Yndustry

De yndustry (fan it Latynske industria, 'iverigens', 'warberens'), mei in âld wurd ek wol niverheid neamd, is dat diel fan 'e ekonomy dat karakterisearre wurdt troch de produksje en ferwurking fan materieel guod yn fabriken en oare ûndernimmings. In skaaimerk fan 'e yndustry is ornaris in hege gradaasje fan meganisearring en automatisearring (yn tsjinstelling ta ambachtlike foarmen fan produksje). It proses wêrby't troch meganisearring en de byhearrende feroarings yn 'e produksje-organisaasje oerstapt wurdt fan ambachtlike foarmen fan produksje nei yndustry wurdt yndustrialisaasje neamd.

In rikjende fabryk, it symboal by útstek foar de yndustry.

Skiednis

De yndustry ûntjoech him yn 'e achttjinde en njoggentjinde iuw ûnder de Yndustriële Revolúsje yn Jeropa en Noard-Amearika ta de wichtichste sektor fan 'e ekonomy. Dêrby ûntwikkelen eardere feodale en hannelsekonomyen har ta yndustrialisearre maatskippijen. Oan 'e grûnslach fan 'e Yndustriële Revolúsje leine ferskate fluch opinoar folgjende technologyske feroarings, lykas de yntroduksje fan stienkoal as foarm fan enerzjy en de grutskalige produksje fan stiel as grûnstof foar oare produkten.

De yndustrialisaasje stelde ferskate Jeropeeske lannen (fral Grut-Brittanje en Frankryk, mar yn minder mjitte ek Nederlân, Belgje, Dútslân en Itaalje) by steat om grutte koloniale riken op te setten, wêrby't yn 'e koloanjes goedkeap grûnstoffen wûn wurde koene, wat de yndustrialisaasje yn it memmelân noch wer in nije ympuls joech. In protte ûntwikkelingslannen (faak de eardere koloanjes) makken pas yn 'e twadde helte fan 'e tweintichste iuw (of sels oan it begjin fan 'e ienentweintichste iuw) in eigen yndustriële revolúsje troch. Wylst yn Westerske lannen de yndustrysektor no yn 'e regel krompen is ta in lytser part fan 'e ekonomy yn it foardiel fan 'e tsjinstesektor, makket yn lannen as Sina en Yndia de yndustry noch in tige grut part fan 'e ekonomy út.

Yndieling

De yndustry wurdt yn 'e regel yndield yn 'e swiere yndustry en de lichte yndustry. De swiere yndustry omfiemet de materialeprodusearjende sektor, mei as wichtichste komponinten de metaalyndustry (heechovens) en de petrogemyske yndustry (raffinaderijen). Dit is ek mei-iens de meast fersmoargjende foarm fan yndustry. De lichte yndustry omfettet de sektor wêryn't de eigentlike einprodukten fabrisearre wurde.

Oerdrachtlik gebrûk

Der binne ek sektors fan 'e ekonomy dy't net foldogge oan 'e definysje fan it begryp 'yndustry', mar wol sa neamd wurde; bygelyks de muzykyndustry, de entertainmentyndustry of de pornoyndustry. Yn sokke gefallen wurdt it wurd 'yndustry' yn oerdrachtlike sin brûkt, synonym mei 'brâns', 'sektor' of 'bedriuwstûke'. Dizze foarm fan gebrûk fan it wurd 'yndustry' is oernommen út it Ingelsk.

Boarnen, noaten en referinsjes