Foz

Foz é un concello da provincia de Lugo, pertencente á comarca da Mariña Central, sendo a súa cidade máis poboada. Segundo o IGE no 2014 tiña 9899 habitantes (9754 no 2006, 9664 no 2005, 9619 no 2004, 9591 no 2003). O seu xentilicio é (véxase no Galizionario) focego^[1][2] ou focense.^[3]

Para outras páxinas con títulos homónimos véxase: Foz.

Foz

Localización
43°34′08″N 7°15′18″O
Estado	España
Comunidade autónoma	Galicia
Provincia	Provincia de Lugo
Capital	Foz
Poboación
Poboación	10.198 (2024) (101,69 hab./km²)
Xeografía
Parte de	Mancomunidade de Concellos da Mariña Luguesa A Mariña Central
Superficie	100,29 km²
Bañado por	Mar Cantábrico
Altitude	5 m
Comparte fronteira con	Burela Mondoñedo Lourenzá Alfoz Cervo O Valadouro Barreiros
Organización política
• Alcalde	Javier Jorge Castiñeira
Eleccións municipais en Foz
Identificador descritivo
Código postal	27780
Fuso horario	UTC+01:00
Código INE	27019
Sitio web	concellodefoz.es

Xeografía

Limita cos concellos de Burela, Barreiros Lourenzá, Mondoñedo, Valadouro, Alfoz e Cervo. Está situado na foz do río Masma, de onde lle vén o topónimo.

Na súa costa hai diversos areais, como a praia da Rapadoira, Llas, Peizás, Pampillosa, Arealonga, As Pólas, Os Xuncos e Areoura, todas elas Bandeira Azul da UE. Outras praias do concello son Fondás e a dos Alemáns.

Historia

Existen restos da cultura castrexa nos castros de Fazouro e Pena do Altar. A zona estaba poboada polos egobarros.^[4]

Durante o século IX a zona viviu un pulo por mor do establecemento da sé episcopal en San Martiño de Mondoñedo.

Nos inicios da Idade Moderna Foz contaba cun importante peirao e cun dos tres estaleiros máis importantes de Galicia, dedicado especialmente á construción de embarcacións para a captura de baleas.

Cultura

Toponimia

Foz procede do latín vulgar focem, que en latín clásico era faucem 'gorxa, paso estreito, fauces', un lugar por onde un río desemboca no mar, tamén é un paso estreito entre montañas.

Patrimonio

Patrimonio arqueolóxico

• O castro de Fazouro é un poboado castrexo do século II a. C., situado á beira do mar, xunto a Arealonga.

Patrimonio arquitectónico

Vista dos absidiolos semicirculares e contrafortes de San Martiño.

• A basílica de San Martiño de Mondoñedo é un templo de orixe prerrománica, sé durante moitos anos do bispado de Mondoñedo, e que se atopa en bo estado de conservación.
• O pazo do Conde de Fontao, en Santa Cilla.
• O Pazo de Covas, pazo do século XVI no lugar de Trasmonte da parroquia de Nois.
• O Pazo do Lagar, pazo do século XVII no lugar da Ribela, na parroquia de Cangas.
• O Pazo de Vilachá, pazo do século XVII da familia Almuíña, no lugar de Vilachá, na parroquia de Cangas.
• O castelo da Frouxeira, castelo do século IX, na parroquia de Santa Cilla do Valadouro.

Festas de interese

Fogos de artificio durante as festas de San Lourenzo en Foz.

Amais da feira celebrada os martes, destacan as festas da Virxe do Carme (16 de xullo, patroa dos mariñeiros) e de San Lourenzo (10 de agosto). O sábado anterior ao luns de Pentecostés celébrase a romaría do Santo.

Poboación

Censo total 2014	9899 habitantes
Menores de 15 anos	1219 (12,31 %)
Entre 15 e 64 anos	6361 (64,26 %)
Maiores de 65 anos	2319 (23,43 %)

Fonte: INE Arquivo

Evolución da poboación de Foz   Fontes: INE e IGE.
1900	1930	1950	1981	2004	2009	2011	2012	2013	2014	2015	2016	2017	2018	2019	2020	2021	2022	2023
6514	7824	8216	8795	9619	9970	9968	9978	9966	9.899	9891	9908	9931	10002	9980	10016	10078
(Os criterios de rexistro censual variaron entre 1900 e 2004, e os datos do INE e do IGE poden non coincidir.)

Economía

Casa do concello.

Foz é unha vila de tradición mariñeira. A fertilidade da comarca permite a existencia de diversas explotacións gandeiras e forestais. Na actualidade unha das principais actividades económicas é o turismo, debido á calidade das diversas praias que hai ao longo da costa.

A continuación se mostra unha táboa onde se reflicte o paro rexistrado segundo sexo, idade e sector da actividade económica.

Paro rexistrado

Sector	#
Agricultura	35
Industria	62
Construción	115
Servizos	474
Sen emprego anterior	47
Total	733 (349 homes e 384 mulleres)
Fonte:SEPE. Marzo de 2014 [5]

Foz na cultura popular

Pra facer ben a costeira,

mariñeiriños rinlegos,

pra botar contas, no porto,

mariñeiriños focegos.

Galería de imaxes

Artigo principal: Galería de imaxes de Foz.

• 
  Rúa peonil e praza no centro de Foz.
• 
  Rúa comercial no centro da vila.
• 
  Castro de Fazouro.
• 
  Basílica de San Martiño de Mondoñedo.
• 
  Ábsida románica exterior San Martiño.
• 
  Interior de San Martiño.

Lugares de Foz

Para unha lista completa de todos os lugares do concello vexa: Lugares de Foz.

Parroquias

Galicia | Provincia de Lugo | Parroquias de Foz
Cangas (San Pedro) | Cordido (San Xiao) | Fazouro (Santiago) | Foz (Santiago) | Nois (San Xiao) | San Martiño de Mondoñedo (San Martiño) | Santa Cilla do Valadouro (Santa Cilla) | Santo Acisclo do Valadouro (Santo Acisclo) | Vilaronte (San Xoán)