Դեբար

Դեբար (մակեդոներեն՝ Дебар, ալբ․՝ Dibra, Дибра, թուրքերեն՝ Debre, Дебре)՝ քաղաք Հյուսիսային Մակեդոնիայի արևմտյան հատվածում։ Նույնանուն Դեբար համայնքի կենտրոնը։

Քաղաք
Դեբար
Դրոշ
Երկիր	Հյուսիսային Մակեդոնիա
Համայնք	Դեբար
Քաղաքապետ	Արգետիմ Ֆիդա
ԲԾՄ	625 մ
Բնակչություն	▼11 735 մարդ (2021)
Ժամային գոտի	[[UTC+1, ամռանը՝ +2]]
Հեռախոսային կոդ	+389 046
Փոստային ինդեքս	1250
Փոստային դասիչ	1250
Ավտոմոբիլային կոդ	OH
Պաշտոնական կայք	dibra.gov.mk
Դեբար (Հյուսիսային Մակեդոնիա)
Դեբար Վիքիպահեստում

Աշխարհագրություն

Քաղաքը գտնվում է Դեբարյան դաշտի գոգահովտում, Դեբարյան արհեստական լճի ափին, Սև Դրին և վերջինիս վտակ Ռադիկա գետերի միջև։ Սահմանամերձ է Ալբանիային։ Քաղաքը շրջապատված է ծովի մակարդակից 625 մ բարձրություն ունեցող Դեշատ, Ստոգովո, Յաբլանիցա և Բիստրա լեռներով։

Պատմություն

Քարտեզի վրա այն առաջին անգամ հիշատակվել է Կլավիդոս Պտղոմեոսի կողմից Դեբորուս (Deborus) անվան ներքո։

Բյուզանդական կայսր Բարսեղ Բ-ն հաստատել է քաղաքի գոյությունը, իսկ Ֆելիֆս Պետանքիքը այն վերանվանել է Դիբրի։

Երբ 1014 թվականին Սամուէլ Կոմսաձագը պարտություն կրեց բյուզանական կայսր Բարսեղ Բ-ից, քաղաքը սկսեց կառավարել Բիտոլայի Եպիսկոպոսը։

14-րդ դարի երկրորդ կեսից հետո Դեբարը կառավարվում էր Ալբանիայի Կաստրիոտի իշխող ցեղի կողմից։

1395 թվականին այն նվաճվել է Օսմանյան թուրքերի կողմից, իսկ հետագայում՝ դարձել Դեբարյան Սանջակի նստավայրը։

1440 թվականին Սկանդերբեգը այն սահմանեց սանջակ-բեյ։

Քաղաքում է ծնվել Հովհաննես Դեբարսկին (1018—1037), ով ուղղափառ արքեպիսկոպոսների մեջ առաջին գլխում էր։

Դեբարի բնակչությունը էականորեն նվազեց Առաջին համաշխարհային պատերազմից հետո։

Սկանդերբեգի հուշարձանը Դեբարում

Բնակչություն

Համաձայն 2002 թվականի մարդահամարի՝ Դեբարն ունի 14561 բնակիչ^[1]։

Ազգություն	Ընդամենը
մակեդոնացիներ	1054 (7,24 %)
ալբանացիներ	10 768 (73,95 %)
թուրքեր	1415
գնչուներ	1079
առումիններ	2
սերբեր	22
բոսնիացիներ	2
այլ ազգեր	219

Դեբարի բնիկների 98 %-ը թուրքական մարդահամարի ցուցմունքի համաձայն մակեդոներենը մայրենի լեզու են համարում համարյա բոլորը։ Որպես թուրք գրանցվել են պոմակները կամ տորբեշները՝ մուսուլման մակեդոնացիները։

Մշակույթ

Դեբարի մզկիթը

Ամենալավ արհեստավորների, փայտի փորագրության վարպետների և շինարարների մեծ մասը գալիս են Դեբարի շրջանից։ Նրանք հայտնի են դարձել վարպետությամբ ստեղծելով դետալներ և տպավորիչ փայտե փորագրություններ, նկարելով գեղեցիկ սրբապատկերներ, պատրաստելով եզակի կառույցներ։ Փաստ է, որ Դեբարը երեք հանրաճանաչ փայտագործական դպրոց ունեցող շրջաններից մեկն է։ Մյուս երկուսն են Սամոկովը և Բանսկոն։ Նրանց գործերը կարող են ցուցադրված լինել Բալկանյան թերակղզու բոլոր կողմերի բազմաթիվ եկեղեցիներում և մշակութային կառույցներում։

Դեբարը ճանաչված է նաև իր պիցայով։ 2018 թվականին Դեբարն յուրաքանչյուր 3 000 բնակչի հաշվով ունեցել է մեկ պիցերիա։ Իսկ քաղաքի էմիգրանտները ԱՄՆ-ում բացել են մոտ 50 պիցայի ռեստորաններ։

Հայտնի բնիկներ

• Միլան Պանչևսկի - Հարավսլավիայի կոմունիստների միության Կենտկոմի նախագության վերջին նախագահը,
• Մոիս Գոլեմի - Սկանդերբեգի բանակի գեներալ,
• Հակի Սթերմիլի - գրող,
• Գյոն Կաստրիոտի - Սկանդերբեգի հայրը,
• Ֆիքրի Դինի - Ալբանիայի առաջին վարչապետը,
• Էքրեմ Բաշա - գրող։

Արտաքին հղումներ

• Դեբարի շրջան
• Դեբարը քարտեզի վրա

Ծանոթագրություններ

1. Министерство за Локална Самоуправа. База на општински урбанистички планови Արխիվացված 2008-09-15 Wayback Machine

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Դեբար» հոդվածին։