Porqueira

Porqueira é un concello da provincia de Ourense, pertence á comarca da Limia. Segundo o IGE en 2015 tiña 901 habitantes (1.151 en 2003). O seu xentilicio (véxase no Galizionario) é «porqueirés».

Para outras páxinas con títulos homónimos véxase: Porqueira (homónimos).

Porqueira

Localización
42°01′04″N 7°50′40″O
Estado	España
Comunidade autónoma	Galicia
Provincia	provincia de Ourense
Capital	Forxa
Poboación
Poboación	841 (2023) (19,38 hab./km²)
Xeografía
Parte de	Mancomunidade Voluntaria de Concellos da Comarca da Limia
Superficie	43,4 km²
Altitude	635 m
Comparte fronteira con	Rairiz de Veiga Calvos de Randín Muíños Os Blancos Vilar de Santos Xinzo de Limia Bande
Organización política
• Alcaldesa	Susana Vázquez Dorado
Eleccións municipais en Porqueira
Identificador descritivo
Código postal	32...
Fuso horario	UTC+01:00
Código INE	32062

Poboación

Censo total	901 (2015)
Menores de 15 anos	35 (3.88 %)
Entre 15 e 64 anos	430 (47.72 %)
Maiores de 65 anos	436 (48.39 %)

Evolución da poboación de Porqueira   Fontes: INE e IGE.
1900	1930	1950	1981	2004	2009	2011	2012	2013	2014	2015	2016	2017	2018	2019	2020	2021	2022	2023
3.058	2.899	3.104	1.952	1.130	1.103	1.043	1.005	961	931	901	859	848	830	815	823	828
(Os criterios de rexistro censual variaron entre 1900 e 2004, e os datos do INE e do IGE poden non coincidir.)

Xeografía

O concello ten 43 km² e abrangue 30 entidades de poboación repartidas en 6 parroquias. Limita ao norte con Rairiz de Veiga, ao sur con Calvos de Randín e Os Blancos, ao leste con Xinzo de Limia e ao oeste con Bande e Muíños. A capital é A Forxa, situada a 52 km de Ourense.

Dentro da comarca da Limia o concello atópase nun estreitamento entre as vertentes máis suaves da Raia Seca e o río Limia. O val do río en dirección leste a oeste é o límite setentrional do concello, encaixado entre os montes de Bande e a serra do Xurés.

Historia

A historia de Porqueira ten o seu apoxeo na Idade Media, cando existían o mosteiro de Porqueira e o castelo de Porqueira, do que só se conserva a torre. No século XII o rei Fernando II concedeulle a terceira parte da poboación ao Conde Fernando Arias da Casa de Traba.

Patrimonio

Castelo

Non se coñece a data de fundación do mosteiro de Porqueira, pero posiblemente na súa orixe fose de carácter familiar e hereditario. A mediados do século XII foi rexentado pola Orde de Cóengos Regulares de San Agostiño. En 1157 o rei Afonso VII cedeullo á catedral de Ourense.

Na primavera de 1387 foi ocupado polo duque de Lancaster, no contexto da guerra contra Pedro I iniciada en 1366. A mediados do século XV pertencía aos Benavente, e viuse envolto na revolta irmandiña.

Ao longo da Idade Moderna sufriu un proceso de ruína común a moitos outros castelos, e foron desaparecendo as edificacións, quedando só a torre. En 1837, trala creación do municipio como tal, creáronse alí as oficinas do concello de Porqueira, e máis tarde pasou a ser propiedade privada. Isto puxo en perigo a existencia da torre, que se puxo a venda como canteira de perpiaños.

Mosteiro

Non se coñece tampouco a orixe do mosteiro de Porqueira. Consérvanse varios documentos datados entre 1181 e 1228 nos que os reis Fernando II e Afonso IX doaban parte do mosteiro á diocese de Ourense.

Posteriormente foi ocupado por monxes da orde dos Xerónimos, sendo esta a súa única sede na actual provincia de Ourense. Foi nesta época cando tivo maior esplendor. Sendo prior Jordán construíuse a igrexa e o claustro. Este prior, así como os seus sucesores, recibían os títulos de abade de San Lourenzo, prior e señor de Guía e Cartelas, e señor xurisdicional da Forxa. Tiñan a facultade de nomear xuíz ordinario e escribán para cada unha das catro entidades.

O título de prior foi conservado polo párroco de Santa María a Real de Porqueira. Un deles peiteou coa Mitra acerca dos seus dereitos e regalía, e para eximirse de visita pastoral, a Cámara decidiu a favor do prior, posto que pertencía ó padroado real.

Porqueira na literatura popular

• O río da Feira Nova/ pasa por baixo da ponte;/ as mozas de Paradela/ deixan o gado no monte ^[1].
• Ollos blancos, ollos negros,/ tenos a miña cadela/ para ir corre-los coellos/ nos montes de Paradela ^[2].
• Baixa abaixo Castelaus, que Porqueira xa baixou, Faramiñás leva a sona, porque sempre a levou (recollida por Antón Méndez Gándara en Faramiñás. Ano 1994).

Galería de imaxes

Artigo principal: Galería de imaxes de Porqueira.

• 
  Igrexa de San Martiño de Porqueira.
• 
  Igrexa de San Lourenzo de Abeleda.
• 
  Casa do concello.
• 
  Hórreos.
• 
  Rúa Estremadoiro.
• 
  Estrada OU-301 ó seu paso por Porqueira.
• 
  Torre da Forxa.
• 
  Placa altimétrica da casa do concello.

Parroquias

Galicia | Provincia de Ourense | Parroquias de Porqueira
Paradela de Abeleda (San Xoán) | Porqueira (Santa María) | Sabucedo (San Salvador) | San Lourenzo de Abeleda (San Lourenzo) | San Martiño de Porqueira (San Martiño) | Sobreganade (San Mamede)

Lugares de Porqueira

Para unha lista completa de todos os lugares do concello de Porqueira vexa: Lugares de Porqueira.

Notas

1. Xaquín Lorenzo Fernández: Cantigueiro popular da Limia Baixa 1973, 124. Xaquín Lorenzo localiza esta Feira Nova na parroquia de San Fiz de Galez, no concello de Entrimo, pero o Nomenclátor non recolle tal lugar senón A Feira Vella; en todo caso, lémbrese que A Ponte Liñares, lugar da parroquia de Santiago de Güín, no concello de Bande, tamén se coñece como A Feira Nova. Finalmente, San Xoán de Paradela de Abeleda é parroquia do concello de Porqueira, tamén na comarca da Limia.
2. Xaquín Lorenzo Fernández: Cantigueiro popular da Limia Baixa 1973, 118. No orixinal: correlos. Refírese a San Xoán de Paradela de Abeleda, Porqueira.

Véxase tamén

Wikimedia Commons ten máis contidos multimedia na categoría:  Porqueira

---

Este artigo sobre concellos de Galicia é, polo de agora, só un bosquexo. Traballa nel para axudar a contribuír a que a Galipedia mellore e medre.  Existen igualmente outros artigos relacionados con este tema nos que tamén podes contribuír.

---