From Wikipedia, the free encyclopedia
Դամոնի (/ˈdeɪmən/, հուն․՝ Δάμων) և Պիթիասի (/ˈpɪθəs/; հին հունարեն՝ Πυθίας կամ հին հունարեն՝ Φιντίας կամ Ֆինթիասի /ˈfɪntiəs/) պատմություն, պյութագորասական իդեալական ընկերության մասին հունական պատմագրություններում հանդիպող լեգենդ։ Պիթիասը մեղադրվում է բռնակալ Դիոնիսոս Ավագի դեմ դավադրություն կազմակերպելու մեջ և վերջինից խնդրում թույլ տալ իրեն կարգավորել իր գործերը պայմանով, որ իր ընկեր Դամոնը պատանդ վերցվի և իր՝ Պիթիասի չվերադառնալու դեպքում իր փոխարեն մահապատժի ենթարկվի։ Երբ Պիթիասը վերադառնում է, նրանց ընկերության վստահությունից ու սիրուց զարմացած Դիոնիսոսը ազատ է արձակում երկուսին էլ։
Ինչպես պատմել է Արիստոքսենոսը, որից հետո էլ Ցիցերոնը (De Offic. 3.45), Դիոդորոս Սիկիլիացին (10.4) և այլք, փիլիսոփա Պյութագորասի հետևորդներ Պիթիասն ու իր ընկեր Դամոնը բռնակալ Դիոնիսոս Ավագի իշխանություն օրոք (մ․թ․ա 405–367 թվականներ) ճամփորդել են դեպի Սիրակուզա, որտեղ Պիթիասը մեղադրվել է բռնավորի դեմ դավադրություն կազմակերպելու մեջ և դատապարտվել մահվան։
Ընդունելով իր պատիժը՝ Պիթիասը խնդրել է թույլ տալ մի վերջին անգամ վերադառնալ տուն՝ գործերը կարգավորելու և հարազատներին հրաժեշտ տալու համար։ Չցանկանալով հայտնվել հիմար իրավիճակում՝ թագավորը մերժել է, հավատացած լինելով, որ ազատ արձակվելով Պիթիասը կփախչեր ու այլևս չէր վերադառնա։ Դամոնն ինքնառաջադրվում է որպես պատանդ Պիթիասի բացակայության ընթացքում, և երբ թագավորը պնդում է, որ եթե Պիթիասը հանկարծ ճիշտ ժամանակին չվերադառնա, Դամոնին մահապատժի կենթարկեն նրա փոխարեն, վերջինս համաձայնվում է և Պիթիասին թույլատրվում է մեկնել։
Դիոնիսոսը համոզված էր, որ Պիթիասը չի վերադառնալու, և երբ Պիթիասի վերադարձի օրը եկել է ու անցել, նա հրամայել է իրականացնել Դամոնի մահապատիժը, բայց հենց այն պահին, երբ դահիճը պատրաստվում էր սպանել Դամոնին, Պիթիասը վերադարձել է։
Ուշացման համար ընկերոջից ներողություն խնդրելով՝ Պիթիասը բացատրել է, որ Սիրակուզա վերադառնալու ճանապարհին ծովահենները գրավել են իր նավը և իրեն նավից դուրս նետել, բայց նա լողալով ափ է հասել ու որքան հնարավոր է արագ վերադարձել Սիրակուզա՝ ճիշտ ժամանակին հասնելով, որ փրկի ընկերոջը։
Դիոնիսոսն այնքան էր զարմացել ու գոհացել նրանց ընկերությամբ, որ ներում է շնորհել երկուսին էլ։ Ասում են նաև, որ բռնակալը ցանկացել է դառնալ նրանց երրորդ ընկերը, բայց մերժվել է։
Լեգենդի մեկ այլ տարբերակի համաձայն՝ դա եղել է Դիոնիսոսի ու իր պալատականների կողմից պլանավորած փորձություն։ Պյութագորասականները հայտնի էին իրենց բարոյական ուժով և գերազանցությամբ, բայց որոշ պալատականներ պնդել են, որ դա կեղծ կարծիք է, այլք չեն համաձայնել այդ տեսակետին, ուստի իրենց թագավորի հետ նրանք փորձություն են մշակել՝ մի այնպիսի իրավիճակ, որը ցույց կտար, արդյոք այդ երկու պյութագորասականները ապրում են այդ կարծրատիպին համապատասխան[1]։
«Դամոն և Պիթիասը» դարձել է իսկական ընկերությունը խորհրդանշող իդիոմատիկ արտահայտություն և կիրառվել տարբեր ստեղծագործություններում։
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.