Dathdhaille

Lagú amhairc nó lagú radhairc is ea dathdhaille. Baineann an riocht ní hamháin le daille ach le cineálacha eile míchumas radhairc, cuir i gcás drochradharc nó dathdhaille.^[2]

Daille dath

Cineál	vision disorder (en) , colour vision deficiency (en) , daille agus galar
Eapainm	John Dalton
Speisialtacht leighis	oftailmeolaíocht
Cliniciúil
Scrúduithe	Ishihara Test (en)
Aicmiú
ICD-10	H53.5 agus H53.50
ICD-9	368.5 agus 368.59
Acmhainní seachtracha
DiseasesDB	2999
MedlinePlus	001002
MeSH	D003117
Orphanet	98658
UMLS CUI	C0242225 agus C5681659
DOID	DOID:13399

Ailléil agus ‘dathdhaille^[1]

Riocht

Is tréith ghnéasnasctha í dathdhaille. I ndaoine, cuimsíonn na cóin líocha atá íogair do sholas dearg, solas glas, is solas gorm. Má bhíonn ceann ar bith de na líocha seo as láthair, bíonn dathdhaille ar an duine. Cuireann

• deargdhaille (prótanóipe) isteach ar chumas duine dearg is glas a idirdhealú,
• gormdhaille (deotranóipe) ar chumas idirdhealaithe idir gorm is buí, agus
• glasdhaille (tríotanóipe) ar chumas an chuid ghlas de speictream a aireachtáil.

Tá an ghéin is cúis leis an dathdhaille cúlaitheach & suite ar an gcuid den X -chrómasóm nach bhfuil páirt chomhfhreagrach aici ar an Y-chrómasóm. Is féidir crosáil ghnéasnasctha a dhéanamh ar dhá shlí:

1. Mar seo→ XX, XY

2. Mar léaráid chrómasómach

Bíonn X-chrómasóm amháin sa bhfireannach, le Y-chrómasóm (XY) (an X ón máthair, an Y ón athair), agus 44 gnáthchrómasóm. Athruithe géine sa chrómasóm seo is bun le dathdhaille, a fhaightear mar oidhreacht tríd. Meastar go bhfuil dathdhaille dearg-uaine ag cur isteach ar 8% d’fhir agus idir 0.5% agus 1% de mhná.^[3] Mar sin tá an riocht 20 oiread níos coitianta i measc na bhfear ná i measc na mban. Ní fhaigheann bean an éalang muna mbíonn dathdhaille ag a beirt tuismitheoirí.^[4]

• Baineann (XX): dhá AILLÉIL leis an tréith ghnéasnasctha - is féidir an ghéin chúlaitheach a fholú, ach is iompróir í m.sh. XHXh
• Fireann (XY): le géin amháin leis an tréith ghnéasnasctha – ní féidir an ghéin a fholú agus is ailléil shingil san X-chrómasóm a rialaíonn tréithe áirithe.^[1]

Féach freisin

• Lagú radhairc
• Dathamharc
• James Clark Maxwell, John Dalton

Tagairtí

1. tairseachcogg.ie. "Crosáil Ghéiniteach". Dáta rochtana: 2024.
2. Oifig Foilseachán - Publications Office of the EU. "Legal notices: Accessibility statement" (ga-IE). Maidir leis an Oifig Foilseachán. Dáta rochtana: 2024-07-27.
3. dataprotection.ie (2020). "Tuarascáil an Choimisiúin um Chosaint Sonraí maidir le húsáid fianán agus teicneolaíochtaí rianúcháin eile". Dáta rochtana: 2024.
4. Hussey, Matt (2011). "Dathamharc". Fréamh an Eolais. Coiscéim. p. 200.

Is síol é an t-alt seo. Cuir leis, chun cuidiú leis an Vicipéid. Má tá alt níos forbartha le fáil i dteanga eile, is féidir leat aistriúchán Gaeilge a dhéanamh.