Hieronymus Bosch

Hieronymus Bosch, latinizado como Bosco será tamén coñecido como Jeroen Bosch ou polo nome real Jeroen van Aken, nado en 's-Hertogenbosch contra 1450 e finado en 's-Hertogenbosch en agosto de 1516, foi un prolífico pintor neerlandés.

Hieronymus Bosch

Nome orixinal	(nl) Jheronimus Bosch
Biografía
Nacemento	(nl) Jheronimus van Aken c. 1450 's-Hertogenbosch, Países Baixos
Morte	agosto de 1516 (65/66 anos) 's-Hertogenbosch, Países Baixos
Lugar de sepultura	's-Hertogenbosch
Outros nomes	Aeken, Hieronymus van Aken, Jheronymus van Aquen, Jheronimus Aken, Jeroen Anthoniszoon van Aken, Hieronymus van Bos, Jeronimus
Grupo étnico	Pobo neerlandés
Actividade
Campo de traballo	Pintura do Renacemento, artes visuais e Pintura gótica
Lugar de traballo	's-Hertogenbosch (1474–1516)
Ocupación	pintor, debuxante arquitectónico, debuxante, artista visual
Período de actividade	1474 - 1516
Xénero artístico	Pintura relixiosa, pintura de xénero, Pintura de historia, retrato e alegoría
Movemento	Pintura flamenga primitiva e Renacemento nórdico
Catálogo crítico	Q130242789 (1966)
Alumnos	Gielis Panhedel (pt)
Obra
Obras destacables (1490) Ecce Homo (século XV) O xardín das delicias (1500) Mesa dos pecados capitais (década de 1500) Navio dos Loucos (pt) (século XV) The Marriage Feast at Cana (en) (1502) The Conjurer (en) (década de 1500) As Visões do Além (pt) (década de 1510) O carro de feno (pt) (década de 1530) O Último Julgamento (pt)
Familia
Cónxuxe	Aleyt Goyaerts van den Meerveen
Pai	Anthonis van Aken
Irmáns	Goessen van Aken
Sinatura
Descrito pola fonte	Teutsche Academie der Edlen Bau- Bild- und Mahlerey-Künste (en) , (sec:Boß/ Mahler von Herzogenbusch. 242, 242) Schilderboeck (pt) , (sec:T'leven van Ieronimus Bos., M197) Dicionario Enciclopédico Brockhaus e Efron

Traxectoria

Naceu nunha familia de pintores holandeses e alemáns de certa importancia local, os van Aken,^[1] viviu boa parte da súa vida en 's-Hertogenbosch, cidade florecente no século XV, no Ducado de Brabante (Brabant), no sur da actual Holanda. O 13 de xuño de 1463, arredor de 4000 casas da cidade ficaran destruídas por un pavoroso incendio, do que Bosch, cuns trece anos de idade, foi testemuña.^[2]

Un feito importante na súa vida foi o casamento en 1480 ou 1481 con Aleid van der Mervenne que proviña dunha importante familia de comerciantes e que achegou unha casa preto da Casa do Concello, onde Bosch estableceu o seu taller e se converteu en pintor autónomo, e amizades dun importante nivel social.^[3]

Foi un pintor popular e recibiu encargos incluso do estranxeiro. En 1488 afiliouse á Irmandade da Nosa Señora, unha confraría relixiosa conservadora, que agrupaba uns 40 individuos influentes de 's-Hertogenbosch e uns 7000 en toda Europa.

Estilo

Moitas das súas obras describen o pecado e os fallos da moral humana. Bosch usaba imaxes de demos, animais semihumanos e máquinas que evocan o medo e a confusión que retratan a maldade do home. As obras súas conteñen un complexo, orixinal, imaxinativo e denso uso de figuras simbólicas e iconográficas, moitas das cales eran xa misteriosas e enigmáticas no seu tempo.

Tamén influíu nos artistas contemporáneos. Pódese ver certa influencia do Bosco na obra de Goya como no Aquelarre de meigas.^[4] Foi unha fonte de inspiración para o movemento surrealista do século XX, que foron os máis fascinados e consideraron ao Bosco como un precursor.^[5] Para André Breton, a obra constitúe unha pauta de lectura para comprender o poema en prosa de Flaubert titulado La Tentation de saint Antoine (1874).^[6] Dalí inspirouse na figura humana que xorde por pareidolia no rochedo que se atopa no centro do panel da esquerda para crear a súa obra do “Gran Masturbador”.^[7][8] Porén, os investigadores destacan que esta obra forte e imaxinativa é portadora de interpretacións que non se percibiron na propia época da súa creación.^[9]

Rocha antropomorfa no panel esquerdo que influíu na obra de Dalí "o gran masturbador".

Marijnissen centrou a cuestión cando declara que: “Dicir que o Bosco foi un surrealista avant la lettre, é para o historiador unha herexía”, mais matizou o seu propósito cando constata que “os que examinan a obra dende un punto de vista exclusivamente artístico recoñecerán que o Bosco descubriu un dos trucos máis eficaces do surrealismo, a creación do método máis lóxico para devolver a imaxe máis ilóxica".^[10]

Na cultura popular de finais do século XX e comezos do XXI, o tríptico constitúe unha sólida fonte de inspiración. En 1995, o realizador Tony Kaye realizou unha publicidade para o perfume L'Air du temps de Nina Ricci cunha estética que evocaba o xardín das delicias.^[11] En xuño de 2009, no Festival Montpellier Baila, a coreógrafa e directora franco-española Blanca Li propuxo a creación dun espectáculo coreográfico para 9 bailarines e un pianista titulado “O xardín das delicias” e presentado como inspirado no cadro do Bosco.^[12][13]

Obra

Entre as súas obras máis coñecidas están:

• O carro de feo - (Museo do Prado, Madrid)
• O xardín das delicias - (Museo do Prado, Madrid)
• O Xuízo Final - (Akademie der Bildenden Künste, Viena)
• As tentacións de Santo Antonio - (Museo Nacional de Arte Antiga, Lisboa)
• Os sete pecados mortais - (Museo do Prado, Madrid)
• Nave dos Loucos - (Museo do Louvre, París)
• A morte e o avarento - (National Gallery of Art, Washington, D.C.)

Galería

• 
  Mesa dos sete pecados capitais
• 
  As tentacións de santo Antonio abade
• 
  A crucifixión de santa Xulia
• 
  Tríptico do carro de feno
• 
  Cristo carretando a cruz
• 
  Tríptico da adoración dos magos
• 
  O xardín das delicias.

Notas

1. Fischer (2019), p. 20
2. Fischer (2019), p. 23
3. Fischer (2019), p. 25
4. Foote (1981), p. 43.
5. Cachon, Sophie (15-02-2016). "La peinture de Jérôme Bosch, entre démons et merveilles". Telerama.fr. Consultado o 17-12-2017.
6. Breton (2008), p. 230: Il n'est pas sans intérêt de comparer au Jardin des Délices les dernières pages d'une autre Tentation de saint Antoine, celle de Flaubert (É interesante comparar o Xardín das delicias coas derradeiras páxinas doutra Tentación de Santo Antonio, a de Flaubert).
7. Fischer (2016); p. 151
8. Fanes (2008), p. 74
9. Frédéric Elsig citado por Sophie Cachon (2016): «La fascination pour Bosch repose sur un malentendu. On pense de manière tout à fait anachronique». (Trad.: "A fascinación polo Bosco descansa sobre un malentendido. Opínase de xeito, sen dúbida anacrónico”).
10. Marijnissen & Ruyfflaere (2007), p. 97: ceux qui examinent l'œuvre d'un point de vue purement artistique reconnaîtront que Bosch a découvert un des artifices les plus efficaces du surréalisme, en l'occurrence la méthode la plus logique pour rendre l'image illogique" (os que examinan a obra dende un punto de vista puramente artístico recoñecerán que Bosch descubriu un dos mecanismos máis eficaces do surrealismo, na reunión do método máis lóxico para devolver a imaxe ilóxica).
11. "L'air du temps: à l'ombre des jeunes filles en fleur". strategies.fr. Arquivado dende o orixinal o 04-06-2014. Consultado o 17-12-2017.
12. "EL JARDIN DE LAS DELICIAS". blancali.com. Arquivado dende o orixinal o 22-06-2015. Consultado o 17-12-2017.
13. Val, Carmen del (05-08-2011). "El loco jardín de Blanca Li". elpais.com. Consultado o 17-12-2017.

Véxase tamén

Wikimedia Commons ten máis contidos multimedia na categoría:  Hieronymus Bosch

Bibliografía

• Breton, André (2008). Écrits sur l'art (Œuvres complètes, tome 4): L'Art magique. Col. « La Pléiade » (en francés). París: Gallimard. ISBN 978-2-07-011692-8.
• Fanes, Félix (2007). The Construction of the Image 1925–1930 (en inglés). Yale University Press. ISBN 978-0-300-09179-3.
• Fischer, Stefan (2019). El Bosco. La obra completa (en castelán). Colonia: Taschen. ISBN 978-3-8365-6189-1.
• Foote, Timothy (1981). Bruegel et son temps (vers 1525-1569): Partie II. « Rendre son dû au diable ». Colección:Time, Life (en francés). The New York Times.
• Marijnissen, Roger-Henri; Ruyfflaere, Peter (2007). Bosch: La problématique Jérôme Bosch depuis 1985 (en francés). París: Charles Moreau. ISBN 978-2909458472.