Río Amu Daria
río de Asia Central From Wikipedia, the free encyclopedia
O río Amu Daria,[1][2] (en taxiko, Омударё ou дарёи Ому, Omudaryo ou Daryoi Omu; en persa آمودریا, Âmudaryâ; en uzbeko, Amudaryo, onde darya en persa antigo significa mar ou gran río), é un longo río de Asia Central, antigumente chamado Pamir e Oxus, polos gregos.
| |||||
| Tipo | río  | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| Inicio | |||||
| Continente | Asia | ||||
| País da cunca | Turkmenistán, Uzbekistán, Taxiquistán e Afganistán | ||||
| División administrativa | Ghowr, Afganistán (pt)  | ||||
| Localización | Rio Pamir (pt) | ||||
| Final | |||||
| División administrativa | Aqtöbe, Casaquistán (pt) | ||||
| Localización | South Aral Sea (en) | ||||
| |||||
| Afluentes | Kunduz River (en) , Kofarnihon River (en) , Rio Surcã Dária (pt) , Sherabad River (en) , Rio Zeravshan (pt) , Khulm River (en) , Rio Vakhsh (pt) , Rio Panj (pt) | ||||
| Características | |||||
| Altitude | 29 m | ||||
| Dimensións | 2.620 ( ) km | ||||
| Superficie da cunca hidrográfica | 309.000 km² | ||||
| Medicións | |||||
| Caudal | 1.400 m³/s | ||||
Nace na cordilleira do Pamir, serve de fronteira natural entre Afganistán, Taxikistán, Turkmenistán e Uzbekistán, e desemboca no mar de Aral; antigamente desembocaba no mar Caspio.
Ten un curso aproximado de 2 540 km.
Recibe o nome da cidade de Āmul, actual Türkmenabat, pola cal flúe.
O Amu Daria nace na unión do río Vakhsh (786 km) e o río Panj (1 125 km).
A poboación local refírese ao río como Jayhoun (جيحون) cuxo nome se pensaba que derivaba de Gihon, o nome bíblico dun dos catro ríos do xardín do Edén ou paraíso. O río tamén foi coñecido por este nome pola maior parte dos escritores islámicos medievais.
O río é navegábel ao longo de 1450 km, sendo a súa lonxitude total de 2 540 km, e a súa conca de 534 739 km².
Cada ano verte ao mar de Aral ao redor de 55 km3 de auga, que ven das montañas do sur, onde a precipitación anual rolda os 1 000 mme. Incluso antes de comezar a irrigación masiva, a gran evaporación durante o verán impide que gran parte da súa auga alcance o mar.
Hai evidencias de que os glaciares do Pamir subministraban bastante auga ao río durante os séculos XIV e XIII a.C.[Cómpre referencia]
Os escritos históricos indican que en diversos períodos o río fluíu até o mar de Aral (polo sur), ao mar Caspio (polo leste) ou a ambos os dous. O último cambio de desembocadura documéntase no século XIII, cando se produce a conquista de Kunya-Urgench por parte dos mongois tras desviar o Amu Daria e propiciar así a inundación da cidade; antes o río discorría atravesando a conca do lago Sariqamish, formando rápidos e cataratas a través do leito actualmente seco do Uzboy, para desembocar nunha gran baía existente nese momento ao leste do Caspio.[3]
Mapa do curso do Amu Daria
Vista de satélite do antigo delta do Amu Daria (1994)
O río Amu Daria nas proximidades de Urganch
O río ao seu paso por Corasmia
Bombeando auga do río
.jpg)
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
