Gaelcholáiste

Is éard atá i nGaelcholáiste ná ionad oideachais dara leibhéal ar oileán na hÉireann, lasmuigh den Ghaeltacht, ina bhfuil an Ghaeilge mar an bpríomhtheanga oideachais agus cumarsáide. Murab ionann agus Gaelscoil, is don mheánscoil a thagraíonn Gaelcholáiste.

Gaelcholaiste an Phiarsaigh, Ráth Fearnáin

Is iad na heagraíochtaí Gaeloideachas Teo. agus An Chomhairle um Oideachas Gaeltachta & Gaelscolaíochta (nó COGG) a dhéanann ionadú agus a thacaíonn leis na Gaelcholáistí i bPoblacht na hÉireann agus Comhairle na Gaelscolaíochta ó Thuadh. Tacaíonn Gaeloideachas le scoileanna Gaeilge sa Ghaeltacht freisin.

Is iad na heagraíochtaí Gaeloideachas Teo. agus An Chomhairle um Oideachas Gaeltachta & Gaelscolaíochta (nó COGG) a dhéanann ionadú agus a thacaíonn leis na Gaelcholáistí i bPoblacht na hÉireann, agus Comhairle na Gaelscolaíochta ó Thuaidh. Tacaíonn Gaeloideachas leis na scoileanna Gaeltachta freisin.

Coláiste de hÍde i dTamhlacht, Baile Átha Cliath 24

Coláiste Mhuire, An Chabrach

Cumas acadúil

Léiríonn na figiúirí go dtéann an-chuid de na daltaí a fhreastalaíonn ar Ghaelcholáistí ar aghaidh go dtí cúrsaí tríú leibhéal. Scoil lán-Ghaeilge í an iarbhunscoil ‘is fearr’ sa tír ó thaobh mic léinn a sholáthar d’institiúidí tríú leibhéal, gan táillí a íoc. De réir eolais a foilsíodh san Irish Times in 2022, bhí Gaelcholáiste na Mara san Inbhear Mór i gCill Mhantáin ar bharr liosta na scoileanna ar fad sa stát a sholáthraíonn mic léinn d’institiúidí tríú leibhéal.^[1] Scoileanna táille do lucht an airgid ba ea na cinn eile ar an deichniúr is fearr.

De réir na hanailíse a rinne an Irish Independent ar na figiúirí in 2022, chuaigh 74% de dhaltaí a rinne an Ardteist i mbliana ar aghaidh go dtí an tríú leibhéal ach 83% de dhaltaí a bhí i gceist i gcás na ngaelcholáistí.^[1]

Stair

Gaelcholáistí le linn na mblianta 2010-2020

In 2020, bhí 31 Ghaelcholáiste agus 17 n-aonad dara leibhéal Gaeilge ar oileáin na hÉireann agus breis is 12,000 dalta ag freastal orthu. Bhí breis is 3,000 dalta i mbun oideachais dara leibhéal trí mheán na Gaeilge i scoileanna Gaeltachta freisin.

Osclaíodh Gaelcholáiste an Phiarsaigh i Ráth Fearnáin agus Coláiste Ghlór na Mara i mBaile Brigín in 2014, agus osclaíodh Gaelcholáiste Charraig Uí Leighin i gCarraig Uí Leighin agus Gaelcholáiste Dhoire i nDún Geimhin in 2015.

Osclaíodh Gaelcholáiste Mhic Shuibhne i gCnoc na hAoine i gCathair Chorcaí in 2019 agus osclaíodh Ghaelcholáiste Mhaigh Nuad i Maigh Nuad in 2020.

Is minic go mbíonn sé mar chuspóir mheántéarmach ag na hAonaid Ghaeilge stádas Ghaelcholáiste a bhaint amach.

Liosta na nGaelcholáistí

Baile Átha Cliath & an timpeallacht

• Scoil Chaitríona (Glas Naíon, Áth Cliath)
• Coláiste Chilliain (Cluain Dolcáin, Áth Cliath)
• Gaelcholáiste Chill Dara (An Nás, Cill Dara)
• Coláiste Cois Life (Leamhcán, Áth Cliath)
• Coláiste de hÍde (Tamhlacht, Áth Cliath)
• Coláiste Íosagáin / Coláiste Eoin (Baile an Bhóthair, Áth Cliath)
• Coláiste Ghlór na Mara (Baile Brigín, Áth Cliath

• Coláiste Mhuire (Bóthar Rath Tó, Cabrach, Áth Cliath)
• Gaelcholáiste an Phiarsaigh (Ráth Fearnáin, Áth Cliath)
• Gaelcholáiste Mhaigh Nuad (Maigh Nuad, Cill Dara)
• Gaelcholáiste na Mara (An tInbhear Mór, Cill Mhantáin)
• Coláiste Ráithín (Bré, Cill Mhantáin)
• Gaelcholáiste Reachrann (Domhnach Míde, Áth Cliath)

• Coláiste na Tulchann, (Cluain Saileach, Áth Cliath)

Sna cúigí

• Coláiste Ailigh (Leitir Ceannainn, Dún na nGall)
• Gaelcholáiste Charraig uí Leighin (Corcaigh)
• Gaelcholáiste Cheatharlach (Ceatharlach)
• Gaelcholáiste Chéitinn (mar chuid de CTI Chluain Meala, Tiobraid Árann)
• Gaelcholáiste Chiarraí (Trá Lí, Ciarraí)
• Coláiste na Coiribe (Gaillimh)
• Coláiste an Eachréidh (Áth an Rí, Gaillimh)
• Meánscoil Gharman (Inis Córthaidh, Loch Garman)
• Gaelcholáiste Luimnigh (Luimneach)
• Gaelcholáiste Mhic Shuibhne (Cnoc na hAoine, Corcaigh)
• Coláiste an Phiarsaigh (Corcaigh)

An Tuaisceart

• Gaelcholáiste Dhoire (Doire)
• Coláiste Feirste (Béal Feirste)

Féach Freisin

• Gaelscoil
• Gaelscoileanna in Éirinn
• An Foras Pátrúnachta
• Gaeloideachas (scolaíocht)
• An Chomhairle um Oideachas Gaeltachta agus Gaelscolaíochta / COGG
• Comhairle na Gaelscolaíochta Tuaisceart Éireann.
• An Roinn Oideachais agus Scileanna

Tagairtí

1. Pádraic Ó Ciardha (15 Nollaig 2022). "Gaelcholáiste ar an scoil ‘is fearr’ sa tír a sholáthraíonn mic léinn d’institiúidí tríú leibhéal" (ga-IE). Tuairisc.ie. Dáta rochtana: 2024-01-23.