Remove ads
Asia Central é unha rexión no corazón do continente asiático dende o Mar Caspio no oeste, a China no leste, Afganistán no sur, e Rusia no norte. Existen varias definicións da súa composición exacta, e ningunha definición é aceptada universalmente. A pesar desta incerteza na definición das fronteiras, ten algunhas características xerais importantes. Por unha banda, Asia Central historicamente estivo estreitamente ligada a seus pobos nómade e a ruta da seda. En consecuencia, actuou como unha encrucillada para o movemento de persoas, bens e ideas entre Europa, Asia Occidental, Asia Meridional e Asia Oriental.
| Tipo | rexión xeográfica rexión cultural  | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| Parte de | Asia | ||||
| Localización | |||||
| Continente | Asia | ||||
| |||||
| Comparte fronteira con | Asia Oriental Asia Meridional Asia Occidental Ásia Setentrional (pt)  | ||||
| Composto por | |||||
| Características | |||||
| Atravesa | Kazakhstán, Kirguizistán, Uzbekistán, Tadjiikistán, Turkmenistán, Afganistán e República Popular da China | ||||
Todas as definicións de Asia Central inclúen estas cinco repúblicas da antiga Unión Soviética: Kazakhstán (poboación: 16´0 millóns), Kirguizistán (5´5 millóns), Tadjiikistán (7´3 millóns), Turkmenistán (5,1 millóns), e Uzbekistán (27´6 millóns), cunha poboación total de 61´5 millóns de 2009. Outras áreas que se inclúen a miúdo son Mongolia, Afganistán, no norte e o oeste de Paquistán, nordés de Irán, Caxemira, e, ás veces Xinjiang no oeste da China e o sur de Siberia en Rusia.
Durante a época pre-islámica e principios da islámica, Asia Central era predominantemente iraniano, rexión que inclúe sogdianos sedentarios, corasmianos e semi-nómades escitas e alanos. A antiga poboación sedentaria xogou un papel importante na historia de Asia Central. Logo da expansión dos pobos turcos, Asia Central tamén se converteu na patria de moitos pobos turcos, como os uzbekos, kazakos, kirguises, e uigures.
Remove ads
A idea de Asia Central como unha rexión distinta do mundo foi introducida en 1843 polo xeógrafo Alexander von Humboldt. As fronteiras de Asia Central están suxeitas a múltiples definicións. A definición máis limitada, foi a oficial da Unión Soviética, que define Asia Central, incluíndo unicamente Uzbekistán, Turkmenistán, Tadjiikistán e Kirguizistán. Esta definición tamén se utiliza a miúdo fora da URSS durante este período.
Con todo, a cultura rusa ten dous termos distintos: Средняя Азия (Srednjaja Azija ou "Asia Media", a definición máis restrinxida, que inclúe só as zonas tradicionalmente non eslavas de Asia Central, as terras que se incorporaron dentro dos límites históricos de Rusia) e Центральная Азия (Central'naja Azija ou "Asia Central", a definición máis ampla, que inclúe as terras de Asia Central que nunca foron historicamente parte de Rusia).
Pouco despois da independencia, os líderes das catro ex Repúblicas Soviéticas de Asia Central reuníronse en Tashkent e declararon que a definición de Asia Central debe incluír Kazakhstán, así como as catro incluídas polos soviéticos . Desde entón, converteuse na definición máis común de Asia Central.
A historia xeral de Asia Central da UNESCO , escrita xusto antes do colapso da URSS, define a rexión, baseandose no clima e os usos das fronteiras moito máis grande. Segundo el, Asia Central inclúe Mongolia, Tíbet, o nordés de Irán (provincias de Golestán, Khorasán do Norte e Razavi), Afganistán, provincias de Gilgit-Baltistan e Khyber Pakhtunkhwa de Paquistán, Caxemira e Ladakh da India, o sur da Taiga centro oriental de Rusia e as ex repúblicas soviéticas de Asia.
Un método alternativo consiste en definir a rexión basandose na orixe étnica, e, en particular, as zonas poboadas por turcos do leste, os iranios do leste, ou pobos mongois. Estas áreas inclúen a Rexión Autónoma Uigur de Xinjiang, as rexións turcas no sur de Siberia, as cinco repúblicas, e o Turquestán afgán. Afganistán no seu conxunto, as zonas do norte de Paquistán e o Val de Caxemira tamén poden ser incluídos. Tamén se inclúen tibetanos e Ladakh. Na medida, a maioría dos pobos mencionados son considerados os pobos "indíxenas" desta vasta rexión.
Hai varios lugares que din ser o centro xeográfico de Asia, por exemplo Kyzyl, a capital de Tuva en Rusia, e o pobo de Ürümqi 320 km. ao norte da capital da rexión de Xinjiang.
Remove ads
Asia Central é unha rexión moi grande de variada xeografía, incluídos altas montañas (Tian Shan), amplos desertos (Kara Kum, Kyzyl Kum, Taklamakan), e sobre todo as estepas herbosas. As vastas áreas de estepa de Asia Central considéranse en conxunto coas estepas de Europa como unha zona xeográfica coñecida como a estepa eurasiática.
Gran parte das terras de Asia Central son demasiado secas ou demasiado rugosas para a agricultura. O deserto de Gobi esténdese desde o pé da cordilleira Pamir, 77° E, ata a cordilleira Gran Khingan, 116°-118° E .
Asia Central ten os extremos xeográficos seguintes:
- O deserto máis setentrional do mundo ( dunas de area), en Buurug Deliin Els, Mongolia, 50° 18'N.
- O permafrost máis ó sur no hemisferio norte, en Erdenetsogt, Mongolia, 46° 17'N.
- A distancia máis curta do mundo distancia entre desertos cálidos e permafrost: 770 km.
- O Polo de inacessibilidade de Eurasia.
A maioría das persoas gáñanse a vida mediante o pastoreo de gando. Aínda que tamén existen algúns centros de actividade industrial nas cidades da rexión.
Os principais ríos da rexión son o Amu Darya, o Syr Darya e o río Hari. As grandes masas de auga inclúen o mar de Aral e lago Balkhash, os cales forman parte da gran conca endorreica do centro oeste de Asia que inclúe tamén o mar Caspio.
Ambas as masas de auga reducíronse significativamente nas últimas décadas debido á desviación de auga dos ríos que os alimentan con fins de rega e industrial. A auga é un recurso extremadamente valioso nas zonas áridas de Asia central e pode dar lugar a controversias internacionais moi importantes.
Remove ads
 |
Wikimedia Commons ten máis contidos multimedia na categoría: Asia Central  |
 |
Este artigo sobre xeografía é, polo de agora, só un bosquexo. Traballa nel para axudar a contribuír a que a Galipedia mellore e medre. Existen igualmente outros artigos relacionados con este tema nos que tamén podes contribuír. |
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
Remove ads