Ամելիա Ռոբինսոն

Ամելիա Բոյթոն Ռոբինսոն (անգլ.՝ Amelia Boynton Robinson, ի ծնե Ամելիա Այսեդորա Պլատս, անգլ.՝ Amelia Isadora Platts, օգոստոսի 18, 1911(1911-08-18)^[1], Սավաննա, Ջորջիա, ԱՄՆ - օգոստոսի 26, 2015(2015-08-26)^[2], Մոնթգոմերի, ԱՄՆ), ամերիկացի հասարակական գործիչ և ԱՄՆ սևամորթ քաղաքացիների իրավունքների համար շարժման ակտիվիստ։ Նա Սելմայից մինչև Մոնտգոմերի երթերի առանցքային կազմակերպիչներից մեկն էր^[3][4]։

Ամելիա Ռոբինսոն անգլ.՝ Amelia Boynton Robinson
Ծնվել է	օգոստոսի 18, 1911(1911-08-18)[1]
Ծննդավայր	Սավաննա, Ջորջիա, ԱՄՆ
Մահացել է	օգոստոսի 26, 2015(2015-08-26)[2] (104 տարեկան)
Մահվան վայր	Մոնթգոմերի, ԱՄՆ
Քաղաքացիություն	ԱՄՆ
Կրթություն	Թասքիգիի համալսարան
Մասնագիտություն	ակտիվիստ, իրավապաշտպան և գրող
Amelia Boynton Robinson Վիքիպահեստում

Կենսագրություն

Ամելիա Այսեդորա Պլատսը ծնվել է 1911 թվականին Ջորջիա նահանգի Սավանա քաղաքում՝ աֆրոամերիկացիների ընտանիքում։ Ուներ ինը եղբայր և քույր^[3][5]։ Մանկության տարիներին Ամելիան տեսել է, թե ինչպես է իր մայրը մասնակցել կանանց ընտրական իրավունքի քարոզարշավին, որն ամրագրված էր 1920 թվականին^[3]։ 14 տարեկանում ընդունվել է սևամորթների քոլեջ։ 1927 թվականին ավարտել է Թասկիգի համալսարանի տնտեսագիտական ֆակուլտետը։ Դրանից հետո աշխատել է ԱՄՆ-ի գյուղատնտեսության նախարարությունում՝ գյուղացիներին խորհուրդ տալով գյուղատնտեսության և սննդի վարման մասին^[3][4]։

Ամելիան երեք անգամ ամուսնացած է եղել։ Նրա առաջին ամուսինը Սեմյուել Բոյնթոնն էր (1936-1963), երկրորդը՝ Բոբ Բիլլապսը (1969-1973), երրորդը՝ Ջեյմս Ռոբինսոնը (1976-1988)։ Բոլոր ամուսնություններն ավարտվել են ամուսինների մահով։ Ուներ երկու որդի առաջին ամուսնությունից։ 1930-ական թվականների վերջից Բոյնթոն ամուսիններն օգնել են սևամորթ ընտրողների գրանցմանը^[3]։ 1954 թվականին նրանք ծանոթացան Մարտին Լյութեր Քինգի հետ և սկսեցին անցկացնել Հարավային քրիստոնեական ղեկավարության ժողովներ իրենց տանը^[3][4]։

1964 թվականի ընտրություններում Բոյնթոնը դարձել է առաջին սևամորթ կինը, ով առաջադրվել է ԱՄՆ Կոնգրեսում։ Նա ստացել է ձայների 10 տոկոսը^[3][6]։ 1965 թվականին օգնել է Մարտին Լյութեր Քինգին Սելմայից մինչև Մոնտգոմերի երթեր կազմակերպելու գործում։ Մարտի 7-ի «արյունալի կիրակի»-ի ժամանակ ցուցարարները հարձակվել են ոստիկանության վրա, շատերը վիրավորվել են։ Բոյթոնը հարվածից կորցրել է գիտակցությունը^[3][4][7]։ «Արյունալի կիրակի»-ի 50-րդ տարելիցին Բոյնթոն Ռոբինսոնը հանդիպել է ԱՄՆ նախագահ Բարաք Օբամայի հետ^[3]։

1991 թվականին Բոյնթոն Ռոբինսոնը հրապարակեց Bridge Across Jordan ինքնակենսագրականը։ Ռոբինսոնը մահացել է 2015 թվականին Մոնտգոմերիում իր 104-րդ տարեդարձից մի քանի օր անց^[3]։ Նրան անվանել են «հանուն ընտրական իրավունքների շարժման մայրիշխան»^[3]։ 2014 թվականի Պատմական «Սելմա» կինոֆիլմում Բոյնթոն Ռոբինսոնի դերը կատարել է Լորեյն Թուսենը։ Ակտիվիստուհին դրական է արտահայտվել ֆիլմի մասին^[8]։

Պարգևներ

• Martin Luther King Jr. Freedom Medal (1990)^[3]

Ծանոթագրություններ

1. Amelia Boynton Robinson dies at 104; civil rights icon was at Selma — El Segundo: 2015. — ISSN 0458-3035; 2165-1736
2. Civil rights activist Amelia Boynton Robinson, icon of 'Bloody Sunday' march, dies at 104
3. Fox, Margalit (2015 թ․ օգոստոսի 26). «Amelia Boynton Robinson, a Pivotal Figure at the Selma March, Dies at 104». The New York Times. Վերցված է 2017 թ․ փետրվարի 24-ին.
4. Bauer P. Amelia Boynton Robinson(անգլ.) // Энциклопедия Британника.
5. «Amelia Boynton Robinson» (անգլերեն). Biography.com. Վերցված է 2019 թ․ փետրվարի 24-ին.
6. «Amelia Boynton Robinson» (անգլերեն). Encyclopedia of Alabama.
7. Hardy S. J.; Hardy P. S. Extraordinary People of the Civil Rights Movement. — Paw Prints, 2008. — С. 264. — ISBN 978-1-4395-2357-5
8. Basu, Moni (2015 թ․ հունվարի 10). «Watching 'Selma' with 103-year-old matriarch of the movement». CNN.

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ամելիա Ռոբինսոն» հոդվածին։