Sucesos de Casas Viejas

Os sucesos de Casas Viejas, tamén coñecidos como o masacre de Casas Viejas, consistiron nun intento de levantamento labrego contra o Cuartel da Garda Civil, que tiveron lugar entre o 10 e o 12 de xaneiro de 1933 na pequena localidade de Casas Viejas, na provincia de Cádiz, e constitúen un dos feitos máis tráxicos da Segunda República Española. Abriu unha enorme crise política no primeiro bienio da República e foi o comezo da perda de apoios políticos e sociais que conduciría meses despois á caída do goberno republicano-socialista de Manuel Azaña e ao triunfo das dereitas nas eleccións de novembro de 1933.^[1]

Fotografía tirada horas despois de rematar o masacre, cos corpos aínda no chan das persoas abatidas.

Se se contabilizan os feridos falecidos posteriormente, resultaron mortos veinte e oito labregos, dous gardas civís e un de asalto. Segundo o historiador Ricardo Robledo, «hai moitas facetas na traxedia de Casas Viejas» mais «aqueles sucesos significaron tamén a cristalización do desencontro entre o campesiñado máis pobre e os ideais da República coa súa promesa de reforma agraria e de mellora das condicións de traballo».^[2]

Historia e características

O 11 de xaneiro de 1933 tivo lugar na localidade gaditana de Casas Viejas (hoxe coñecida como Benalup-Casas Viejas) unha revolta protagonizada por un grupo de anarquistas da CNT que decidiu facer a revolución pola súa propia conta e impor o comunismo libertario, destituíndo ao alcalde e intentando tomar o cuartel da Garda Civil onde se atopaban un sarxento e tres números. Feren de morte ao sarxento e a un dos números, pero non conseguen os seus propósitos.

Inmediatamente, decatado o goberno, enviou forzas da Garda Civil e da Garda de Asalto que entraron a tiros na vila, incendiaron a casa na que se refuxiaban algúns dirixentes da insurrección, entre eles o coñecido como "Seisdedos" (de nome real Francisco Cruz Gutiérrez, carboeiro de 72 anos), e logo procederon cunha serie de xuízos sumarísimos, fusilando a participantes e sospeitosos de participar nos feitos. O balance definitivo foi de dezanove homes, dúas mulleres e un neno, así como tres gardas mortos.

Coñecidos os feitos en toda España, produciuse un grande escándalo parlamentario e periodístico que produciu a caída do goberno de Azaña e favoreceu a chegada da dereita ao goberno.

O periódico da CNT describiu os feitos como:

Fue una razzia de mercenarios de la legión en un aduar rifeño.

Notas

1. "La matanza que hundió a Azaña. Reedición de Viaje a la aldea del crimen, de Ramón J. Sender". El País (en castelán).
2. Robledo, Ricardo (2023). "90 años de los sucesos de Casas Viejas". Conversación sobre la Historia (11 de xaneiro de 2023). El episodio de Casas Viejas resultaba más que incómodo a los reformistas republicanos y socialistas, que eludieron esclarecer los hechos y depurar responsabilidades

Véxase tamén

Bibliografía

• Ballbé, Manuel (1983). Orden público y militarismo en la España constitucional (1812-1983) (en castelán). Madrid: Alianza Editorial. ISBN 84-206-2378-4.
• Casanova, Julián (1997). De la calle al frente. El anarcosindicalismo en España (1931-1936) (en castelán). Barcelona: Crítica. ISBN 84-7423-836-6.
• Gil Pecharromán, Julio (1997). La Segunda República. Esperanzas y frustraciones. Madrid: Temas de Hoy-Historia 16. ISBN 84-7679-319-7.
• Gutiérrez Baena, Salustiano (2017). Los sucesos de Casas Viejas: Crónica de una derrota. Editorial Beceuve.
• Jackson, Gabriel (1976). La República Española y la Guerra Civil, 1931-1939 [The Spanish Republic and the Civil War, 1931-1939] (2ª ed.). Barcelona: Crítica. ISBN 84-7423-006-3.
• Luengo Camacho, José; Antequera, Juan José (introd. y notas): Informe inédito de Casas Viejas. Testimonio de un guardia de Asalto acerca de los sucesos que cambiaron la Historia de España; Sevilla, Facediciones, 2008. 2ª ed. 2010.
• Mintz, Jerome R. (2006). Los anarquistas de Casas Viejas (en castelán). Cádiz: Deputación de Cádiz. ISBN 978-84-96583030.
• Mintz, Jerome R. (1982). The Anarchists of Casas Viejas (en inglés). Chicago: Chicago University.
• Mera Costas, Pilar (2021). 18 de julio de 1936. El día que empezó la Guerra Civil. Barcelona: Taurus. ISBN 978-84-306-2269-6.
• Sender, R. J. (2016): Viaje a la aldea del crimen. Documental de Casas Viejas. Libros del Asteroide. ISBN 978-84-16213-63-4
• Ramos, Tano (2012). El caso Casas Viejas: Crónica de una insidia (1933-1936) (en castelán). Barcelona: Tusquets. ISBN 978-84-83833919.