Ալֆրեդ Դյոբլին

Ալֆրեդ Դյոբլին (գերմ.՝ Alfred Döblin, օգոստոսի 10, 1878(1878-08-10)^{[1][2][3][…]}, Շչեցին, Պրուսիայի թագավորություն, Գերմանական ռայխ^[4] - հունիսի 26, 1957(1957-06-26)^{[1][2][3][…]} կամ հունիսի 24, 1957(1957-06-24)^[5], Էմենդինգեն^[4]), գերմանացի գրող։

Ալֆրեդ Դյոբլին ֆր.՝ Alfred Döblin
Ծնվել է	օգոստոսի 10, 1878(1878-08-10)[1][2][3][…]
Ծննդավայր	Շչեցին, Պրուսիայի թագավորություն, Գերմանական ռայխ[4]
Վախճանվել է	հունիսի 26, 1957(1957-06-26)[1][2][3][…] (78 տարեկան) կամ հունիսի 24, 1957(1957-06-24)[5] (78 տարեկան)
Վախճանի վայր	Էմենդինգեն[4]
Գերեզման	Վոգեզներ
Գրական անուն	Linke Poot[6], Hans Fiedeler[6] և Knaas Pieth[6]
Մասնագիտություն	գրող, դրամատուրգ, վիպասան, ակնարկագիր, բժիշկ-գրող, լրագրող, նյարդաբան, գիտաֆանտաստիկ գրող, բանաստեղծ, բժիշկ, medical officer, սցենարիստ և թատերական քննադատ
Լեզու	գերմաներեն
Քաղաքացիություն	Գերմանիա,  Ֆրանսիա և  Լեհաստան
Կրթություն	Ֆրիդրիխ-Վիլհելմի համակսարան, HU Berlin և Ֆրայբուրգի համալսարան
Ժանրեր	Exilliteratur?
Գրական ուղղություններ	էքսպրեսիոնիզմ
Ուշագրավ աշխատանքներ	Berlin Alexanderplatz?, The Three Leaps of Wang Lun?, Wallenstein?, Berge Meere und Giganten?, November 1918: A German Revolution?, Tales of a Long Night? և Wadzeks Kampf mit der Dampfturbine?
Անդամակցություն	Մայնցի գիտությունների և գրականության ակադեմիա
Պարգևներ	Բավարիայի գեղարվեստի ակադեմիայի գրական մրցանակ
Ամուսին	Erna Döblin?[4]
Զավակներ	Peter Doblin?, Klaus Döblin?[4], Stefan Döblin?[4] և Wolfgang Doeblin?[7][4]
Կայք	alfred-doeblin.de
Alfred Döblin Վիքիպահեստում

Կենսագրություն

Հրեական ծագումով Ալֆրեդ Դյոբլինը ծնվել է 1878 թվականին Շեցինում։ Հայրը եղել է ոչ հարուստ առևտրական, որ լքել է ընտանիքը։ 1888 թվականին մայրը հինգ երեխաների հետ տեղափոխվել է Բեռլին։ Ալֆրեդը սովորել է Բեռլինի և Ֆրայբուրգի համալսարաններում։ Ստանալով բժիշկ նյարդաբանի մասնագիտություն` պրակտիկայի է անցել Ռեգենսբուրգում, Ֆրայբուրգում, Բեռլինում (Բեռլինի արևելյան հատվածում` Ալեքսանդրպլաց հրապարակի հարևանությամբ)։

1910 թվականից մոտ է եղել էքսպրեսիոնիստների հետ, որոնց «Փոթորիկ» (գերմ.՝ Der Sturm) ամսագրում հրատարակել է իր գործերը։ Առաջին համաշխարհային պատերազմի տարիներին որպես ռազմական բժիշկ ծառայել է Էլզասում։ Ավելի ուշ ապրել է Բեռլինում, լրագրողական ակտիվ գործունեություն ծավալել։ «Գերմանական գրողների միավորման» անդամ է եղել, իսկ 1924 թվականից` նրա նախագահը։ Մտերիմ հարաբերություններ է ունեցել գրողներ Բերտոլդ Բրեխտի, Հանս Հեննի Յանի հետ, մտել է «1925-ի միավորում» խմբի մեջ։

1933 թվականին Հիտլերի` իշխանության գալուց հետո, ընտանիքով տեղափոխվել է Շվեյցարիա, որտեղ վեց տարի մնալուց հետո մեկնել է Ֆրանսիա<sup>[8]</sup>։ 1936 թվականին ստացել է ֆրանսիական քաղաքացիություն։ 1940 թվականին Լիսաբոնով մեկնել է Լոս Անջելես, սկսել է աշխատել Հոլիվուդի համար։ Որդու ինքնասպանությունից հետո, որ ծառայում էր ֆրանսիական բանակում և այդ քայլին է դիմել գերմանացիների ձեռքը չընկնելու համար, Դյոբլինը կնոջ հետ 1941 թվականին ընդունել է կաթոլիկություն։ Բացի Ֆրանսիայում մահացած որդուց` ընտանիքում եղել է ևս չորս երեխա։

1945 թվականի հոկտեմբերին առաջին արտագաղթածներից էր, որ վերադարձել է Եվրոպա (Փարիզ, Բադեն-Բադեն, Մայնց)։ Տպագրվել է թերթերում, աշխատել ռադիոյում։ Նրա շրջանակի երիտասարդ գրողներից է եղել Գյունտեր Գրասը։ Չհամակրելով Գերմանիայի Ֆեդերատիվ Հանրապետության վարած քաղաքականության ռևանշիստական միտումները` Դյոբլինը համակրում էր Գերմանիայի Դեմոկրատական Հանրապետությունը, կապեր էր պահում Յոհանես Բեհերի հետ։ 1953 թվականին նա տեղափոխվել է Ֆրանսիա։ 1956 թվականին գրողը կաթվածահար է եղել` այլևս դուրս չգալով հիվանդանոցից։

Մահացել է 1957 թվականի հունիսի 26-ին։ Երեք ամիս անց նրա կինն ինքնասպանություն է գործել։ Երկուսն էլ թաղված են Ֆրանսիայում` իրենց որդու գերեզմանի մոտ։

Ստեղծագործական կյանք

Դյոբլինի ստեղծագործություններից առավել հայտնի են «Բեռլին, Ալեքսանդրպլաց» վեպը (1929), որ կոլաժի ձև ունի և ավելի մոտ է էքսպրեսիոնիզմի ու իտալական ֆուտուրիզմի տեխնիկային, Ջեյմս Ջոյսի ու Ջան Դոս Փասոսի որոնումներին, որ նկարագրել է 1920-ական թվականների Բեռլինի կյանքը^[9]։ Վեպը մի քանի էկրանավորվել է (առաջին անգամ` 1931 թվականին) և տարեցտարի փորձագետների կողմից ընդգրկվում է գերմանալեզու լավագույն գրքերի հնգյակում^[10][11][12]։

Ստեղծագործություններ

Ալեքսանդրպլաց, Բեռլին, 1903

• Die Ermordung einer Butterblume / Խատուտիկի սպանությունը (1913, պատմվածքներ)
• Die drei Sprünge des Wang-Lun / Վան Լունի երեք թռիչքները (1915, չինական վեպ, Թեոդոր Ֆոնտանեի մրցանակ)
• Wadzeks Kampf mit der Dampfturbine / Վադցեկի պայքարը շոգետուրբինի հետ (1918, վեպ)
• Wallenstein / Վալենշտայն (1920, Պատմական վեպ` Երեսնամյա պատերազմի թեմայով)
• Berge Meere und Giganten / Լեռներ, ծովեր և հսկաներ (1924, հակաուտոպիական վեպ)
• Manas / Մանաս (1927, վեպ ղրղզական էպոսի հիմքով, ռիթմիկ արձակ)
• Berlin Alexanderplatz / Բեռլին, Ալեքսանդրպլաց (1929)
• Babylonische Wandrung / Բաբելոնյան զբոսանք (1934, վեպ)
• Pardon wird nicht gegeben / Ներում չի լինի (1935, վեպ)

Ճանաչում

ԳԴՀ-ի նամականիշ` նվիրված Ալֆրեդ Դյոբլինին, 1978

1978 թվականին, երբ նշվել է Դյոբլինի ծննդյան հարյուրամյակը, գերմանական գրականության` Մարբախի արխիվը կազմակերպել է նրան նվիրված ցուցահանդես։ Գյունտեր Գրասը սահմանել է Դյոբլինի անվան` երիտասարդ գրողների մրցանակ։ 1979 թվականին Ռայներ Վերներ Ֆասբինդերը նկարահանել է «Բեռլին, Ալեքսանդրպլաց» բազմասերիանոց կինոֆիլմը։ Այս միջոցառումները մեծ հետաքրքրություն են առաջացրել գրողի ու նրա գրքերի հանդեպ։

2001 թվականին Ալեքսանդրպլացում կառուցվել է Ալֆրեդ Դյոբլինի տունը (Alfred Döblin Haus), որի ճարտարապետն է Սերգեյ Չոբանը։

Ծանոթագրություններ

1. Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
2. Encyclopædia Britannica
3. Discogs — 2000.
4. Գերմանիայի ազգային գրադարանի կատալոգ (գերմ.)
5. Կերպարվեստի արխիվ — 2003.
6. Չեխիայի ազգային գրադարանի կատալոգ
7. https://mathshistory.st-andrews.ac.uk/Biographies/Doeblin/
8. Sander 2001, էջ. 52 harvnb error: no target: CITEREFSander2001 (help)
9. Bernhardt 2007, էջ. 27 harvnb error: no target: CITEREFBernhardt2007 (help)
10. Bernhardt 2007, էջ. 89 harvnb error: no target: CITEREFBernhardt2007 (help)
11. Sander 2001, էջ. 42 harvnb error: no target: CITEREFSander2001 (help)
12. For a detailed study on the adaption of Berlin Alexanderplatz across genres and media, see Jelavich 2006 harvnb error: no target: CITEREFJelavich2006 (help)

Գրականություն

• Павлова Н. С. Типология немецкого романа. 1900—1945. М.: Наука, 1982.
• Koopman H. Der klassisch-moderne Roman in Deutschland: Thomas Mann, Alfred Döblin, Hermann Broch. Stuttgart: W. Kohlhammer, 1983.
• Voss D. Ströme und Steine: Studien zur symbolischen Textur des Werkes von Alfred Döblin. Würzburg: Königshausen & Neumann, 2000.
• Sander G. Alfred Döblin. Stuttgart: Reclam, 2001.
• A companion to the works of Alfred Döblin/ Roland A Dollinger, Wulf Köpke, Heidi Thomann Tewarson, eds. Rochester: Camden House, 2004
• Der Grenzgänger Alfred Döblin, 1940—1957, Biographie und Werk/ Christine Maillard; Monique Mombert (Hrsg.). Bern; New York: Peter Lang, 2006
• Alfred Döblin: Leben und Werk in Erzählungen und Selbstzeugnissen. Düsseldorf: Artemis & Winkler, 2006
• Moderne in d

Արտաքին հղումներ

• Դյոբլինի միջազգային ընկերության կայք
• (англ.)
• Դյոբլինը ԱՄՆ-ում (англ.)
• Էջ IMDB կայքում
• Հղումներ
• Օլեգ Կոմրակով, Գրքային նրբախորտիկներ, Ալֆրեդ Դյոբլինի «Լեռներ, ծովեր և հսկաներ» ստեղծագործությունը

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ալֆրեդ Դյոբլին» հոդվածին։