Is e buidheann riaghaltais fo smachd Riaghaltas na h-Alba a th’ ann an Àrainneachd Eachdraidheil Alba (Beurla: Historic Environment Scotland). Is e a dhreuchd àrainneachd eachdraidheil na rìoghachd a ghlèidheadh agus fiosrachadh mu a dheidhinn a sgaoileadh. Tha còrr is 300 làraichean aige air feadh Alba.
Eachdraidh na buidhne
B’ e Alba Aosmhor (Beurla: Historic Scotland) ainm na buidhne aig an robh cùram nan làraichean eachdraidheil ann an Albainn bho 1991 gu 2015. Ach air 1 an Dàmhair 2015 chaidh Alba Aosmhor agus Coimisean Rìoghail nan Làraichean Àrsaidh is Eachdraidheil an Alba (Beurla: Royal Commission on the Ancient and Historical Monuments of Scotland, RCAHMS) a chur còmhla fo sgèith an ainm ‘Àrainneachd Eachdraidheil Alba’, a’ leantainn bile thuige sin ann am Pàrlamaid na h-Alba san Ògmhios 2014.
Làraich
Na h-Eileanan an Iar
Tha sia làraichean aig Àrainneachd Eachdraidheil Alba anns na h-Eileanan an Iar. Is iad:
- An Taigh Dubh, Àrnol
- Tursachan Chalanais
- Caisteal Chiosmuil
- Dùn Chàrlabhaigh
- Eaglais Chliamhain
- Càrn agus Tursachan Steinneaclait
Obar Dheathain
| Name |
Image | Notes |
|---|---|---|
| Cathair-eaglais Mhachair |  |
Làrach Cruistean Cathair-eaglais Mhachair |
Siorrachd Obar Dheathain
| Name |
Image | Notes |
|---|---|---|
| Clach Brandsbutt |  |
Clach shnaighte Chruithneach |
| Caisteal Chorr Gairbh | _-_geograph.org.uk_-_463640.jpg) |
Taigh-tùir on 18mh linn a th' air a chuairteachadh le balla ann an cruth rionnag |
| Tursachan Chùl Fheàrnalaidh |  |
Tursachan le ochd clachan |
| Taigh-talmhainn na Cùilt |  |
Trannsa fon talamh a th' air a dheagh ghlèidheadh. |
| Abaid Dhèir |  |
Tobhtaichean Mainistir Chisteirseach |
| Taigh Duff |  |
Taigh-mòr Sheòrsach a dheilbh William Adam dhan Iarla Fhìobha |
| Clachan Snaidhte Dheis |  |
Dà chlach Chruithneach |
| Tursachan Easter Aquhorthies |  |
Cearcall tursa sìnte a tha mu 4,000 bliadhna a dh'aois |
| Caisteal Ghleann Buichead |  |
Taigh-tùir |
| Caisteal Hunndaidh |  |
Togalach-còmhnaidh baraineach na thobhta |
| Caisteal Cheann Droma |  |
Caisteal on 13mh linn |
| Eaglais Cheann na Coille |  |
Tobhtaichean de dh'eaglais paraiste on 16mh linn. |
| Taigh-solais Rubha Cheann Àird agus Taigh-tasgaidh |  |
Caisteal on 16mh linn a chaidh chleachdadh ann an 1787 mar thaigh-solais |
| Tursachan Loanhead |  |
Tursachan sìnte |
| Clach na Maighdinn |  |
Leac-croise Chruithneach on 9mh linn |
| Càrn Memsie |  |
Càrn mòr, math dh'aoidhte o Linn an Umha |
| Sonnach Lann Fhionain |  |
Togalach-còmhnaidh |
| Clach nam Piocaradach |  |
Clachan snaighte Chruithneach |
| Eaglais Mhoire, Auchindoir |  |
Eaglais parraiste o na Meadhan Aoisean |
| Uaigh Tharbhais |  |
Leac altarach aig William Forbes |
| Caisteal Tolquhon |  |
Caisteal a thog William Forbes, 7mh Fear Tolquhon, eadar 1584 agus 1589 |
| Tursachan Tom an Aifrinn |  |
Cearcall tursa sìnte a tha mu 4,000 bliadhna a dh'aois |
Fìobha
| Name |
Image | Notes |
|---|---|---|
| Caisteal Obar Dobhair |  |
Caisteal le gàrradh dùinte agus barraidean le tucaid. |
| Abaid Chuileann-Rois |  |
Tobhtaichean mainistir Cisteirseach a stèidhicheadh ann an 1217. |
| Clach Dogton |  |
Clach a bha uair na crois Chruithneach a sheasadh leatha fhèin, 's mathaid às an 9mh linn. |
| Abaid Dhùn Phàrlain |  |
Tha mòran rìghrean agus bàn-rìghrean na h-Alba tìodhlaichte ann an eaglais na h-abaid. |
| Lùchairt Dunfermline Palace |  |
Lùchairt a bha roimh na lùchairt rìoghail Albannach far an do rugadh Teàrlach I ann an 1600. |
| Abaid Innis Choluim |  |
Fearann manachainn agus abaid air Innis Choluim san Linne Foirthe. |
| Caisteal Chreag an Fhithich |  |
Fear de dhùin nan gunnaichean mòra as sine ann an Alba. |
| Tùr Scotstarvit |  |
Ainmeil mar an taigh a bh' aig Sir John Scot. |
| Caisteal Chill Rìmhinn |  |
Am prìomh thaigh-còmhnaidh aig easbaigean agus àrd-easbaigean Chill Rìmhinn. |
| Cathair-eaglais Chill Rìmhinn |  |
Tobhtaichean na h-eaglais as motha agus as mòraile o Alba meadhan-aoiseil. |
| Cill Rìbhinn: Caibeal nam Manach Dubh |  |
Tobhta eaglais nam bràithrean-bochd Doiminiceach a thoghadh mu 1516. |
| Cill Rìmhinn: Eaglais Mhoire, Kirkhaugh |  |
An eaglais cholaisteach as sine an Alba. |
| Cill Rìmhinn: Geata an Ear Chill Rìmhinn |  |
Fear de na geatan bhaile a mhaireas fhathast ann an Alba. |
| Eaglais Bhrìghde, Dealgadaidh |  |
Tobhta eaglais meadhan-aoiseil. |
Glaschu
| Name |
Image | Notes |
|---|---|---|
| Caisteal Crookston |  |
Tobhta caisteil neo-àbhaisteach on 15mh linn. |
| Cathair-eaglais Ghlaschu |  |
Cathair-eaglais a thogadh air an làrach far a creidear gun deach Naomh Ceann Tighearna a thìodhlachadh. |
Gàidhlig aig Àrainneachd Eachdraidheil Alba
Tha Oifigear Gàidhlig agus Plana Gàidhlig[dead link] aig Àrainneachd Eachdraidheil Alba. Tha faclair aca a mhìnicheas facalan sònraichte air an àrainneachd eachdraidheil. Tha goireasan Gàidhlig aca, gu h-àraid follseachaidhean Gàidhlig ann an cruth pdf, torr dhiubh airson clann-sgoile agus tidsearan.
Foillseachaidhean Gàidhlig
Linn na Cloiche
- Cridhe Linn Ùr na Cloiche ann an Arcaibh[dead link]
Ròmanaich
- Balla Antonine[dead link] (bileag)
Clachan
- Charraighean Snaidhte Àrsaidh
- Cearcall Cloiche Choille an Teampaill (Temple Wood)
- Carragh Obar Leamhnach (Aberlemno)
- Creag Copan-cearcall Ach nam Breac
Croisean
Caistealan
- Caistealan ann an Alba
- Caisteal Chill Rìmhinn
- Caisteal Cinn Droma[dead link] (Kindrummy)
- Caisteal Corr Garaidh[dead link] (Corgarff)
- Caisteal Creag a’ Mhuilleir (Craigmillar)
- Caisteal Dirleton
- Caisteal an Dùin (Doune)
- Caisteal Hunndaidh (Huntly)
- Caisteal Huntingtower
- Caisteal MhicIllFhaolain (MacLellan’s)
- Caisteal Shruighlea
- Carragh Sueno
- Caisteal Tantallon
- Caisteal Threave
- Caisteal Tolquhon
- Caisteal Urchadain
- Nithean eachdraidheil: Beatha sa chaisteal Meadhan-aoiseil
Daoine is tachartasan, 1500-1750
- Màiri Stiùbhart Banrigh na h-Alba
- Lùchairt Ghleann Iucha (Linlithgow)
- Ar-a-mach nan Seumasach
- Taigh-feachd Ruadhainn (Ruthven)
Nuadh-shìbhealtas
- Lannraig Nuadh[dead link] (bileag)
- Obair-iarainn Steòrnabhaigh
- Cunntas de ghàraidhean is sheallaidhean-tìre dealbhaichte ann an Alba[dead link]
Measgaichte
- An cunntas de dh’Àraichean Eachdraidheil ann an Alba[dead link]
- Dualchas air do Starsaich
- Làraichean Dhualchas na Cruinne ann an Alba[dead link] (bileag)
- Dualchas Cruinneil ann an Alba[dead link] (leabhar-iùil goirid)
Ceanglaichean a-mach
- “Welcome to Canmore”. Àrainneachd Eachdraidheil Alba. Air a thogail 20mh dhen Dàmhair 2018.
- Làrach-lìn Alba Aosmhor (gd)
- Faclair air an àrainneachd eachdraidheil
- ÀEA: Foillseachaidhean sa Ghàidhlig
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
