Losena (Acutâd en patês) (Lausanne en francês) est na vela et pués na comena suissa et arpetana sur la riva bise du lec Lèman, qu’est la capitâla et vela principâla du quenton de Vôd[1] et lo ch·èf-luè du district de Losena. Constitue la quatriéma vela du payis en tèrmos de populacion aprés Tsurique, Geneva et Bâla.

Cél articllo est ècrit en arpetan romand / ORB lârge. L’armoueria de la Suisse


Thumb
Viua drèciêe en l’êr de la vela de Losena.

Dens la vela sè trôvont la Cort de justice fèdèrâla, l’endrêt principâl de la Cinèmatèca suissa et pués la sièta du Comitât entèrnacionâl olimpico (CEO) et de 55 fèdèracions sportives entèrnacionâles. Pôrte lo titro oficièl de « Capitâla olimpica » dês 1994.

Thumb
Lo pôrt d’Ouchi.

G·eografia

Losena est aituâ en plen côr de la Suisse romanda. Son tèrritouèro est un endrêt en penta que vat avâl dês les colenes du platél suisso tant qu’a la riva bise du lec Lèman.

La vela s’èpate sur un dènivelâ de més 500 mètros, du pôrt d’Ouchi (374 m) u Chalèt-a-Gobèt (873 m), en passent per lo bôrg (495 m), l’aèrogâra de Losena-Blècherèta (600 m) et lo bouesc de Sârvabelen (640 m).

U Chalèt-a-Gobèt, lo tèrritouèro de Losena est sus la legne de partâjo de les égoues entre-mié los bachèts du Rôno et du Rin.

La rota principâla 1, la rota principâla 9 et pués l’ôtorota 9 passont per Losena. Les grantes legnes de chemin de fèr rapondont la gâra de Losena avouéc Geneva, Bèrna, Invèrdon-Nôchâtél et, par la legne du Semplon, avouéc Vevê, Môrçôls, Martegné, Sion, Siérro, Brega et Milan.

Lengoues

Histouère

U temps romen at ètâ fondâ l’endrêt « Lousonna », vicus a la riva du Lèman.

Cultura arpetana

Enstitucions

Thumb
La catèdrâla de Losena.

Monuments et patrimouèno

Thumb
l’Égllése catedral Noutre Dama

Églléses

Musês

  • Placiê sur la riva du lec Lèman, lo Musê olimpico consèrve et èxpôse de chouses en rapôrt avouéc l’histouère des juès olimpicos et du sport.
  • Lo Musê de l'Elisé èxpôse fotografies.
  • La fondacion de l'«Ermitage» èxpôse ôvres d'ârt.
  • Lo Musê historico Losena est un musê de la vela de Losena.
  • Lo Musê de zoologia
  • Lo Musê de g·eologia
  • Lo Musê cantonâl d’arquèologia et d’histouère
  • Lo Musê et jardins botanicos cantonâls de Losena

Sports

Losena est la sièta d’un mouél d’organisacions sportives entèrnacionâles :

Pèrsonalitâts liyêes a la comena

Bibliografia

  • « Lausanne (commune) » sus lo Dictionnaire historique de la Suisse en legne.
  • Marcel Grandjean : « Les monuments d’art et d’histoire du canton de Vaud I. La ville de Lausanne : introduction, extension urbaine, ponts, fontaines, édifices religieux (sans la cathédrale), hospitaliers, édifices publics » Bâla 1965.
  • Joëlle Moret, Isabelle Falconnier, Hélène Becquelin : « 100 femmes qui ont fait Lausanne. Dans les pas des pionnières » Losena 2021.

Lims de defôr

{{{tèxto}}}

Notes et rèferences

Wikiwand in your browser!

Seamless Wikipedia browsing. On steroids.

Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.

Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.