Carbonífero

O período Carbonífero^[1] debe o seu nome o carbón que se iniciou hai uns 300 millóns de anos. Cando as árbores mortas e outros vexetais caían en pantanos quedaban cubertos de lodo. Co tempo os restos vexetais secáronse e formaron o que chamamos turba. Enterrada baixo capas de terra e rocha a gran profundidade, a turba quedou comprimida e quentouse ata que ó final converteuse en carbón.

Era	Período		M. anos
Paleozoico	Permiano		299,0 ±0,8
	Carbonífero	Pennsylvaniano	318,1 ±1,3
		Mississippiano	359,2 ±2,5
	Devoniano		416.0 ±2,8
	Silúrico		443,7 ±1,5
	Ordovícico		488,3 ±1,7
	Cámbrico		542,0 ±1,0

Características

Este período transcorreu entre hai uns 361 e 290 millóns de anos. No carbonífero os dinosauros, os mamíferos e as aves aínda non existían. As plantas que habitaban a terra eran grandes equisetos, antigos parentes de pequenas plantas como os fentos de hoxe en día. Neste período formáronse numerosos deltas, especialmente en Europa e en América.

< | Eón Fanerozoico |
Paleozoico Cámbrico Ordovícico Silúrico Devoniano Carbonífero Permiano Mesozoico Triásico Xurásico Cretáceo Cenozoico Paleoxeno Neoxeno

As vastas cordilleiras que formaran durante o Devoniano comezan a desgastarse pola acción do vento e da chuvia. As rochas eran trituradas ata formar unha area fina chamada limo, que se acumulaba cando a auga que as transportaba chegaba ó mar. Esta terra húmida e pantanosa atopábanse en tupidas selvas.^[2]

Este intervalo de tempo coñécese tamén como a era dos anfibios, pois as condicións eran as axeitadas para eles. Había moita auga onde podían desovar, pero non podían poñer os ovos no medio terrestre. Ó desenvolver as criaturas ovos con casca solucionouse o problema anterior do desove exclusivo no medio acuático, que permitiu nacer en terra as crías. Foi cando no carbonífero apareceron os primeiros réptiles a partir dun grupo de anfibios e con eles levouse a cabo a definitiva conquista do medio terrestre.^[3]

A partir deste momento comezan a aparecer os primeiros dinosauros, que chegarían ao seu auxe no Mesozoico. Os primeiros réptiles foron antepasados tanto dos dinosauros coma dos mamíferos. Outros animais máis pequenos vivían tamén no solo do bosque; estes animais pequenos parecíanse moito ás lagartas.

As árbores do período non se parecían ás árbores actuais, pois en realidade eran versións xigantescas dalgunhas plantas que hoxe chamamos equisetos e licopodios. As ramas e as follas das árbores formaban un teito sobre a selva, sumindo o solo na escuridade. Cerca do solo había unha densa maraña de fentos que crecían na húmida terra; esta componse de capas de vexetación descomposta e esmagada.

Flora e fauna

Aviculopecten, Syringothyris.

Os Lepospóndilos constituían un grupo de anfibios insectívoros de menor tamaño. O seu nome fai referencia á estruturas das súas vértebras. Estes anfibios evolucionaron durante o período carbonífero e sobreviviron ata finais do Permiano. Durante este período de 100 millóns de anos, desenvolveuse unha variedade de pequenos lepospóndilos, semellantes ás píntegas ou as serpes.^[4]

O Crassigyrinus viviu a principios do Carbonífero en Europa, concretamente en Escocia, e media 2 metros de lonxitude. Era un ser de aspecto estraño, incluso para un anfibio primitivo. Tiña o corpo alargado, similar ó dun peixe, cunha larga cola e extremidades diminutas. A cabeza medía uns 30 cm de lonxitude e as mandíbulas repletas de dentes, que se abrían enormemente. Os ollos eran especialmente grandes e estaban situados moi xuntos un do outro. Estas desusadas características indican que había perdido o uso das súas extremidades e que volvera á vida na auga. Os seus dentes son os dun comedor de peixes e o seu hidrodinámico corpo fai pensar que era un veloz depredador. O tamaño dos seus ollos podía indicar que cazaba en augas escuras e cargadas de sedimentos dos pantanos do Carbonífero, nadando como unha anguía entre e abundante vexetación.^[5]

O Greererpetón viviu a principios do Carbonífero en América do Norte e media 1,5 metros de lonxitude. A forma do seu corpo era ideal para os desprazamentos na auga, con sinuosas ondulacións ó estilo das anguías. A cabeza baixa e achatada, duns 18 cm de lonxitude, repousaba sobre un pescozo breve, conectado a un corpo sumamente alargado (con arredor de 40 vértebras dorsais) e terminando nunha larga aleta caudal. As patas eran curtas, cada unha con cinco dedos que lle servían para manobrar e frea na auga. Os sucos abertos ós lados do cranio constitúen un legado dos seus antepasados. Estes sucos marcan a posición, na vida do animal, da liña lateral sensorial capaz de detectar as vibracións transmitidas pola auga. A estrutura do oído deste habitante da auga estaba pouco desenvolvida, a diferenza da que se observaba na dos anfibios terrestres.^[6]

Notas

1. Definicións no Dicionario da Real Academia Galega e no Portal das Palabras para carbonífero.
2. Stanley, Steven M. (2004). Earth system history. New York : W.H. Freeman. ISBN 978-0-7167-3907-4.
3. Benton, M. J. (Michael J. ) (2015). Vertebrate palaeontology. Chichester, West Sussex ; Hoboken, NJ : Wiley Blackwell. ISBN 978-1-118-40755-4.
4. Carroll, Robert Lynn (1997). Patterns and processes of vertebrate evolution. Nova York : Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-47809-0.
5. Carroll, Robert L. (1988). Vertebrate paleontology and evolution. Nova York, N.Y. : Freeman. ISBN 978-0-7167-1822-2.
6. Wells, Kentwood D. The Ecology and Behavior of Amphibians (en inglés). Chicago, IL: University of Chicago Press.

Véxase tamén

Wikimedia Commons ten máis contidos multimedia na categoría:  Carbonífero

Outros artigos

• Extinción masiva
• Historia evolutiva das plantas
• Paleozoico
• Sinápsidos
• Xeoloxía histórica