emperatriz de Bizancio From Wikipedia, the free encyclopedia
Teófano Anastaso (en grego: Θεοφανώ Αναστασώ), nada no Peloponeso en 941 e finada sobre 980 en Constantinopla?. Emperatriz bizantina, nai dos emperadores Basilio II e Constantino VIII, así como da princesa Ana Porfiroxéneta quen contraeu matrimonio co príncipe Vladimiro I o Grande, monarca da Rus de Kíiv. Na historiografía bizantina é famosa pola súa beleza física e os seus supostos crimes[1].
Biografía | |
---|---|
Nacemento | (el) Αναστασώ c. 941 Laconia (en) |
Morte | 976 (>976) (34/35 anos) |
Byzantine empress (en) | |
956 – 969 ← Helena Lecapena (pt) – Teodora (pt) → | |
Actividade | |
Ocupación | raíña |
Outro | |
Título | Emperatriz consorte |
Cónxuxe | Nicéforo II (963–969) Romano II (956, 956 (Gregoriano)–963) |
Fillos | Basilio II () Romano II Constantino VIII () Romano II Ana Porfirogénita () Romano II |
Pai | Krateros |
Descrito pola fonte | Dicionario Enciclopédico Brockhaus e Efron |
O seu verdadeiro nome era Anastasia, familiarmente, Anastaso[2], e segundo Xoán Escilitzes (quen escribiu un século despois) era filla dun taberneiro do Peloponeso, chamado Crátero[3][4]. Con todo, o patronímico Crátero corresponde tamén a unha gran familia de militares que destacou a partir do século IX[5].
Nada en 941, a súa beleza seduciu ao que sería o seu primeiro esposo e entón herdeiro do título de emperador bizantino Romano II quen casou con ela en 956. A partir de entón foi coñecida polo nome, máis aristocrático, de Teófano. Para distinguila doutros personaxes homónimos coñecida como Teófano Anastaso.
A chegada a Constantinopla dunha muller que non pertencía á aristocracia local, orixinou unha serie de rumores na corte, algúns dos cales foron recollidos polos historiadores da época<[1]. O primeiro deles sinálaa como responsábel da morte do emperador Constantino VII; sendo, segundo estes cronistas e os historiadores que os seguiron como Gibbon, ela mesma quen preparou a apócema[6].
Tras catro anos de reinar con Romano II, este morreu subitamente o 15 de marzo de 963 á idade de 26 anos. Teófano deveu así rexente dos seus fillos Basilio II e Constantino VIII, coa axuda do eunuco Xosé Bringas. Teófano e Bringas desfixéronse de practicamente toda a burocracia: O irmán de Romano II, Basilio, foi desposuído da súa posibilidade de acceder ao trono e do seu cargo de "chambelán", outorgándoselle o cargo de proedus. A sogra de Teófano, Helena Lecapena, foi apartada da corte, relegada a un exilio interno nun recuncho do palacio real xunto ás catro irmás de Romano II -Zoe, Agata, Ana e Teodora-. Logo Teófano obrigou ao patriarca Polieucto a que consagrase como monxas a tres das catro irmás de Romano II (a cuarta irmá, Teodora, casou con Xoán Tzimisces), quitándolles con isto toda posibilidade de poder dinástico.
Historiadores posteriores acusaron tamén a Teófano de ter envelenado ao seu esposo; o cal é improbábel pois a morte de Romano ocorreu un par de días despois de que Teófano dese a luz á súa filla Anna e en tal momento a morte do seu primeiro esposo colocábaa nunha situación pouco segura[7][8].
O seu rol á fronte do Imperio bizantino fíxose difícil dada a carencia de aliados políticos. A fin de estabilizar o trono fixo un acordo secreto con Nicéforo Focas quen era entón un xeneral prestixioso; este entrou violentamente en Constantinopla o 15 de agosto do 963, dando morte entre outros a Bringas e fíxose coroar e Hagia Sofía ao día seguinte. Ao mesmo tempo recluíu a Teófano na fortaleza de Petrión nos outeiros do Corno de Ouro. En decembro do mesmo ano, con todo, ambos se desposaron o 20 de decembro de 963, no palacio imperial; de maneira que Teófano reocupou o poder, dándolle lexitimidade a Nicéforo ao integrar, por matrimonio, a dinastía macedonia[9].
As torpes accións militares do novo soberano resultaron contraproducentes no campo diplomático e o Imperio viuse envolvido en varias frontes de combate, aumentaron os impostos e o apoio popular viuse resentido. Ao mesmo tempo, as malas colleitas provocaron fames negras. Nicéforo, para remediar esta situación, puxo límites á acumulación de riquezas nos mosteiros, o cal lle fixo perder o apoio da Igrexa. Xestouse unha ampla conspiración e a noite do 10 ao 11 de decembro de 969, o seu sobriño Xoán I Tzimisces cruzou o Bósforo en plena tormenta, ocultouse no Palacio e introduciuse na cámara imperial, onde matou o seu tío.
A lenda supuxo que Teófano era amante do aposto Tzimisces, dado que aquela noite ela abandonou a habitación imperial deixando as portas abertas. Máis aló da realidade dunha implicación amorosa, o certo é que ambos conspiraron contra o emperador[10].
Tzimisces propúñase contraer enlace con Teófano, como maneira de ligarse á dinastía, con todo había un poderoso partido na corte que se opuña a ela, encabezado polo Patriarca Polieucto. Este negouse a coroar ao novo emperador a menos que castigase a todos os que o axudaron no asasinato de Nicéforo, comezando pola "emperatriz escarlata" (alusión á Rameira da Apocalipse) e repudiando os decretos do seu predecesor que lesionaban os intereses da Igrexa. O novo emperador considerou entón que o apoio eclesiástico era preferíbel ao dunha emperatriz desprestixiada, polo cal a exiliou á illa de Proti no Mar de Mármara. Aínda que o Patriarca faleceu dous meses máis tarde, o exilio non lle foi levantado[10].
Aínda prisioneira, Teófano continuou intervindo nos asuntos imperiais; e o 9 de decembro de 971 logrou concretar o matrimonio de Teófano Skleraina, sobriña de Tzimisces, co emperador occidental Otón II.
Tras a morte de Tzimisces (976) os fillos de Teófano, Basilio e Constantino asumiron o poder en conxunto. O seu primeiro decreto foi levantar o exilio da súa nai, quen retornou a palacio, onde tivo novamente gran influxo.
A última mención de Teófano corresponde ao ano 978, cando solicitou ao xeneral xeorxiano Xoán Tornikio a concreción dunha alianza con David III Curopalata para apoiar aos seus fillos contra a rebelión de Bardas Skleros. As circunstancias da súa morte son pouco coñecidas[11].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.