From Wikipedia, the free encyclopedia
2023 թվականի մարտի 14-ին ռուսական Սու-27 կործանիչը որսացել և վնասել է ամերիկյան MQ-9 Reaper անօդաչու թռչող սարք, դրանից հետո ԱԹՍ-ն կործանվել Է Սև ծովի միջազգային ջրերում[2][3]։
Միջադեպը տեղի է ունեցել ռուս-ուկրաինական պատերազմի ֆոնին և դարձել Է Ռուսաստանի և ԱՄՆ ՌՕՈՒ-ի միջև առաջին ուղիղ բախումը Ուկրաինա Ռուսաստանի ներխուժումից ի վեր[4][5][6]։
Ըստ Deutsche Welle-ի՝ այս միջադեպը Սառը պատերազմից ի վեր առաջին դեպքն է, երբ ամերիկյան օդանավը վթարի է ենթարկվել ռուսական ինքնաթիռների ազդեցության պատճառով[7]։
ՌԴ պաշտպանության նախարար Սերգեյ Շոյգուն պետական պարգևների է ներկայացրել ռուսական կործանիչի օդաչուներին, որն ուղեկցել է անօդաչու թռչող սարքը[8]։
ԱՄՆ-ն Սև ծովի վրա օգտագործել է MQ-9 Reaper անօդաչու թռչող սարքեր՝ նույնիսկ ներխուժումից առաջ տարածքը վերահսկելու համար[9][10]։ Միջադեպը տեղի է ունեցել Ռուսաստանի և ԱՄՆ-ի միջև աճող լարվածության ֆոնին, երբ Բայդենի վարչակազմը պատժամիջոցներ է սահմանել Ուկրաինա Ռուսաստանի ներխուժման կապակցությամբ, թեև ռուսական ինքնաթիռները նախկինում էլ են ուղեկցել անօդաչու թռչող սարքեր, դա վտանգավոր հետևանքների չի հանգեցրել[11]։
ԱՄՆ բարձրաստիճան ռազմական ներկայացուցչի խոսքով՝ MQ-9 Reaper հետախուզական անօդաչու սարքը երեքշաբթի առավոտյան դուրս է թռել Ռումինիայում գտնվող իր բազայից՝ պլանավորված հետախուզական առաքելություն իրականացնելու համար[12], որը տևում է միջինը 9-ից 10 ժամ[13], նա զինված չէր և հետախուզություն էր իրականացնում Ղրիմից մոտ 75 մղոն (120 կիլոմետր) հարավ-արևմուտք[12]։ ԱՄՆ ԶՈՒ եվրոպական հրամանատարության հայտարարության մեջ ասվում է, որ ամերիկյան MQ-9 Reaper անօդաչու թռչող սարքը թռչել է Սև ծովի միջազգային ջրերի վրայով՝ կատարելով սովորական գործողություններ[14][15]։ Անօդաչու թռչող սարքի ընկնելուց մոտ 30-40 րոպե առաջ մոտակայքում նկատվել են երկու ռուսական Սու-27 կործանիչներ[16]։ Ռուսական կործանիչները մի քանի անգամ վառելիք են նետել ամերիկյան անօդաչու սարքի վրա[2][14]։ Մոտավորապես ժամը 7:03-ին Կենտրոնական Եվրոպայի ժամանակով[14], ինքնաթիռներից մեկը վնասել է անօդաչու թռչող սարքի պտուտակը, և այն սկսել է իջնել սահող ռեժիմում։ Կորցնելով կառավարումը՝ օպերատորները ստիպված են եղել Սև ծովի միջազգային ջրերում ողողել ԱԹՍ-ները՝ հեռակա կարգով ոչնչացնելով անօդաչու թռչող սարքի ծրագրային ապահովումը, որպեսզի այն չընկնի հավանական հակառակորդի ձեռքը[17]։
Ուկրաինայի արտգործնախարար Դմիտրի Կուլեբան հայտարարել է, որ քանի դեռ Ռուսաստանը վերահսկում է Ղրիմի թերակղզին, Սև ծովը «անվտանգ վայր չի լինի»[18]։
Մարտի 15-ին Ռուսաստանի պաշտպանության նախարար Սերգեյ Շոյգուն և Պենտագոնի ղեկավար Լլոյդ Օսթինը ամերիկյան կողմի նախաձեռնած հեռախոսազրույցի ընթացքում քննարկել են տեղի ունեցած միջադեպի պատճառներն ու հետևանքները[19]։
ԱՄՆ ռազմաօդային ուժերը Ռուսաստանի գործողություններն անվանել են անխոհեմ, էկոլոգիապես «անհիմն և ոչ պրոֆեսիոնալ»[9][14]։ Պենտագոնի ներկայացուցիչ Փեթ Ռայդերը հայտարարել է, որ ԱՄՆ-ը կշարունակի օգտագործել իր անօդաչու թռչող սարքերը Սև ծովի վրա՝ օգտագործելով միջազգային օդային տարածքը[20]։
Պենտագոնի պաշտոնական ներկայացուցիչ Ջոն Քերբին CNN հեռուստաալիքի եթերում հայտնել է, որ ԱՄՆ-ն կոնկրետ այդ անօդաչու թռչող սարքի հետ կապված քայլեր է ձեռնարկում իր սեփականությունը պաշտպանելու համար և որ չի ցանկացել, որ ինչ-որ մեկը դրանք իր ձեռքը վերցնի[21]։ Չնայած ԱԹՍ-ի բեկորների բարձրացման հնարավորության մասին քննարկումներին` ԱՄՆ պաշտպանության նախարարության ներկայացուցիչները խոստովանել են, որ այս պահին Սև ծովում ամերիկյան նավեր չկան, որոնք կարող են իրականացնել այդ գործողությունը[10]։ ԱՄՆ Պետդեպարտամենտի ներկայացուցիչ Նեդ Փրայսը հայտարարել է, որ ԱՄՆ-ում Ռուսաստանի դեսպան Անատոլի Անտոնովը կանչվել է գերատեսչություն, Անտոնովն իր հերթին կրկնել Է ՌԴ Պաշտպանության նախարարության հայտարարությունը և մերժել ԱՄՆ-ի բոլոր պահանջները[16]։
Ռուսաստանի պաշտպանության նախարարությունը Telegram-ի պաշտոնական ալիքում հայտարարել է, որ ռուսական կործանիչներն օդանավային սպառազինություն չեն կիրառել, անօդաչու թռչող սարքի հետ շփման մեջ չեն մտել և բարեհաջող վերադարձել են տեղակայման օդանավակայան[15]։ Գերատեսչության հաղորդմամբ՝ ԱԹՍ-ն թռիչք է իրականացրել անջատված տրանսպոնդերներով՝ խախտելով օդային տարածքի օգտագործման ժամանակավոր ռեժիմի շրջանի սահմանները, որի մասին տեղեկատվությունը հրապարակվել է միջազգային նորմերին համապատասխան[22][23]։ ՌԴ նախագահի մամուլի քարտուղար Դմիտրի Պեսկովը խորհուրդ է տվել «չթռչել այնտեղ, որտեղ պետք չէ»[24]։
Մարտի 15-ին ՌԴ Անվտանգության խորհրդի քարտուղար Նիկոլայ Պատրուշևը հայտարարել էր, որ Ռուսաստանն անպայման կփորձի բարձրացնել ամերիկյան անօդաչու թռչող սարքի բեկորները։ Նրա կարծիքով՝ դա անհրաժեշտ է անել։ Նա նաև հայտարարել է, որ անօդաչու թռչող սարքի հետ կապված միջադեպը վերջնական հաստատումն է այն բանի, որ ԱՄՆ-ն անմիջական մասնակցություն է ունենում Ուկրաինայում տեղի ունեցող իրադարձություններին[25]։ Նույն օրը ՌԴ նախագահի մամուլի քարտուղար Դմիտրի Պեսկովը կարծիք է հայտնել, որ Ռուսաստանի և Միացյալ Նահանգների հարաբերությունները գտնվում են իրենց ամենացածր կետում և անմխիթար վիճակում։ Նրա խոսքով՝ Վլադիմիր Պուտինը տիրապետում է միջադեպի մասին տեղեկատվությանը, սակայն ԱՄՆ-ի հետ ամենաբարձր մակարդակով շփումներ չեն եղել[22]։
Ուկրաինացի ռազմական փորձագետ Ռոման Սվիտանը ռուսական կործանիչների գործողություններն անվանել է տեղեկատվական հարված և ենթադրել, որ նման միջադեպերը բանակցությունների հրավեր են[26]։ Թագավորական քոլեջի պատերազմի ուսումնասիրության պրոֆեսոր Մայքլ Քլարկը BBC-ին ասել է, որ բախումը գրեթե անկասկած պատահականություն էր[27]։
2023 թվականի մարտի 22-ին Ռուսաստանի պաշտպանության նախարար Սերգեյ Շոյգուն խիզախության շքանշաններով է պարգևատրել Սև ծովի վրա տեղի ունեցած միջադեպին մասնակցած Սու-27 ինքնաթիռների օդաչուներին[28]։ ԱՄՆ ազգային անվտանգության խորհրդի խոսնակ Ջոն Քիրբին ի պատասխան հայտարարել է. «Ես չգիտեմ աշխարհում ոչ մի բանակի, ոչ մի ռազմաօդային նավատորմի, որը օդաչուին կպարգևատրեր անօդաչու թռչող սարքի հետ բախվելու համար»[28]։
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.