From Wikipedia, the free encyclopedia
Rinne na míleataigh Ioslamacha Hamas ionsaí mór, gan choinne, ar Iosrael ar 7 Deireadh Fómhair 2023.[1][2] Mar fhrithbheart, d’fhógair rialtas Iosrael cogadh ar Hamas, agus léigear iomlán ar Stráice Gaza.[3][4] Ar 28 Deireadh Fómhair, rinne Iosrael ionradh talún ar Gaza.[5][6] Ní raibh meas ná aird ag Iosrael ar an mbeatha, agus neamhshuim iomlán den dlí idirnáisiúnta, rud a tharraing conspóid.[7] Faoi dheireadh Nollaig 2023 bhí 70% de thithe Gaza scriosta ag buamaí Iosrael.[8]
Meastar 37,000 duine ar a laghad a bheith maraithe ag na hIosraelaigh in Gaza le hocht mí, Deireadh Fómhair 2023 - Meitheamh 2024, gan na mílte corp atá folaithe ag an smionagar a chomhaireamh, ná na daoine a bhfuil éalang fágtha orthu, ná na milliúin atá curtha ar an lár lom agus bainte as a greim.[9]
As Eabhrais, tugtar תגובות בין-לאומיות למלחמת חרבות ברזל ar "Cogadh Iosrael-Gaza" nó "Cogadh na gclaimhte gan trua gan taise", agus fonn mallaithe díoltais ar Rialtas na hIosrael, rialtas i bhfad amach ar an eite dheis, agus rinne na Náisiúin Aontaithe cáineadh géar ar gach taobh.[10]
Ar 7 Deireadh Fómhair, cuireadh tús leis an aighneas nuair a chuaigh míleataigh armtha de chuid Hamas trasna na teorainn as Gaza agus déanadh ionsaí gan choinne ar Iosraelaigh. Thug lucht Hamas 'Oibríocht Dhíle d'al-Aqsa' (en arabe : عملية طوفان الأقصى, ʿamaliyyat ṭūfān al-ʾAqṣā) air. Mharaigh Hamas thart ar mhíle dhá chéad duine in Iosrael,[11] páistí agus seandaoine ina measc. Maraíodh níos mó ná dhá chéad seasca duine óg a bhí ag freastal ar fhéile cheoil.
B'é Yahya Sinwar, thar aon duine eile in Hamas, a d'eagraigh an mórionsaí (bhí Ismail Haniyeh i mbun Hamas in 2023, agus ceapadh Sinward ina cheannaire ar Hamas i mí Lúnasa 2024 tar éis do na hIosraelaigh Haniyeh a fheallmharú).
Dúirt 'Fórsaí Cosanta Iosrael' gur mharaigh siad níos mó ná míle cúig chéad de na míleataigh Hamas san ionsaí.[3]
Thosaigh arm Iosrael ag bailiú taobh amuigh d'halla teorann Gaza ar 8 Deireadh Fómhair, agus iad ag fáil réidh le hionsaí talún. Ar 9 Deireadh Fómhair, bhí ordú tugtha ag Aire Cosanta Iosrael Yoav Gallant go ndéanfaí léigear iomlán ar Stráice Gaza. Ghearr siad soláthar de bhia, uisce, leictreachas, leigheas, agus gach ní eile, mar chuid den léigear.[3]
Bhí ná mílte Palaistíneach maraithe taobh istigh de Gaza sna hionsaithe millteacha a rinne fórsaí Iosrael agus eachtraithe eile, mar shampla, pléasc in Ospidéal Al-Ahli, Gaza agus ruathair aeir ar champa teifeach Jabalia.
Dúirt na Náisiúin Aontaithe arís is arís go raibh beatha leanaí in Gaza i mbaol de dheasca an díhiodráitithe, srl.[5]
Ar an 27 Deireadh Fómhair , thosaigh ionradh Iosrael ar Gaza i ndáiríre.[12]
Dar le Roinn Sláinte Gaza, bhí breis agus 30,000 Palaistíneach maraithe idir Deireadh Fómhair - Feabhra 2024. Bhí Stráice Gaza faoi léigear le linn an ama seo agus tharla gorta.[13][14]
Le linn 2024, bhain Iosrael úsáid as an aerfhórsa chun armlanna Hezbollah a ionsaí go rialta. Thosaigh ionradh na Liobáine i dtús Dheireadh Fómhair. Chuir sé sin go mór leis an teannas sa réigiún.[15] Feallmharaíodh Hassan Nasrallah, ceannaire carasmatach de chuid Hezbollah, ar an 27 Meán Fómhair 2024.
Ó 7 Deireadh Fómhair 2023 go dtí mí na Nollag 2024, bhí os cionn 15,000 páiste maraithe in Gaza (líon mór acu sin níos óige ná cúig bliana d’aois)[17] agus 45,000 maraithe in iomlán.[18] Rinne UNICEF cur síos ar Gaza mar ‘reilig’ do na mílte páiste. I gcomparáid, dúirt na Náisiúin Aontaithe i mí na Samhna 2023 go bhfuair timpeall 5,400 daoine bás san iomlán i ngach coimhlint eile a bhí idir Iosrael agus Hamas ó bhí 2007 ann (am nuair a tháinig Hamas i gcumhacht in Gaza[19]).[20][21]
Is minic go mbíonn na hairm atá in úsáid ag Iosrael ag teacht díreach trasna ón Aontas Eorpach, gan trácht ar na Stáit Aontaithe.[17]
Stair
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
