Os gnatóstomos (Gnathostomi) ou gnatostomados (Gnathostomata) [2] é o grupo dos vertebrados con mandíbulas.
| Gnatostomados Gnathostomata Rango fósil: ordovícico superior - actualidade | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Os gnatostomados son os vertebrados con mandíbulas. Na foto, cranio de candorca (Orcinus orca) | |||||||||||||||
| Clasificación científica | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| Clases | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
O termo, do latín científico, está formado polos elementos gantho- (do grego γνάθος gnáthos, "mandíbula") e -stomata (plural de -stoma, do grego στόμα stóma, "boca"), é dicir, "os que teñen a boca con mandíbulas".
Trátase dun amplo e heteroxéneo grupo que abarca os peixes propiamente ditos, os réptiles, os anfibios, as aves e os mamíferos, comprendendo aproximadamente 60 000 especies, que representan o 99 % de todos os vertebrados vivos.
O grupo foi considerado tradicionalmente como unha superclase, dividida en tres clases de organismos que deominamos xenericamente peixes:
- os condrictios (Chondrichthyes) ou peixes cartilaxinosos,
- os placodermos (Placodermi), un extinto clado de peixes acoirazados, e
- os teleóstomos (Teleostomi) ou peixes óseos (ademais das coñecidas clases dos anfibios, réptiles, aves e mamíferos).
Algúns sistemas de clasificación usaron o termo anfirrinos (Amphirhina).
É un clado irmán dos craniados sen mandíbula, os ágnatos (Agnatha).
Novos achados fósiles suxiren que os telodontos (Thelodonti) son os parentes máis achegados aos gnatostomados.[3]
Os gnatostomados apareceron no perídodo ordovícico (hai case uns 500 millóns de anos) e fixéronse comúns no Devoniano (hai uns 440 millóns de anos).
Características
As mandíbulas pénsase que derivaron da evolución do primeiro arco branquial, que adquiriu un novo papel, modificándose para bombear auga nas branquias, abrindo e pechando a boca máis eficazmente, o chamado mecanismo da bomba bucal. A boca, entón, podería medrar e facerse máis ampla, facendo posíbel capturar grandes presas. Este mecanismo de abrir e pechar foi facéndose co tempo máis forte, o que transformou a boca nunha auténtica mordaza.
Os placodermos utilizaban placas óseas afiadas no canto de dentes, e as máis recentes investigacións indican que as mordazas dos placodermos evolucionaron independentemente das dos outros gnatostomados.[4]
Ademais de mandíbulas, os gnatóstomos viventes tamén teñen dentes, apéndices pares e unha canle semicircular horizontal no oído interno, xunto con caracteres anatómicos, fisiolóxicos e celulares tales como as vaíñas de mielina ao redor das neuronas, e un sistema inmune particular, que utiliza a chamada recombinación V(D)J, mecanismo de recombinación xenética polo cal se seleccionan e ensamblan ao azar segmentos de xenes que codifican proteínas específicas con papeis importantes no sistema inmunitario,[5] que xera un amplo repertorio receptores de linfocitos T (TCR) e moléculas de inmunoglobulina (Ig) que son necesarios para o recoñemento de diversos antíxenos (bacterianos, víricos e de parasitos), así como de células disfuncionais, como son as tumorais.[6][7]
Clasificación
Taxonomía
- Filo Vertebrata (vertebrados)
- Infrafilo Gnathostomata (gnatostomados)
- Clase Placodermi (placodermos) — extinta (gnatóstomos acoirazados)
- Microfilo Eugnathostomata (eugnatostomados = os verdadeiros vertebrados mandibulados)
- Clase Chondrichthyes (condríctios ou peixes cartilaxinosos)
- (sen rango) Teleostomi (teleóstomos) (Acanthodii e Osteichthyes)
- Clase Acanthodii (acantodios) — extinta ("tiburóns espiñentos")
- Superclase Osteichthyes (osteíctios ou peixes óseos)
- Clase Actinopterygii (actinpterixios) (peixes con aletas con raios)
- Clase Sarcopterygii (sarcoptesixios) (peixes con aletas lobadas)
- Superclase Tetrapoda (tetrápodos)
Filoxenia
Os clados agrupados nos gnatostomados son os seguientes:[8]
Subfilo Vertebrata ├─(sen rango) Gnathostomatomorpha └─Infrafilo Gnathostomata ├─Clase Placodermi - extinta └Microfilo Eugnathostomata ├─Clase Chondrichthyes (peixes cartilaxinosos) └─(sen rango) Teleostomi (Acanthodii e Osteichthyes) ├─Clase Acanthodii - extinta ├Superclase Osteichthyes (peixes óseos) ├ ├─Clase Actinopterygii ├ └─Clase Sarcopterygii └Superclase Tetrapoda ├─Clase Amphibia (anfibios) └(sen rango) Amniota (ovos amnióticos) ├─Clase Sauropsida (réptiles ou saurópsidos) ├─Clase Aves (paxaros) └─Clase Synapsida └─Clase Mammalia (mamíferos)
Notas
Véxase tamén
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
