Reino de Pamplona

Reino de Pamplona é a denominación historiográfica, de acordo cos Annales Regni Francorum, para referirse á entidade política creada no Pireneo occidental en torno á cidade de Pamplona nos primeiros séculos da Reconquista, un de núcleos cristiáns xurdidos tras a conquista musulmá. A expresión seguiuse utilizando ata que Sancho VI cambiou o seu título de Pampilonensium Rex («Rei dos pamploneses») polo de Rex Navarrae (Rei de Navarra). Historiográficamente tamén se empregan as expresións Condado de Pamplona (durante a época dos reis navarro-aragoneses), Reino de Nájera (tras a conquista de Nájera e o reinado de García IV) e Reino de Pamplona-Nájera (mesma razón que o anterior).

Reino de Pamplona

Localización
Capital	Pamplona (905–1162)
Contén a división administrativa	Condado de Aragón Kingdom of Artaxoa (en)
Poboación
Lingua usada	lingua éuscara lingua latina lingua occitana Gascón Provençal (pt) Navarroaragonés castelán medieval lingua francesa
Relixión	Igrexa católica
Datos históricos
Precedido por	Califato de Córdoba e county of Pamplona (en)
Creación	824 (Gregoriano)
Disolución	1162
Sucedido por	Reino de Navarra
Organización política
Forma de goberno	monarquía hereditaria
• Rei	Sancho Garcés I de Navarra (905–925)

Historia

Mapa do reino

A civites romana de Pompaelo fora a principal cidade do impreciso territorio atribuíble ao pobo dos vascóns, ata a fundación de Victoriacum polos visigodos (581). Durante o último terzo do século VIII, Carlomagno, o rei dos francos, levou a cabo expedicións para crear unha marca fronteiriza meridional (a posteriormente denominada Marca Hispánica) fronte ao Emirato de Córdoba, no territorio entre os Pireneos e o Ebro. Tras o fracaso inicial de tales intentos de expansión, na parte occidental dos Pireneos logrouse a creación dun condado a principios do século IX, que subsistiría uns dez anos. A partir de entón, de novo baixo submisión ás autoridades cordobesas (xa coa denominación de Califato de Córdoba), organizouse cara a 824 o reino de Pamplona en torno ao considerado primeiro rei, Íñigo Arista, co apoio dos seus aliados da familia muladí dos Banu Qasi, señores de Tudela, e do bispado de Pamplona.

O reino de Pamplona no século X rompeu con Córdoba e iniciou a súa expansión tanto militar como con alianzas seladas con matrimonios dos monarcas e nobres. Desta forma tiña lazos familiares moi próximos co veciño reino de León. A dinastía Íñiguez rematou con Fortún Garcés (870-905) quen (segundo a tradición, que o coñece como Fortún o Monxe) abdicou e retirouse ao mosteiro de Leyre. Foi substituída pola dinastía Ximena, que comezou con Sancho Garcés I (905-925) e cuxo reino é denominado tanto "Reino de Pamplona" coma "reino de Navarra". Sancho Garcés I e o seu fillo García Sánchez I desenvolveron un labor de repoboación e favorecemento das novas terras e dos mosteiros alí existentes. Sancho Garcés II e García Sánchez II o Temblón víronse obrigados a capitular ante Almanzor e a pagar tributos ao Califato de Córdoba.

Con Sancho III o Maior (1004-1035), o reino de Pamplona alcanza a súa maior extensión territorial, aínda que nunha gran proporción non estaba adscrita ao reino de Pamplona propiamente, abranguendo case todo o terzo norte peninsular. Antes de morrer (1035) dividiu os seus territorios entre os seus fillos: o seu primoxénito, García Sánchez, reinou en Pamplona e herdou algunhas terras en Aragón e Castela; Fernando obtivo gran parte do condado de Castela; Ramiro recibiu terras en Aragón e en Navarra, e Gonzalo no Sobrarbe e outros puntos distantes de Aragón. Desta repartición xorde a nova estrutura política do século XII cos reinos de Navarra, Aragón e Castela.

O reino de Pamplona incorporouse entre 1076 e 1134 aos territorios aragoneses, segregándose no reinado de García Ramírez. No de Sancho VI o Sabio (1150-1194) pasa a chamarse Reino de Navarra.

Véxase tamén

• Reino de Navarra