Ալկմենե (Հերակլեսի մայր)
From Wikipedia, the free encyclopedia
Ալկմենե (հին հունարեն՝ Ἀλκμήνη, լատին․՝ Alcmena, Alcmene), հին հունական առասպելների կերպար[7]։
Ալկմենե | |
---|---|
Տեսակ | Հին հունական դիցաբանության կերպար |
Դիցաբանություն | Հունական դիցաբանություն |
Սեռ | իգական |
Հայր | Էլեկտրիոն[1] |
Ամուսին | Amphitryon?[1][2][3] և Ռադամանտուս[1][4][2] |
Կողակից | Զևս |
Զավակներ | Հերակլես[1][3], Հերկուլես, Iphicles?[2][3][5], Laonome?, Erythrus? և Gortys? |
Թաղման վայր | Tomb of Alkmene at Megara?[6] |
Alcmene Վիքիպահեստում |
Միկեն Էլեկտրիոն թագավորի[8] և Անաքսոյի դուստրը (ըստ Եվրիպիդեսի և Պլուտարքոսի՝ Լիսիդիկայի, Պելոպսի դուստրը)[9][10]։ Ըստ Ասիայի՝ Ամֆիարայի և Էրիֆիլայի դուստրը[11]։
Ամփիտրիոնի կինը, որից նա ծնել է Իֆիկլեսին. Զևսի կերպարանքն ընդունած Ամֆիտրիոնից ծագել է Ալքիդեսը, որը հետագայում վերցրել է Հերակլես անունը[12]։ Զևսը նրա հետ անցկացրել է երկու անընդմեջ գիշեր[13], նաև օր, որը վերածվել է գիշերվա, կամ 3 երեկո[14], կամ 4 գիշեր անընդմեջ[15], կամ 9 գիշեր[16]։ Իֆիկլեսը և Ալքիդեսը երկվորյակներ էին։ Ալկմենեից մահկանացու և աստվածային երեխաների ծննդյան առասպելը, այսպես կոչված, երկվորյակների պաշտամունքի դրսևորում է։ Այդ առասպելներում արտացոլվել է այն հավատալիքը, որ երկվորյակների ծննդյան ժամանակ նրանցից միայն մեկն է բեղմնավորվում մահկանացու հոր կողմից։ Երկրորդը բեղմնավորում է ինչ-որ գերբնական էակներից մեկը։
Ալկմենեն 7 օր ու գիշեր չէր կարող ծնել Հերակլեսին[17]։ Վարկածներից մեկի համաձայն՝ ծնելով Հերակլեսին՝ նա տղային տեղափոխել է Հերակլեսի հովիտ։ Հերան նրան կուրծք է տվել, բայց երեխային հետ է շպրտել։ Աթենասը նրան տարել է մոր մոտ և պատվիրել է կերակրի նրան[18]։ Կամ Զևսից խաբված Հերան կերակրել է երեխային[19]։ Կամ Հերմեսը նրան տարել է երկինք և դրել Հերայի ծծակին, բայց Հերան թափահարել է այն, և կաթից ձևավորել է Ծիր կաթինը[20]։
Ամուսնու մահից հետո նա ամուսնացել է Բեոտիայի Օկամա քաղաքում բնկավող Զևսի որդու՝ Ռադամանտուսի հետ։ Ավելի հին լեգենդի համաձայն՝ Զևսը Հերմեսին պատվիրել է իր դիակը տեղափոխել օրհնյալների կղզի, որտեղ էլ նա ամուսնացած էր Ռադամանտուսի հետ։ Որպես Հերակլեսի մայր և Հերմեսի նախահայր՝ նա բազմիցս գովերգվել է հույն բանաստեղծների կողմից։ Հայտնի սյուժե է նաև այն դեպքը, երբ Իֆիկլեսի որդին՝ (Ալկմենի թոռ) Իոլաուսը, ճակատամարտում ձեռք է գցում Եվրիստեոսի գլուխը, որը երկար տարիներ հետապնդում էր Հերակլեսին։ Երբ գլուխը բերում են Ալկմենեին, վերջինս հանում է նրա (Եվրիստեուսի) աչքերը։
Գիլի մահից հետո Ալկմենեն գնում է Թեբե (Հունաստան) և այնտեղ անհետ կորչում և սկսում է աստվածների հետ հավասար պաշտվել թեբեացիների կողմից[21]։ Կամ նա մահացել է դեպի Մեգարա տանող ճանապարհին՝ Արգոսից Թեբե գնալիս, Դելֆիի բանախոսն ասել է, որ ավելի լավ է թաղել նրան Մեգարայում, նրա հուշարձանը ցույց են տալիս Մեգարայում[22]։ Ըստ թեբեացիների՝ երբ նա մահացել է, դարձել է քար[23]։ Հերակլիդեսը ապրում էր Թեբում՝ Էլեկտրայի դարպասի մոտ։ Երբ նա մահացել է, դագաղում հայտնաբերվել է քար։ Հերմեսը այն տարել է Երանության կղզիներ և կնության տվել Ռադամանտին[24]։ Թեբացիները քարը դրել են սուրբ պուրակում, որտեղ գտնվում է Ալկմենեի հերոնը[25]։ Ռալիմանտի և Ալկմենեի գերեզմանները նույնպես Գալիարտում էին[26]։ Ոդիսևսը հանդիպում է նրան Հադեսում[27]։
Էսքիլեսի «Ալկմենե» ողբերգության, Եվրիպիդեսի «Հերակլիդես» և «Ալկմենե» ողբերգությունների գլխավոր հերոսը, Իոն Խիոսացիու, Ասթիմանտ Կրտսերի, Սենեկայի «Հերկուլեսը Էթեի վրա» ողբերգության գործող անձն է։
1864 թվականին հայտնաբերված ստղակերպը անվանվել է Ալկմենեի պատվին։