Կախովի կամուրջ
From Wikipedia, the free encyclopedia
From Wikipedia, the free encyclopedia
Կախովի կամուրջ (անգլ.՝ Suspension bridge), կամուրջ, որի հիմնական կրող մասը կառուցված է առաձգական նյութից (ճոպան, շղթա և այլն)։ Աշխատում է գերձգումով, իսկ երթևեկելի հատվածը կլախված է։ Այս տեսակի կամուրջներն անվանում են կախովի, սակայն ճարտարապետական ու շինարարական մասնագիտական գրականության մեջ «կախովի կամուրջ» եզրը չի գործածվում։ Նմանատիպ կամուրջների ժամանակակից առաջին օրինակները կառուցվել են 1800-ական թվականներին։ Կախովի հասարակ կամուրջները, որտեղ բացակայում են ուղղահայաց կախոցները, երկար պատմություն ունեն և ստեղծվել են աշխարհի լեռնային շատ շրջաններում։
Կախովի կամուրջները հաջող կիրառություն ունեն կամրջի մեծ երկարության դեպքում, երբ հնարավորություն չկա կամ վտանգավոր է միջանկյալ հենասյուների տեղադրել (օրինակ` նավարկման վայրերում)։ Այս տեսակի կամուրջները շատ ներդաշնակ տեսք ունեն։ Կախովի կամրջի ամենահայտնի օրինակներից է Ոսկե դարպասները, որը տեղակայված է Սան Ֆրանցիսկոյի ծովախորշում։
Կրող հիմնական ճոպանները կամ շղթաները կամուրջը կախում են ափերին տեղադրված հենասյուներից, որոնց ամրացվում են ուղղահայաց ճոպաններ կամ հեծաններ, որոնցից կախվում է կամրջի հիմնական թռիչքի ճանապարհային պաստառը։ Հիմնական ճոպանները շարունակվում են հենասյուների հետևում և ամրացվում գետնին։ Ճոպանների շարունակությունը կարող է կիրառվել լրացուցիչ երկու թռիչքների համար։
Կենտրոնացված ծանրության ազդեցությամբ կրող կոնստրուկցիան կարող է փոխել իր ձևը, ինչը նվազեցնում է կամրջի կոշտությունը։ Ժամանակակից կախովի կամուրջներում ճկվածքից խուսափելու համար ճանապարհային պաստառն ամրացնում են հեծաններով կամ ֆերմաներով, որոնք տեղաբաշխում են ծանրությունը։
Կախովի կամուրջներում հիմնական լարումը գլխավոր ճոպանների և հենասյուներում սեղմման լարումն է. հենց թռիչքում լարումը փոքր է։ Հենարանում գրեթե բոլոր ուժերն ուղղված են ուղղահայաց ներքև և կայունանում են ճոպանների հաշվին, այդ պատճառով հենարանները կարող են լինել շատ բարակ։ Ծանրաբեռնվածության համեմատաբար պարզ բաշխումը կոնստրուկցիայի տարբեր բաղադրիչների միջև պարզեցնում է կախովի կամուրջների հաշվարկը։
Սեփական ծանրության և կամրջի թռիչքի ծանրության ազդեցությամբ ճոպանները կախվում են՝ ձևավորելով աղեղ, որը նման է պարաբոլի։ Չծանրաբեռնված ճոպանը, որը կախվում է երկու հենասյուների միջև, ընդունում է շղթայական գծի տեսք, որը մոտ է պարաբոլին գրեթե հորիզոնական հատվածում։ Եթե ճոպանների քաշն անտեսվի և թռիչքի քաշը հավասարապես բաշխվի կամրջի երկարությամբ, ապա ճոպանները կընդունեն պարաբոլի տեսք։ Եթե ճոպանի քաշը համեմատենք ճանապարհի պաստառի քաշի հետ, ապա նրա ձևը կլինի շղթայական գծի ու պարաբոլի միջանկյալ տարբերակ։
Բուսական ծագում ունեցող ճկուն նյութերի (լիաններ, բամբուկ) կիրառումը գետերի ու կամուրջների վրա ակնհայտորեն գնում է դարերի խորքերը։ Կան պատմական բավական արժանահավատ տեղեկություններ այն մասին, որ այդպիսի կամուրջներ են կառուցվել Հին Եգիպտոսում, Հարավարևելյան Ասիայում, Ճապոնիայում, Կենտրոնական ու Հարավային Ամերիկաներում։
Ինկերի կառուցած կախովի կամուրջների մասին բազմիցս հայտնել է Պեդրո Սիեսա դե Լեոնը (1553)։
 |
Գետի ամեն ափին կամրջի համար տեղադրված են երկու խոշոր, ամբողջական քարեր` շատ խոր և ամուր հիմքով, իսկ կամուրջը կառուցված է պարանի պես միահյուսված ճյուղերից, որը նման է ջրհորից ջուր հանելու հյուսկեն պարաններին։ Դրանք այնքան ամուր են, որ նրանցով կարող են անցնել ձիեր, ինչպես որ կանցնեին Կորդովայի կամ Ալկանտարի կամուրջներով։ Երբ ես անցա այդպիսի կամրջով, նրա երկարությունը մոտ 166 ֆուտ էր[1]։ |  |
Սիեսայի ճանապարհն անցել է Ինկերի ճանապարհներով (մոտ 3.000 կմ` Կուսկոյից մինչև Կիտո), որտեղ նա հանդիպել է կարծես անձեռակերտ, բայց մի գծով ձգվող ճարտարապետական հուշարձանների և կախովի կամուրջների, որոնց պատրաստման տեխնիկան մի քանի դարով կանխորոշել էր ժամանակի ճարտարագիտական միտքը[2]։
Կախովի կամուրջների հասարակ կոնստրուկցիաներից անցումը ժամանակակից համակարգին վերաբերում է 17-18-րդ դարերին և կապված է իսպանացիներ Վերանտիուսի, ֆրանսիացի Պոյեի և անգլիացի Ջեյմս Ֆինլիի անունների հետ։ Վերջինս ստացել է կախովի համակարգի արտոնագիրը 1801 թվականին[3]։
Կախովի առաջին կամուրջները, որոնք համապատասխանել են ժամանակակից պահանջներին, կառուցվել են Հյուսիսային Ամերիկայում 18-րդ դարի վերջին։ Առաջին կախովի կամուրջը կառուցվել է Ջեյմս Ֆինլիի կողմից 1796 թվականին Փենսիլվանիայում։ 19-րդ դարի սկզբին այդ նահանգում գոյություն են ունեցել այդպիսի բավական շատ կամուրջներ։ Դրանցից ամենամեծն անցել է Սքուլկիլ (Schuylkill) գետի վրայով (Ֆիլադելֆիայի մոտ)։ Բրիտանացի ինժեներները հետևել են ամերիկացիների օրինակին, ինչի արդյունքում 19-րդ դարի առաջին քառորդում Անգլիայում կառուցվել են շատ կամուրջներ։ Դրանցից ամենախոշորը Մենայ գետի վրա կառուցված կամուրջն էր, որը Ուելսը կապում էր Անգլսի կղզուն։ Այն ուներ մոտ 165 մ թռիչք և նախագծված էր Թոմաս Թելֆորդի կողմից։ Շինարարությունն ընթացել է 1822-1826 թվականներին։ Մայրցամաքային Եվրոպայի երկաթյա առաջին կախովի կամուրջներից մեկը կառուցվել է Վեսեկերե ամրոցի տարածքում (գտնվում է ներկայիս Բելգիայի տարածքում) ինժեներ Ժան Բատիստ Վիֆկենի նախագծով 1824 թվականին[4]։
20-րդ դարում կառուցվել են մեծ թվով կախովի կամուրջներ, որոնց տեխնիկական ձեռքբերումներն ու կառուցման տեխնիկան հետևալ պատկերն է ունեցել.
.jpg)
Մեսիանայի նեղուցի կամուրջը, որի կենտրոնական թռիչքը 3.300 մ է, միացնելու է Իտալիան և Սիցիլիան, սակայն նրա շինարարությունը դեռ չի սկսվել։ Նախատեսվում է կամուրջներ կառուցել Ջիբրալթարի նեղուցի և Սուդանի նեղուցի վրա, որտեղ թռիչքի երկարությունը կարող է հասնել մի քանի հազար կիլոմետրի։ Իզմիտ ծովախորշի կամուրջը (Մարմարա ծով, Թուրքիա), որի հիմնական երկարությունը 1668 մ է, կարող է դառնալ աշխարհում երկրորդ ամենաերկար կախովի կամուրջը, սակայն 2009 թվականի դրությամբ այն գտնվում է նախագծի մշակման փուլում[5]։
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
