Tove Jansson

Úrscéalaí, péintéir agus maisitheoir leabhar as Heilsincí ba ea Tove Marika Jansson, scríbhneoir Sualainnise as an bhFionlainn (9 Lúnasa 1914 – 27 Meitheamh 2001). Scríobh sí scór leabhar do pháistí, cúig úrscéal agus sé chnuasach gearrscéalta do dhaoine fásta, agus roinnt saothar beathaisnéiseach.

1923

Tove Jansson

Beathaisnéis
Breith	(sv) Tove Marika Jansson 9 Lúnasa 1914 Heilsincí, An Fhionlainn
Bás	27 Meitheamh 2001 86 bliana d'aois Heilsincí, An Fhionlainn
Siocair bháis	Bás nádúrtha (Ailse scamhóg)
Áit adhlactha	Hietaniemi cemetery (en)
Faisnéis phearsanta
Scoil a d'fhreastail sé/sí	Academy of Fine Arts of Helsinki (en) (1933–1937) Konstfack (en) Läroverket för gossar och flickor (en)
Áit chónaithe	Klovharun (en) Kaartinkaupunki (en)
Teanga dhúchais	an tSualainnis
Gníomhaíocht
Réimse oibre	Ficsean óg
Suíomh oibre	Heilsincí
Gairm	péintéir, scríbhneoir litríocht pháistí, maisitheoir, scríbhneoir, cartúnaí
Tréimhse oibre	1933 –  1993
Seánra	Úrscéal
Ainm cleite	Vera Haij
Teangacha	An tSualainnis agus an Fhionlainnis
Saothar
Saothar suntasach Mumindalen (1945) Mumintrollen (1947) Muminserien
Teaghlach
Céile	luach ar iarraidh
Páirtí	Atos Wirtanen Vivica Bandler (1946–1946) Tuulikki Pietilä (1956–2001)
Athair	Viktor Jansson  agus Signe Hammarsten-Jansson
Siblín	Lars Jansson agus Per Olov Jansson
Gradam a fuarthas (2016)  Will Eisner Hall of Fame (en) (1994)  Svenska Akademiens stora pris (en) (1992)  Selma Lagerlöf Prize (en) (6 Nollaig 1976)  Pro Finlandia Medal of the Order of the Lion of Finland (en) (1975)  Order of the Smile (en) (1972)  Mårbacka Award (en) (1972)  Swedish Academy Finland Prize (en) (1971)  Tollander Award (en) (1966)  Hans Christian Andersen Award (en) (1965)  Längmanska kulturfondens Finlandspris (en) (1964)  Anni Swan Medal (en) (1958)  Elsa Beskow plaque (en) (1953)  Nils Holgersson Plaque (en)  Ducat Prize (en)
Síniú

Saothar

1956

timpeall 1967

Scríobh Jansson sraith pictiúrleabhar chlúiteach do pháistí, na Moomins. Foilsíodh iad in 1945-1970. Is i Sualainnis a foilsíodh ar dtús iad agus tá siad aistrithe go breis agus 40 teanga. . Sa bhreis ar na naoi n-úrscéal, bhí leabhair phictiúr scríofa agus maisithe ag Tove Jansson agus a deartháir, Lars Jansson.

Príomhalt: Múimíní

Ina cuid scríbhneoireachta do dhaoine fásta, tugann Jansson tús áite ach don duine aonair agus a chroí.^[1] Tugann an bailiúchán The Woman Who Borrowed Memories léargas maith ar a saothar.^[2]

Saol

Dealbhóir a bhí i máthair Tove Jansson.

Chaith Jansson nach mór chuile shamhradh dá saol in oileánra Pellinge, amach ó chósta theas na Fionlainne, rud a d'imir tionchar mór ar a saothar níos déanaí.

Sn\ 1960idí, thóg Jansson agus an bhean ar chaith sí an chuid is mó dá saol ina teannta, an t-amharcealaíontóir Tuulikki Pietilä, thóg siad teach ar sceir bheag i bhfad amach ón gcósta (in Pellinki). Teach cearnógach a bhí ann agus bhí fuinneog amháin i ngach balla, radharc ar an bhfarraige acu ar an gceithre thaobh.^[3]

Leabhair

Úrscéalta

• Sommarboken (1972, The Summer Book),^[4] scéal seanmhná a bhfuil a cuimhne ag dul i léig agus a gariníon sé bliana d’aois, a chaitheann samhradh i dteannta a chéile ar oileán beag bídeach i Murascaill na Fionlainne. Ní leabhar é seo a scríobhadh go sonrach do dhaoine a bhfuil galar Alzheimer orthu.^[5][6]
• Solstaden (1974, Sun City)
• Den ärliga bedragaren (1982, The True Deceiver)
• Stenåkern (1984, The Field of Stones)
• Rent spel (1989, Fair Play)^[7]

Gearrscéalta

• Bildhuggarens dotter (1968, Sculptor's Daughter)
• Lyssnerskan (1971, The Listener)
• Dockskåpet och andra berättelser (1978, lit. "The Doll's House and Other Stories", aistrithe Art in Nature)
• Resa med lätt bagage (1987, Travelling Light)
• Brev från Klara och andra berättelser (1991, Letters from Klara and Other Stories)
• Meddelande. Noveller i urval 1971–1997 (1998 compilation, Messages: Selected Stories 1971–1997)
• A Winter Book (Sort of Books, 2006). ó Sculptor's Daughter, Messages, The Listener, Letters from Klara, agus Traveling Light.
• The Woman Who Borrowed Memories (New York Review Books, 2014). ó The Listener, The Doll's House, Traveling Light, Letters from Klara, agus Messages.^[8]

Féach freisin

• Múimíní

Tagairtí

1. Alex Hijmans (28 Eanáir 2017). "Camchuairt litríochta trí shneachta na Fionlainne" (ga-IE). Tuairisc.ie. Dáta rochtana: 2023-09-02.
2. Tá fáil air ó The New York Review of Books.
3. Alex Hijmans (21 Eanáir 2023). "Cén chaoi ar éirigh le scríbhneoirí cois cladaigh aon leabhar a scríobh ar chor ar bith?" (ga-IE). Tuairisc.ie. Dáta rochtana: 2023-09-02.
4. Alex Hijmans (1 Meitheamh 2019). "Fág spás do shamhlaíocht an léitheora – gaois dealbhadóra do scríbhneoirí" (ga-IE). Tuairisc.ie. Dáta rochtana: 2023-09-02.
5. Alex Hijmans (17 Lúnasa 2019). "Cá bhfuil an leabhar don té a bhfuil Alzheimer air?" (ga-IE). Tuairisc.ie. Dáta rochtana: 2023-09-02.
6. Alex Hijmans (15 Lúnasa 2020). "Caitheamh na haimsire: dúshlán don scríbhneoir" (ga-IE). Tuairisc.ie. Dáta rochtana: 2023-09-02.
7. Alex Hijmans (3 Meán Fómhair 2022). "‘Lá breá brothallach a bhí ann agus ní raibh scamall sa spéir …’" (ga-IE). Tuairisc.ie. Dáta rochtana: 2023-09-02.
8. Alex Hijmans (8 Meán Fómhair 2018). "Maith don scríbhneoir seo é, ach gach seans go mbeidh tú ina chéad úrscéal Gaeilge eile…" (ga-IE). Tuairisc.ie. Dáta rochtana: 2023-09-02.