Lingua cahuilla

A lingua cahuilla ou ivilyuat é unha lingua da familia uto-azteca falada polas diversas tribos do pobo cahuilla que habitan no val de Coachella, no porto de San Gorgonio e na rexión da serra de San Jacinto do sur de California.^[2] Os demónimos do cahuilla inclúen Ɂívil̃uwenetem ou iviatam, falantes de Ivilyuat (Iviɂa), ou táxliswet que significa "persoa".^[3][4] Un censo de 1990 revelou 35 falantes nunha poboación étnica de 800. Con tal descenso, o ivilyuat está clasificado como "en perigo crítico de extinción" polo Libro Vermello das Linguas Ameazadas da UNESCO xa que a maioría dos falantes son de mediana idade ou maiores, con taxas de transmisión limitadas aos nenos.

Cahuilla Ivilyuat
Pronuncia:	[ʔivɪʎʊʔat]
Falado en:	Estados Unidos de América
Rexións:	Sur de California
Total de falantes:	6 (2011)
Familia:	Uto-azteca  Uto-azteca do norte   Tákica    Cupana     Cahuilla
Escrita:	alfabeto latino
Códigos de lingua
ISO 639-1:	--
ISO 639-2:	---
ISO 639-3:	chl
Mapa
A lingua cahuilla (sinalada en gris no sur).
Status
O cahuilla está clasificado como en perigo crítico polo Libro Vermello das Linguas Ameazadas da UNESCO[1]

Sábese que existen tres dialectos: deserto, montaña e paso,^[5] así como algúns outros subdialectos.^[6]

Uso e esforzos de revitalización

Alvin Siva foi un falante fluído da lingua que morreu o 26 de xuño de 2009 e conservou os cantos tradicionais dos paxaros da tribo, cantados na lingua cahuilla, ensinándoos ás xeracións máis novas do seu pobo.^[7] Katherine Siva Saubel (1920 - 2011) era unha falante nativa de cahuilla dedicada a preservar a lingua.^[8]

En abril de 2014, a Universidade de California en Riverside ofreceu obradoiros públicos gratuítos na lingua cahuilla, e posteriormente puxo a disposición dos estudantes universitarios e membros da comunidade tribal cahuilla un curso completo de catro clases no outono de 2020.^[9][10]

Notas

1. Moseley, Christopher e Nicolas, Alexandre. "Atlas of the world's languages in danger". unesdoc.unesco.org. Consultado o 11 de xullo de 2022.
2. "Cahuilla." Ethnologue Report for the Language Code: chl. (consultado o 13 de decembro de 2009)
3. "Cahuilla Indian Language (Iviatim)." Native Languages of the Americas. 2009 (consultado o 13 de decembro de 2009)
4. Sieler, Hansjakob; Hioki, Kojiro (1979). Cahuilla Dictionary. Morango Indian Reservation, Banning, CA: Malki Museum Press.
5. Shipley, William F. (1978). "Native Languages of California". En R.F. Heizer. Handbook of North American Indians. 8, California. Washington DC: Smithsonian Institution. pp. 80–90.
6. "Cahuilla". Limu Project. Arquivado dende o orixinal o 18 de setembro de 2015. Consultado o 12 de marzo de 2016.
7. Waldner, Erin. news/inland/stories/PE_News_Local_E_eobit10.4511347.html "Cahuilla elder, one of last fluent in language, dies."^{[Ligazón morta]} The Press-Enterprise. 9 de xullo de 2009 (consultado o 13 de decembro de 2009)
8. Elaine Woo (2011-11-06). "Katherine Siva Saubel obituary: Preserver of Cahuilla Indian culture dies at 91". Los Angeles Times. Consultado o 2012-12-02.
9. Victoria, Anthony (2014-04-15). "UCR to offer free workshops on endangered Native American language". University of California, Riverside Highlander. Consultado o 2014-04-21.
10. Baltazar-Martinez, Sandra (2020-09-18). "UCR offers the first Cahuilla language course in UC system". University of California, Riverside Highlander. Consultado o 2020-09-25.

Véxase tamén

A Galipedia ten un portal sobre: Pobos indíxenas de América

Bibliografía

• Saubel, Katherine Siva, Pamela Munro, Chem'ivillu' (Let's Speak Cahuilla), Os Ánxeles, American Indian Studies Center, University of California, 1982.
• Seiler, Hansjakob, Cahuilla Texts with an Introduction, Bloomington, Language Science Monographs, Indiana University Press, 1970.
• Seiler, Hansjakob, Cahuilla Grammar, Banning, Malki Museum Press, 1977.
• Seiler, Hansjakob, Kojiro Hioki, Cahuilla Dictionary, Banning, Malki Museum press, 1979.