Ríora Gaelach bunaithe i gCaiseal ba ea na hEoghanachta (Meán-Ghaeilge Eóganachta). Bhídís i gceannas i ndeisceart na hÉireann, mar atá Ríocht na Mumhan, óna 6/7ú go 10ú haoiseanna,[1] agus ina dhiaidh sin, i bhfoirm laghdaithe, sa Ríocht Deasmhumhan agus a fho-ríocht Cairbrigh, go dtí déanach sa 16ú haois.
Deirtear de réir sean-nóis gurbh é Conall Corc bunaitheoir an ríora, ach ainmnithe as a shinsear Eoghan, chéadpháiste an rí leathstairiúil den 3ú haois, Ailill Ólom. Bhunaigh sé a lárionad ríoga ag Caiseal go déanach sa 5ú haois.[2]
Cé go raibh na hEoghanachta i gceannas thar críocha móra i Mumhain, níor aithníodh go forleathan iad mar Ard-Ríthe na hÉireann nó Ríthe na Teamhrach, óir níor mhuintir Uí Néill iad. Thug Cathal mac Finguine agus Feidlimid mac Crimthainn a ndúshlán ámh do cheannaireacht Uí Néill.
De réir an Fhéineachais, ní raibh a leithéid de rud agus Ard-Ríogacht na hÉireann.[3][4] Sa Mumhain, adhered to na hannálaithe go follasach an smaoineamh dlí seo, agus thug siad "ard rí" ar ríthe na gcúigí, ag cur béime ar a bhflaitheas absalóideach.[5] Sa 9ú haois, agus smaoineamh Ard Ríogaíocht na hÉireann á fhorbairt ag an gclann Uí Néill, chuir ríthe na Mumhan béim ar a gcearta ar an teideal, nó in ionad sin, flaitheas iomlán i Leath Mhogha, na críocha taobh ó dheas de líne idir Áth Cliath agus Gaillimh.[6]
Bhí Finnín mac Aodha Dhuibh na nEoghanacht ina rí na Mumhan (bás 618), agus líne fhireann dhíreach Uí Shuilleabháin is ea é. Bhí a mhac Seachnasach too of chun teacht i gcomharbacht air. Tháinig a dheartháir Faílbhe Flann mac Aodha Dhuibh, sinsear díreach Mhic Cárthaigh. Sa chlár Roll of "Ríthe na Mumhan", faoi "Ríthe Cúige", feictear Finnín uimhir 14 agus Failbhe uimhir 16.
Meastar gur taoisigh séimhe agus ardnósacha iad na hEoghanachta i gcomórtas le cúigí eile na hÉireann. Ní ansin gurbh an chúige is saibhre ab ea cúige Mumhan, ach lig na hEóganachta do ríochtaí iarchumhachta, mar shampla an Chorca Laidhe, cuid mhaith stádais agus díolúine chánach.[7]
Is doiléir é a mbunúis, ach b'fhéidir gur as an nGaill iad.[3][8] De réir scéal bunúis dá gcuid féin (Laud 610), de shliocht Eibhir, mac is sine Mhíl Espáine, sinsear na nGael, ba ea iad.
Luaitear scaití i luathfhoinsí na prót-Eoghanachta, ó ré Mogh Nuadhad go ré Chriomhthainn mhic Fiodhaigh agus Conaill Choirc, mar na Deirgthine. Is é inscríbhinní Oghaim an fhianaise is luaite atá ann dosna Deirgthine.[3][8] Is amhlaidh go raibh ar dtús ina ngéillsinigh na nDáirine, dream troda a raibh ina gcoil ceathrar na nUlaid. Sa ré stairiúil, ba é an Chorca Laidhe an chine is suntasaí ná nDáirine. Tháinig na Deirgthine i gceannas orthu siúd i rith na 7ú haoise, lagtha agus a gceannas-sa fada ar an Osraí, caillte acu, is amhlaidh le cabhair Uí Néill.
Bhain na hEoghanachta a stádas amach de dheasca sofaisticiúlachta polaitiúla agus geilleagraí, ní de bharr concais mhíleata. Bhí Éire i gceannas roinnt cumhachtaí naimhdeach, nárbh fhéidir leo a ndúshlán a thabhairt dóibh ina n-aonar, ach d'éirigh leo ciníocha eile a thabhairt isteach leo mar ardtiarnaí. Mar thoradh, scaradh an Dáirine, ansin is mó an Chorca Laidhe, óna gcoil ceathrar.
De réir a chéile, bailigh ná hEoghanachta vasáilligh fhabhraithe tharstu, amhail is an Múscraí, a bheadh ina bpríomhfhoinse ioncaim chomh maith le cosaint in aghaidh ríochtaí eile,[3][9] agus an dream cáiliúil níos deireanaí, Déise Tuaiscirt, as a dtiocfadh Brian Bóramha. D'fhéadfadh é gurbh as an nGaill iad Déise na Mumhan de Chontae Phort Láirge mar chuid dá stair choiteann leis na hEoghanachta.[3]
Dream cumhachtach eile i luathré na Mumhan ab ea an Mairtine, a raibh a bpríomhchathair acu ag Imleach nó Imlech Ibair, a aitheanta ar dtús mar Medón Mairtine (Meán).[10] In am trátha, ba é siúd príomheaglais na nEoghanacht.[11]
Féach
Go formhór deasghnách ab ea an ríogacht Chaisil. Cé nach mbíodh ríthe de ghnáth trodach, dhéanadh siad a ndícheall chun ceannas polaitiúil a bhaint amach. Thugtaí rath mór d'fho-ríochta ar son aitheantas ardcheannas Caisil.[3] Mhalartaíodh iad is cumhachtaí giallaigh le Rí Caisil. Though subjects, de réir dlí bhídís saor agus in ann deireadh a chur leis an gconradh.[3]
Is féidir rítheaghlaigh na nEoghanacht a roinnt ina dtrí: an Ciorcal Istigh, an Ciorcal Amuigh agus clanna díothaithe.
Luath-phearsana
Tháinig caighdeán scríbhneoireacht stairiúil agus ghinealaigh na nEoghanachta i bhfeabhas sa dara mílaois faoi Mhic Cárthaigh, ach faightear fadhbanna fós ann.
Bíodh sin mar atá, is iad seo a leanas ríthe is luaite na nEoghanachta, de shliocht Chonaill Choirc:
- Mogh Nuadhad (Deirgtine)
- Ailill Ólom
- Eoghan Mór
- Fiacha Muilleathan
- Ailill Flann Beag
- Luigthech
- Conall Corc (Eoghanachta)
- Nad Froích mac Cuirc
- Óengus mac Nad Froích, bás 489
- Feidlimid mac Óengusa
- Eochaid mac Óengusa, bás 522
- Ailill mac Nad Froích
- Óengus mac Nad Froích, bás 489
- Cairbre Luachra mac Coirc (Uí Choirpri Lúachra)
- Mac Cass mac Cuirc (Uí Echach Muman)
- Nad Froích mac Cuirc
Rítheaghlaigh: ciorcal istigh
Tháinig gach rí Chaisil a bheag nó a mhór ón 5ú go dtí an 10ú haois as an trí rítheaghlach a leanas.
Bhunaigh an Eoghanacht Chaisil níos deireanaí, faoi cheannas Mhic Cárthaigh, Ríocht na Deasmhumhan, ríocht níos cumasaí ach gann ar fhoireann. Bhí Uí Shúilleabháin na tiarnaí is cumhachtaí fúthu. Bhí Uí Chaoimh den Eoghanacht Ghleanndamhnach ina saighdiúirí móra in airm Gaelacha agus na Mór-roinne. Thuill Uí Cheallacháin clú díobh féin le déanaí. Fo iad siúd ab ea Mhic Amhlaoibh agus Mhic Giolla Chuda. Bhánaigh Concas na Normannach Uí Chiarba Eoghanachta Áine.
- Eoghanacht Chaisil (Uí Cheallacháin, Mhic Cárthaigh, Mhic Giolla Chuda, Mhic Amhlaoibh, Uí Shúilleabháin)
- Carthach is Sine
- Fíngen mac Áedo Duib, bás 618
- Faílbe Flann mac Áedo Duib, bás 639
- Máenach mac Fíngin, bás 661
- Colgú mac Faílbe Flaind, bás 678
- Cormac mac Ailello, d. 712
- Tnúthgal mac Donngaile, bás 820
- Feidlimid mac Crimthainn, bás 847
- Áilgenán mac Donngaile, bás 853
- Máel Gualae mac Donngaile, bás 859
- Cormac mac Cuilennáin, bás 908 (féach freisin Sanas Cormaic)
- Cellachán Caisil, bás 954
- Donnchad mac Cellacháin, bás 963
- Eóganacht Glendamnach (Ó Caoimh)
- Crimthann Srem mac Echado, bás c. 542
- Coirpre Cromm mac Crimthainn, bás 577
- Cathal mac Áedo, bás 627
- Cathal Cú-cen-máthair, bás 665
- Finguine mac Cathail, bás 696
- Ailill mac Cathail, bás 701
- Cathal mac Finguine, bás 742
- Artrí mac Cathail, bás 821
- Eóganacht Áine (Ó Ciarba, O'Kirwick)
- Garbán mac Éndai
- Amalgaid mac Éndai, bás 601
- Cúán mac Amalgado, bás 641
- Eterscél mac Máele Umai, bás 721
- Cathussach mac Eterscélai, bás c. 769
- Ólchobar mac Duib-Indrecht, bás 805
- Ólchobar mac Cináeda, bás 851
- Cenn Fáelad hua Mugthigirn, bás 872
Rítheaghlaigh: ciorcal amuigh
Bhíodh cónaí ar an dá rítheaghlach "amuigh" siar agus ó dheas ó na tuatha lárnaigh. Is féidir a dhiúltú, ámh, aon iarracht iad a chur in aicme níos ísle ná an ciorcal istigh.
Cé gurbh é Conall Corc a sinsear, agus dá bharr bhí an ceart acu bheith ina ríthe, i ndáiríre coinníodh amach as Caiseal iad. Ní léir é ámh arbh é seo de bharr a suímh.[12] Dá mbeadh rí amuigh cumhachtach ann, d'éireodh sé ina Rí de facto na Mumhan, ach de ghnáth, dhiúltaíodh an lár iad a aithint. Mar thoradh, bhíodh an-achrann idir Caiseal agus Eoghanacht Locha Léin (b'fhéidir de bharr naisc leis na Cruithnigh), agus briseadh a gcumhacht ar deireadh.[3]
Ní raibh an Eoghanacht Raithlinn chomh trodach sin, agus dá bharr thángadar slán faoi cheannas Uí Mathúna fad insan 2a mílaois. D'éireodh Uí Dhonnchadha, d'Eoghanacht Raithlinn ó dhúchas, ina dtaoisigh Eoghanacht Locha Léin, agus tá siad fós ann i measc uaisle Gaelacha, ar bhíthin Tiarna Ghleann Fleisce (féach thíos).
Luaitear an Eoghanacht Raithlinn, the Eoghanacht Locha Léin, and the Uí Fidgenti-Liatháin (féach thíos) le chéile mar na Trí Eoghanachta na Mumhan sa scéal luath-mheánaoiseach Tairired na nDéisi.[3][13] Is ait é seo, óir gur de shliocht Chonaill Choirc agus ní Dáire Cearba iad an chéad dá dhream, ach b'fhéidir go bhfuiltear ag churin iúl ach gur chiníocha saora iad siúd, i gcomórtas leis na Déise ar ghá dóibh cíos a íoc.
De réir anailís ADN ar na hUí Chonaill as Contae Chiarraí, is amhlaidh go raibh gaol Eoghanachta acu, go gar leis na hUí Dhonnchadha, cé go gcuirtear leis na hUí Fidgenti-Liatháin i roinnt luathfhoinsí.[14]
- Eoghanacht Locha Léin (Ó Muircheartaigh, srl, níos deireanaí Ó Dhonnchadha)
- Dauí Iarlaithe mac Maithni
- Áed Bennán mac Crimthainn, bás 618
- Máel Dúin mac Áedo Bennán, bás 661
- Congal mac Máele Dúin, bás 690
- Máel Dúin mac Áedo, bás 786
- Eoghanacht Raithlinn (Ó Mathghamhna, Ó Dhonnchadha, Ó Luingeáin, agus go leor eile)
- Feidlimid mac Tigernaig, bás 588
- Máel Muad mac Brain, bás 978 (féach freisin Mathgamain mac Cennétig)
Clanna díothaithe
Tá roinnt clann atá díothaithe agus/nó neamhdheimhnithe:
- Eoghanacht Airthir Cliach
- Fergus Scandal mac Crimthainn, bás 582
- Eoghanacht Ninussa
- Eoghanacht Ua Cathbach
Sloinnte
I measc sloinnte Eoghanacht, agus na Mumhan, tá:
- Ó Ceallacháin, Mac Cárthaigh, Ó Donnchadha, Ó Caoimh, Ó Muircheartaigh, Ó Súilleabháin, srl., go leor acu of contested origin.
- Mac Amhlaoibh, go minic de chlann Mhic Cárthaigh (Creimhin).
- Mac Giolla Cudha, de chlann Ui Súilleabháin (Mór).
- Ó Longáin, Eoghanacht Raithlinn
- Ó Drisceoil, de Chorca Laidhe (Dáirine), ach gaolta leis na hEoghanachta trí phósadh, agus de bharr cáilte mar mhuintir.
- Ó Laoghaire, Corca Laidhe nó Uí Fidgenti sin nó Eóganacht, ag brath ar clann.
- Ó Cearbhaill as Éile, a d'fhéadfadh gaill i bhfad amach a bheith acu leis na Eoghanachta.
- Ó Scannail, clann suntasach eile. Faightear sna hannála gur maraíodh Eocha mac Dunadbach, Taoiseach Chlann Scannail, agus Scannal mac Cathail, Tiarna Eoghanacht Locha Léin i gCath Chluain Tarbh sa bhliain 1014.[15][16]
Tá tuairim is 150 sloinne ríoga Gaelacha ar marthain, agus dóibh siúd, faightear tuairim is 30 ainm Eoghanachta. Go minic áfach, tá na ginealaigh go huile is go hiomlán trí chéile, agus tá sé deacair nó dodhéanta dá bharr a rá cé a bhaineann le cén chlann,[3] nó fiú an Eoghanacht iad. Ar fhianaise na n-annál, tá athrú, deargbhréag agus scrios amach is amach iontu, ar a laghad sa luath ré[17] (cé go bhfaightear an fhadhb chéanna i nginealaigh na gConnacht agus na Laighean[3]).
Ríthe Muimhneach na nEoghanacht.[18]
 Conall Corc a quo Eoghanachta | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
-453 Nad Froích | Mac Cass a quo Eóganacht Raithlind | Coirpre Luachra a quo Eóganacht Locha Léin | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
453–489 Óengus | Ailill a quo Eóganacht Áine | Echu a quo Uí Echach Muman | Maithne | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Bressal | 500-522 Eochaid | 489–500 Feidilmid a quo Eoghanacht Chaisil | Crimthann | Crimthann | Dauí Iarlaithe | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Eochaid | Crimthann Airthir Cliach a quo Eóganacht Airthir Cliach | 522–542 Crimthann Srem Feimin a quo Eóganacht Glendamnach | Crimthann | Éndae a quo Uí Énda | Lóegaire a quo Uí Láegairi | Áed Ualgarb a quo Cenél nÁeda | Cobthach | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Furudrán | Cormac Sriadberg | 577–582 Fergus Scandal | 542–577 Coirpre Cromm | Áed Dub | 596–601 Garbán | 596–601 Amalgaid | Áed Osraige | Tigernach | Crimthann | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Dub Indrecht | Crundmáel | Áed Fland Cathrach | 577–596 Feidlimid mac Coirpri Chruimm | 627–639 Failbe Fland | 639–641 Cuán | Coirpre Riastrain | 582-588 Feidlimid | 618-618 Áed Bennán | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Dúnchad | Cellach | 618–627 Cathal | Sechnussach | 641-661 Máenach | 665–678 Colgú | Máel Umai | Clárenech | Cenn Fáelad | Cummíne | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Colmán | Mugthigern | 661–665 Cathal Cú-cen-máthair | Rechtabra | Colmán | Ailill | Nad Fraích | 712–721 Eterscél | Uisnech | Selbach | Fergus | Conaing | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Eochaid | Murchad | 678–696 Finguine | 696-701 Ailill | Flann | Dub-dá-Crich | 701–712 Cormac | Fáelgus | Snédgus | 742–769 Cathussach | Cathussach | Éladach | Bécc a quo Cenél mBécce | Áed | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Ailgile | 859–872 Cenn Fáelad hua Mugthigirn | 721–742 Cathal | Indrechtach | Crimthann | Dúngalach | Conall a quo Cenél Conaill | Dub Indrecht | Dúnlaing | Fer-dá-Lethe | 769–786 Máel Dúin | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Selbach | 805–820 Artrí | Móenach | 820–847 Feidlimid | Donngus | Snédgus | Crundmáel | Domnall | 786–805 Ólchobar mac Duib-Indrecht | Ánilte | Artgal | Congal | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Cuilennán | Tuathal | Bran | 807–820 Tnúthgal | Artgal | Dub-dá-Bairenn | Artgal | Flaithnia | Connath | Cináed | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
902–908 Cormac | Máel Fathardaig | Donngal | Lachtnae | Láegaire | 872–888 Dúnchad | Corcc | Óengus | Ailill Broga | 847–851 Ólchobar | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Donnchad | 851–853 Áilgenán | 853–859 Máel Gualae | Buadachán | 895–902 Finguine Cenn nGécán | Corcrán | Dub-dá-Bairenn | Cú Chongelt | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Flann | Clérech | 888–895 Dub Lachtna | –954 Cellachán Caisil | Corcrán | Domnall | Conchobar | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
954–957 Máel Fathardaig | 959–961 Fer Gráid | Donnchadh | Condlígán | 957–959 Dub Dá Bairenn | Cathnia | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
1014–1025 Dúngal Hua Donnchada | Saorbhreathach | 944- Lorcán | Spelán | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Cárthach a quo Mac Cárthaigh | Cian | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Muireadach | Bran | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
1127–1138 Cormac | 959–970 976–978 Máel Muad | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
I nÉirinn
San áireamh in éineacht leis na hEoghanachta, faightear scaití na hUí Fidgenti agus na hUí Liatháin gaolmhara, chomhghuaillí ársa na nEoghanacht, a d'fhéadfadh a bheith ina nDáirine. B'fhéidir é fosta gur de shliocht Ailealla Flainn Bhig nó Ailealla Óloim iad. Is Eoghanachta imeallacha dá bharr an luath-rí Criomhthann Mór mac Fiodhaigh agus a dheirfiúr Mongfind.
De shliocht Dáire Cearba agus/nó Maine Munchaín ab ea na dreamanna úd, is amhlaidh. Ar aon chuma, is fíor a rá go raibh Uí Fidgenti agus Uí Liatháin ag dul i léig, agus na hEoghanachta ag teacht chun cinn. Faoi théarmaí an chomhaontais, níor ghá dóibh ach chun tacaíocht "onóra" a tabhairt.[3] Mhalartaíodh Uí Fidgenti ámh gialla le rí Caisil, agus is léir gur mhuintir iad ó ré níos luaite.[3][19] Sna ginealaigh is luaite, le fáil in Rawlinson B 502, is de chuid na nEoghanacht iad ar slí éigin, mura mbeadh ann ach trí phósadh.
Bhíodh na hUí Fidgenti (IT) agus na hUí Liatháin (OD) ina gcónaí ar thaobhanna os comhair a chéile na Mumhan, agus na Eoghanacht Áine agus Ghleanndamhnach idir eatarthu (i dteannta leis na Fir Mag Fene). Ligeadh príomhchathair Uí Fiodhghinte ag Dún Eochair, tugtha ag na Dáirine roinnt áiseanna roimh theacht i réim Caisil, mar a insíonn Seathrún Céitinn an scéal.
I nAlbain
Moladh é gur de shliocht na nEoghanacht iad Ríthe na gCruithneach. Más fíor, is dócha gurbh Eoghanacht Locha Léin, sinsir Uí Mhuircheartaigh, atá ó gceist anseo. Ní amháin go raibh ríocht chumhachtach agus leathnaitheach acu san Iarmhumhan, ach ina theannta sin, bhí siad as a ndóchas, coinnithe amach ón gciorcal istigh. D'aon oghaim, dúradh gur de shliocht mná Cruithnigh ab ea iad, agus gurbh é seo cúis a gcuid scoiteachta.[3][12]
- Eoghanacht Maige Geirginn. Ceaptar go bhfuil Maigh Circinn suite i gceantar Angus agus Mearns san Albain.
- Óengus I na gCruithneach, bás 761
- Bridei V na gCruithneach
- Talorgan II na gCruithneach, bás 782
- Drest VIII na gCruithneach
- Constantín mac Fearghasa, bás 820
- Óengus II of the Picts, bás 834
- Drest IX na gCruithneach, bás 836 or 837
- Eoghanan mac Aonghasa, bás 839
Coimhlint le hUí Néill
Féach:
- Byrne (2001)
- Cathal mac Finghin
- Feilimí mac Criomhthainn
- Sionad Bhiorra
Coimhlint leis an Dál gCais
De réir roinnt nósanna níos deireanaí na Tuamhan, bhí deartháir óg ag Eoghan, darbh ainm Cormac Cas, a quo an Dál gCais agus a ríocht beag ach cumhachtach. Le linn na 10ú haoise, chuir siad na hEoghanachta, a bhí faoi bhrú na Lochlannach agus Uí Néill, as coróin na Mumhan. Ní bhfaigheadh na hEoghanachta agus a gcomhghuaillí é an athuair choiche, ach bhíodh siad fós i réim sa Deasmhumhan le sé aois anuas, go háirithe mic Uí Chárthaigh agus Uí Shúilleabháin. Chloígh siad mic Uí Ghearailt ag Cath Challainn, ag stopadh agus ag tiontú gluaiseacht chun tosaigh na Normannach i nDeasmhumhain isteach.
Féach fosta:
- Byrne (2001)
- Todd (1867)
- Brian Bóramha
- Mathgamain mac Cennétig
- Cennétig mac Lorcáin
- Rithe na Mumhan
- Ríthe na Deasmhumhan
- Tuamhain
- Déise
Na Cambra-Normannaigh agus Sasana
Féach:
- FitzGerald
- Battle of Callann
- Earl of Desmond
- Desmond Rebellions
- Second Desmond Rebellion
- Florence MacCarthy
- Tudor conquest of Ireland
- Dónall Cam Ó Súilleabháin Béirre
- Siege of Dunboy
- Plantations of Ireland
- Irish Confederate Wars
- Donagh MacCarthy, Viscount Muskerry
- Earl of Clancarty.
Gaoil Eaglaise leis an nGearmáin
Féach:
- Byrne (2001)
Póstaí agus ginealaigh
Féach:
- O'Hart (1892)
- Cronnelly (1864)
- Burke (1976)
- D'Alton (1861)
- O'Donovan (1856)
- O'Keeffe (1703)
- Byrne (2001).
- Charles MacCarthy (Irish soldier)
- Robert MacCarty, Viscount Muskerry
- Charles MacCarthy
- Thaddeus MacCarthy
- Nicholas Tuite MacCarthy
- Eoghan Rua Ó Súilleabháin
- Mícheál Ó Coileáin
Tugann Curley[20] beathaisnéisíní ar tuairim is fiche tiarnaí reatha Gaelacha, go leor acu Eoghanachta nó a gcomhghuaillí, le haitheantas éagsúil ar a chéile. Níltear cinnte faoina bhfuil i ndán dóibh ámh tar éis an scannail cruthaithe ag Terence Francis MacCarthy.
- O'Donoghue of the Glens (Eoghanacht Locha Léin, céad Eoghanacht Raithlinn)
- Mac Giolla Chuda (Ó Súilleabháin Mór: Eoghanacht Chaisil)
- Ó Cheallacháin Dhúiche Ealla (Eoghanacht Chaisil)
- Ó Donnabháin Clancahill (Uí Fidgenti)
- Ríochtaí Éireann
- Ríthe na Mumhan
- Ríthe na Deasmhumhan
- Leabhar Mhic Cárthaigh
- Ceann na Fine
- Counts of Toulouse
- Earl of Clancarty
- Family of Barrau
- Terence Francis MacCarthy
- Bhreathnach, Edel (eag.), The Kingship and Landscape of Tara. Four Courts Press for The Discovery Programme. 2005, ll. 249, 250 & Historical Early Éoganachta, Table 9, ll. 356, 357.
- Bugge, Alexander (eag. agus aistr.), Caithreim Cellachain Caisil: The Victorious Career of Cellachan of Cashel Christiania: J. Chr. Gundersens Bogtrykkeri. 1905.
- Burke, Bernard and Hugh Montgomery-Massingberd, Burke's Irish Family Records, or Burke's Landed Gentry of Ireland. London: Burke's Peerage Ltd. 5ú heagrán, 1976.
- Byrne, Francis J., Irish Kings and High-Kings. Four Courts Press. 2a heagrán, 2001.
- Cairney, C. Thomas, Clans and Families of Ireland and Scotland: An Ethnography of the Gael, A.D. 500-1750. Willow Bend Books. 1989.
- Charles-Edwards, T.M., Early Christian Ireland. Cambridge University Press. 2000.
- Coogan, Tim Pat, Michael Collins: The Man Who Made Ireland. Palgrave Macmillan. 2002, ll. 5-6
- Cronnelly, Richard F., Irish Family History Part II: A History of the Clan Eoghan, or Eoghanachts. Baile Átha Cliath: 1864.
- Curley, Walter J.P., Vanishing Kingdoms: The Irish Chiefs and their Families. Baile Átha Cliath: Lilliput Press. 2004.
- John D'Alton, Illustrations, Historical and Genealogical, of King James's Irish Army List, 1689, 2 iml. Londain: J.R. Smith. 2a heagrán, 1861.
- Dillon, Myles, The Cycles of the Kings. Oxford. 1946. (Four Courts Press. Eagrán athbhreithnithe, 1995.)
- —, "The Story of the Finding of Cashel", in Ériu 16 (1952), lch 63.
- Duffy, Seán (eag.), Medieval Ireland: An Encyclopedia. Routledge. 2005.
- Eoghanact Septs[nasc briste go buan] DNA Project
- Foster, Roy (eag.), The Oxford Illustrated History of Ireland. Oxford University Press. 2001.
- Hull, Vernan, "Conall Corc and the Corcu Loígde", in Proceedings of the Modern Languages Association of America 62 (1947), ll. 887-909.
- —, "The Exile of Conall Corc", in Proceedings of the Modern Languages Association of America 56 (1941), ll. 937-50.
- Koch, John T. (eag.), Celtic Culture: A Historical Encyclopedia. 5 iml, nó e-leabhar. ABC-CLIO. 2006.
- Lalor, Brian, The Encyclopedia of Ireland. Yale University Press. 2003.
- MacLysaght, Edward, Irish Families: Their Names, Arms and Origins. Irish Academic Press. 4ú heagrán, 1998.
- Mac Niocaill, Gearóid, Ireland before the Vikings. Baile Átha Cliath: Gill and Macmillan. 1972.
- Meyer, Kuno (eag. agus aistr.), "The Expulsion of the Dessi", in Y Cymmrodor 14. 1901. pgs. 101-35, le fáil ar maryjones.us
- — (eag.), "The Laud Genealogies and Tribal Histories", in Zeitschrift für celtische Philologie 8. Halle/Saale, Max Niemeyer. 1912, ll. 291-338.
- O'Connell Surname DNA Project, Torthaí, go háirithe na torthaí croí "Irish Type II", SNPs A7659 agus A7654
- Ó Corráin, Donnchadh, "Corcu Loígde: Land and Families", in Cork: History and Society. Interdisciplinary Essays on the History of an Irish County, edited by Patrick O'Flanagan and Cornelius G. Buttimer. Baile Átha Cliath: Geography Publications. 1993.
- — (eag.), Genealogies from Rawlinson B 502, Coláiste na hOllscoile, Corcaigh: Corpus of Electronic Texts. 1997.
- —, Ireland before the Normans. Baile Átha Cliath: Gill and Macmillan. 1972.
- —, "Prehistoric and Early Christian Ireland", in Foster, Roy (eag.), The Oxford Illustrated History of Ireland. Oxford University Press. 2001, ll. 1-52.
- Ó Cróinín, Dáibhí (eag.), A New History of Ireland: Prehistoric and Early Ireland, Vol. 1. Oxford University Press. 2005.
- O'Donovan, John (eag. agus aistr.), Annála na gCeithre Máistrí. 7 iml. Acadamh Ríoga na hÉireann Irish Academy. Baile Átha Cliath. 1848-51. 2a heagrán, 1856.
- O'Hart, John, Irish Pedigrees. Baile Átha Cliath. 5ú heagrán, 1892.
- Ó hInnse, Séamus (eag. agus aistr.) agus Florence MacCarthy, Mac Carthaigh's Book, nó Miscellaneous Irish Annals (A.D. 1114-1437). Institiúid Ard Léinn Bhaile Átha Cliath. 1947.
- O'Keeffe, Eugene (eag. agus aistr.), Eoganacht Genealogies from the An Leabhar Muimhneach. Corcaigh. 1703. (le fáil anseo)
- O'Rahilly, Thomas F., Early Irish History and Mythology. Institiúid Ard Léinn Bhaile Átha Cliath. 1946.
- Richter, Michael, Medieval Ireland: The Enduring Tradition. Palgrave Macmillan. 1996.
- Sproule, David, "Origins of the Éoganachta", in Ériu 35 (1984), ll. 31–37.
- —, "Politics and pure narrative in the stories about Corc of Cashel", in Ériu 36 (1985), ll. 11–28.
- Todd, James Henthorn (eag. agus aistr.), Cogadh Gaedhel re Gallaibh: The War of the Gaedhil with the Gaill Longmans. 1867.
- Welch, Robert (eag.) agus Bruce Stewart, The Oxford Companion to Irish Literature. Oxford University Press. 1996.
- Genealogies for the Eóganachta of Munster, ll. 195–206, 208–34, 251–3, 362, 384, 388–90
- Mumu
- Tuadmumu
- Do bunad imthechta Éoganachta
- Conall Corc 7 Ríge Caisil
- Genemain Chuirc meic Luigdech
- Aided Chrimthainn meic Fhidaig 7 Trí Mac Echach Muigmedóin
- Echtra Mac nEchach Muigmedóin
- Irish Historical Mysteries: The MacCarthy Mór Hoax
- The Eóganacht Septs of Ireland (Y-DNA related)
- Famille MacCarthy Reagh at GeneaWiki (in French)
- Famille O'Mahony at GeneaWiki (in French)
- The MacCarthy Clan Foundation Curtha i gcartlann 2018-09-03 ar an Wayback Machine
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
