from Cannabis sativa L». Pharmacology Biochemistry and Behavior. 95 (4): 434–42. doi:10.1016/j.pbb.2010.03.004. PMC 2866040. PMID 20332000.
6. Begg, Malcolm; Pacher, Pál; Batkai, Sándor; Oseihyiaman, Douglas; Offertaler, László; Mo, Fong Ming; Liu, Jie; Kunos, George (2005). «Evidence for novel cannabinoid receptors». Pharmacology & Therapeutics. 106 (2): 133–45. doi:10.1016/j.pharmthera.2004.11.005. PMID 15866316.
7. Boron, Walter F.; Boulpaep, Emile L., eds. (2009). Medical Physiology: A Cellular and Molecular Approach. Saunders. էջ 331. ISBN 978-1-4160-3115-4.
8. Pacher, P.; Mechoulam, R. (2011). «Is lipid signaling through cannabinoid 2 receptors part of a protective system?». Progress in Lipid Research. 50 (2): 193–211. doi:10.1016/j.plipres.2011.01.001. PMC 3062638. PMID 21295074.
9. Fellermeier, Monika; Eisenreich, Wolfgang; Bacher, Adelbert; Zenk, Meinhart H. (2001). «Biosynthesis of cannabinoids». European Journal of Biochemistry. 268 (6): 1596–1604. doi:10.1046/j.1432-1327.2001.02030.x. ISSN 0014-2956. PMID 11248677.
10. Patentdocs. Patent application title: Controlled cannabis decarboxylation. US Patent application number: 20120046352. Retrieved 28 December, 2013
11. Campbell, V A; Gowran, A (2007). «Alzheimer's disease; taking the edge off with cannabinoids?». British Journal of Pharmacology. 152 (5): 655–62. doi:10.1038/sj.bjp.0707446. PMC 2190031. PMID 17828287.
12. Huffman, J. (2000). «The Search for Selective Ligands for the CB2 Receptor». Current Pharmaceutical Design. 6 (13): 1323–37. doi:10.2174/1381612003399347. PMID 10903395.
13. Ilan, A. B.; Gevins, A.; Coleman, M.; Elsohly, M. A.; De Wit, H. (2005). «Neurophysiological and subjective profile of marijuana with varying concentrations of cannabinoids». Behavioural Pharmacology. 16 (5–6): 487–96. doi:10.1097/00008877-200509000-00023. PMID 16148455.
14. Morgan, C. J. A.; Curran, H. V. (2008). «Effects of cannabidiol on schizophrenia-like symptoms in people who use cannabis». The British Journal of Psychiatry. 192 (4): 306–7. doi:10.1192/bjp.bp.107.046649. PMID 18378995.
15. Mechoulam, Raphael; Peters, Maximilian; Murillo-Rodriguez, Eric; Hanuš, Lumír O. (2007). «Cannabidiol – Recent Advances». Chemistry & Biodiversity. 4 (8): 1678–92. doi:10.1002/cbdv.200790147. PMID 17712814.
16. Ryberg, E; Larsson, N; Sjögren, S; Hjorth, S; Hermansson, N-O; Leonova, J; Elebring, T; Nilsson, K; Drmota, T; Greasley, P J (2009). «The orphan receptor GPR55 is a novel cannabinoid receptor». British Journal of Pharmacology. 152 (7): 1092–101. doi:10.1038/sj.bjp.0707460. PMC 2095107. PMID 17876302.
17. Russo, Ethan B.; Burnett, Andrea; Hall, Brian; Parker, Keith K. (2005). «Agonistic Properties of Cannabidiol at 5-HT1a Receptors». Neurochemical Research. 30 (8): 1037–43. doi:10.1007/s11064-005-6978-1. PMID 16258853.
18. Leweke, F M; Piomelli, D; Pahlisch, F; Muhl, D; Gerth, C W; Hoyer, C; Klosterkötter, J; Hellmich, M; Koethe, D (2012). «Cannabidiol enhances anandamide signaling and alleviates psychotic symptoms of schizophrenia». Translational Psychiatry. 2 (3): e94–. doi:10.1038/tp.2012.15. PMC 3316151. PMID 22832859.
19. McAllister, S. D.; Christian, R. T.; Horowitz, M. P.; Garcia, A.; Desprez, P.-Y. (2007). «Cannabidiol as a novel inhibitor of Id-1 gene expression in aggressive breast cancer cells». Molecular Cancer Therapeutics. 6 (11): 2921–7. doi:10.1158/1535-7163.MCT-07-0371. PMID 18025276.
20. Ligresti, A.; Moriello, AS; Starowicz, K; Matias, I; Pisanti, S; De Petrocellis, L; Laezza, C; Portella, G; Bifulco, M; Di Marzo, V (2006). «Antitumor Activity of Plant Cannabinoids with Emphasis on the Effect of Cannabidiol on Human Breast Carcinoma». Journal of Pharmacology and Experimental Therapeutics. 318 (3): 1375–87. doi:10.1124/jpet.106.105247. PMID 16728591.
21. «Marijuana Compound Fights Cancer; Human Trials Next». NBC Bay Area.
22. Mahadevan, Anu; Siegel, Craig; Martin, Billy R.; Abood, Mary E.; Beletskaya, Irina; Razdan, Raj K. (2000). «Novel Cannabinol Probes for CB1 and CB2 Cannabinoid Receptors». Journal of Medicinal Chemistry. 43 (20): 3778–85. doi:10.1021/jm0001572. PMID 11020293.
23. Cascio, MG; Gauson, LA; Stevenson, LA; Ross, RA; Pertwee, RG (2010). «Evidence that the plant cannabinoid cannabigerol is a highly potent α2-adrenoceptor agonist and moderately potent 5HT1A receptor antagonist». British Journal of Pharmacology. 159 (1): 129–41. doi:10.1111/j.1476-5381.2009.00515.x. PMC 2823359. PMID 20002104.
24. Baker, PB; Gough, TA; Taylor, BJ (1980). «Illicitly imported Cannabis products: Some physical and chemical features indicative of their origin». Bulletin on narcotics. 32 (2): 31–40. PMID 6907024.
25. Hillig, K. W.; Mahlberg, P. G. (2004). «A chemotaxonomic analysis of cannabinoid variation in Cannabis (Cannabaceae)». American Journal of Botany. 91 (6): 966–75. doi:10.3732/ajb.91.6.966. PMID 21653452.
26. Thomas, Adèle; Stevenson, Lesley A; Wease, Kerrie N; Price, Martin R; Baillie, Gemma; Ross, Ruth A; Pertwee, Roger G (2005). «Evidence that the plant cannabinoid Δ9-tetrahydrocannabivarin is a cannabinoid CB1and CB2receptor antagonist». British Journal of Pharmacology. 146 (7): 917–26. doi:10.1038/sj.bjp.0706414. PMC 1751228. PMID 16205722.
27. Merkus, Frans W. H. M. (1971). «Cannabivarin and Tetrahydrocannabivarin, Two New Constituents of Hashish». Nature. 232 (5312): 579–80. doi:10.1038/232579a0. PMID 4937510.
28. Grotenhermen, Franjo (2005). «Cannabinoids». Current Drug Target -CNS & Neurological Disorders. 4 (5): 507–530. doi:10.2174/156800705774322111.
29. Martin, B.R.; Mechoulam, R.; Razdan, R.K. (1999). «Discovery and characterization of endogenous cannabinoids». Life Sciences. 65 (6–7): 573–595. doi:10.1016/S0024-3205(99)00281-7.
30. Di Tomaso, Emmanuelle; Beltramo, Massimiliano; Piomelli, Daniele (1996). «Brain cannabinoids in chocolate». Nature. 382 (6593): 677–8. doi:10.1038/382677a0. PMID 8751435.
31. Chapman, K. D.; Venables, B; Markovic, R; Blair Jr, RW; Bettinger, C (1999). «N-Acylethanolamines in Seeds. Quantification of Molecular Species and Their Degradation upon Imbibition». Plant Physiology. 120 (4): 1157–64. doi:10.1104/pp.120.4.1157. PMC 59349. PMID 10444099.
32. Sepe, Nunzio; De Petrocellis, Luciano; Montanaro, Francesca; Cimino, Guido; Di Marzo, Vincenzo (1998). «Bioactive long chain N-acylethanolamines in five species of edible bivalve molluscs». Biochimica et Biophysica Acta (BBA) – Lipids and Lipid Metabolism. 1389 (2): 101–11. doi:10.1016/S0005-2760(97)00132-X. PMID 9461251.
33. Piomelli, Daniele; Schweitzer, Nephi; Piomelli, Paul (1997). «A second endogenous cannabinoid that modulates long-term potentiation». Nature. 388 (6644): 773–8. doi:10.1038/42015. PMID 9285589.
34. Savinainen, Juha R; Järvinen, Tomi; Laine, Krista; Laitinen, Jarmo T (2001). «Despite substantial degradation, 2-arachidonoylglycerol is a potent full efficacy agonist mediating CB1receptor-dependent G-protein activation in rat cerebellar membranes». British Journal of Pharmacology. 134 (3): 664–72. doi:10.1038/sj.bjp.0704297. PMC 1572991. PMID 11588122.
35. Hanuš, Lumír; Abu-Lafi, Saleh; Fride, Ester; Breuer, Aviva; Vogel, Zvi; Shalev, Deborah E.; Kustanovich, Irina; Mechoulam, Raphael (2001). «2-Arachidonyl glyceryl ether, an endogenous agonist of the cannabinoid CB1 receptor». Proceedings of the National Academy of Sciences. 98 (7): 3662–5. doi:10.1073/pnas.061029898. PMC 31108. PMID 11259648.
36. Oka, Saori; Tsuchie, Akiko; Tokumura, Akira; Muramatsu, Mayumi; Suhara, Yoshitomo; Takayama, Hiroaki; Waku, Keizo; Sugiura, Takayuki (2003). «Ether-linked analogue of 2-arachidonoylglycerol (noladin ether) was not detected in the brains of various mammalian species». Journal of Neurochemistry. 85 (6): 1374–81. doi:10.1046/j.1471-4159.2003.01804.x. PMID 12787057.
37. Bisogno, Tiziana; Melck, Dominique; Bobrov, Mikhail Yu.; Gretskaya, Natalia M.; Bezuglov, Vladimir V.; De Petrocellis, Luciano; Di Marzo, Vincenzo (2000). «N-acyl-dopamines: Novel synthetic CB1 cannabinoid-receptor ligands and inhibitors of anandamide inactivation with cannabimimetic activity in vitro and in vivo». Biochemical Journal. 351 (3): 817–24. doi:10.1042/0264-6021:3510817. PMC 1221424. PMID 11042139.
38. Bisogno, T; Ligresti, A; Dimarzo, V (2005). «The endocannabinoid signalling system: Biochemical aspects». Pharmacology Biochemistry and Behavior. 81 (2): 224–38. doi:10.1016/j.pbb.2005.01.027. PMID 15935454.
39. Ralevic, Vera (2003). «Cannabinoid modulation of peripheral autonomic and sensory neurotransmission». European Journal of Pharmacology. 472 (1–2): 1–21. doi:10.1016/S0014-2999(03)01813-2. PMID 12860468.
40. Porter, A. C.; Sauer, JM; Knierman, MD; Becker, GW; Berna, MJ; Bao, J; Nomikos, GG; Carter, P; Bymaster, FP; Leese, AB; Felder, CC (2002). «Characterization of a Novel Endocannabinoid, Virodhamine, with Antagonist Activity at the CB1 Receptor». Journal of Pharmacology and Experimental Therapeutics. 301 (3): 1020–4. doi:10.1124/jpet.301.3.1020. PMID 12023533.
41. Piñeiro, Roberto; Falasca, Marco (2012). «Lysophosphatidylinositol signalling: New wine from an old bottle». Biochimica et Biophysica Acta (BBA) – Molecular and Cell Biology of Lipids. 1821 (4): 694–705. doi:10.1016/j.bbalip.2012.01.009. PMID 22285325.
42. Fride, E; Bregman, T; Kirkham, TC (2005). «Endocannabinoids and food intake: Newborn suckling and appetite regulation in adulthood». Experimental biology and medicine. 230 (4): 225–34. PMID 15792943.
43. «N-(1-amino-3-methyl-1-oxobutan-2-yl)-1-(cyclohexylmethyl)-1H-indazole-3-carboxamide(AB-CHMINACA), N-(1-amino-3-methyl-1-oxobutan-2-yl)-1-pentyl-1H-indazole-3-carboxamide (AB-PINACA)and[1-(5-fluoropentyl)-1H-indazol-3-yl](naphthalen-1-yl)methanone(THJ-2201)» (Document). Drug and Chemical Evaluation Section, Office of Diversion Control, Drug Enforcement Administration. 2014 թ․ դեկտեմբեր. {{cite document}}: Unknown parameter |url= ignored (օգնություն)
44. «More medicinal uses for marijuana». Marijuana.org. 2005 թ․ հոկտեմբերի 18. Արխիվացված է օրիգինալից 2005 թ․ դեկտեմբերի 21-ին. Վերցված է 2014 թ․ հունվարի 15-ին.

Նյութեր

• De Meijer, EP; Bagatta, M; Carboni, A; Crucitti, P; Moliterni, VM; Ranalli, P; և այլք: (2003). «The inheritance of chemical phenotype in Cannabis sativa L». Genetics. 163 (1): 335–46. PMC 1462421. PMID 12586720.
• Devane, W.; Hanus, L; Breuer, A; Pertwee, R.; Stevenson, L.; Griffin, G; և այլք: (1992). «Isolation and structure of a brain constituent that binds to the cannabinoid receptor». Science. 258 (5090): 1946–9. doi:10.1126/science.1470919. PMID 1470919.
• Elsohly, Mahmoud A.; Slade, Desmond (2005). «Chemical constituents of marijuana: The complex mixture of natural cannabinoids». Life Sciences. 78 (5): 539–48. doi:10.1016/j.lfs.2005.09.011. PMID 16199061.
• Hanus, Lumir; Gopher, Asher; Almog, Shlomo; Mechoulam, Raphael (1993). «Two new unsaturated fatty acid ethanolamides in brain that bind to the cannabinoid receptor». Journal of Medicinal Chemistry. 36 (20): 3032–4. doi:10.1021/jm00072a026. PMID 8411021.
• Hanus, L (1987). «Biogenesis of cannabinoid substances in the plant». Acta Universitatis Palackianae Olomucensis Facultatis Medicae. 116: 47–53. PMID 2962461.
• Hanuš, L.; Krejčí, Z. (1975). «Isolation of two new cannabinoid acids from Cannabis sativa L. of Czechoslovak origin». Acta Univ. Olomuc., Fac. Med. 74: 161–166.
• Hanuš, L.; Krejčí, Z.; Hruban, L. (1975). «Isolation of cannabidiolic acid from Turkish variety of cannabis cultivated for fibre». Acta Univ. Olomuc., Fac. Med. 74: 167–172.
• Köfalvi, Attila, ed. (2008). «Cannabinoids and the Brain». doi:10.1007/978-0-387-74349-3. ISBN 978-0-387-74348-6. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (օգնություն)
• Mechoulam, Raphael; Ben-Shabat, Shimon; Hanus, Lumir; Ligumsky, Moshe; Kaminski, Norbert E.; Schatz, Anthony R.; և այլք: (1995). «Identification of an endogenous 2-monoglyceride, present in canine gut, that binds to cannabinoid receptors». Biochemical Pharmacology. 50 (1): 83–90. doi:10.1016/0006-2952(95)00109-D. PMID 7605349.
• Nicoll, Roger A.; Alger, Bradley E. (2004). «The Brain's Own Marijuana». Scientific American. 291 (6): 68–75. doi:10.1038/scientificamerican1204-68. PMID 15597982.
• Racz, I.; Nadal, X.; Alferink, J.; Baños, J. E.; Rehnelt, J.; Martín, M.; և այլք: (2008). «Interferon-  is a Critical Modulator of CB2 Cannabinoid Receptor Signaling during Neuropathic Pain». Journal of Neuroscience. 28 (46): 12136–45. doi:10.1523/JNEUROSCI.3402-08.2008. PMC 3844840. PMID 19005078.
• Racz, I.; Nadal, X.; Alferink, J.; Baños, J. E.; Rehnelt, J.; Martín, M.; և այլք: (2008). «Crucial Role of CB2 Cannabinoid Receptor in the Regulation of Central Immune Responses during Neuropathic Pain». Journal of Neuroscience. 28 (46): 12125–35. doi:10.1523/JNEUROSCI.3400-08.2008. PMC 3844839. PMID 19005077.
• Turner, C. E.; Mole, M. L.; Hanus, L.; Elsohly, H. N. (1981). «Constituents of Cannabis sativa. XIX. Isolation and Structure Elucidation of Cannabiglendol, A Novel Cannabinoid from an Indian Variant». Journal of Natural Products. 44 (1): 27–33. doi:10.1021/np50013a005.