یوسیپ بروز تیتو
رییسجمهور یوگسلاوی / From Wikipedia, the free encyclopedia
یوسیپ بروز تیتو (به صربی: Јосип Броз Тито) (۷ مه ۱۸۹۲ – ۴ مه ۱۹۸۰) یک کمونیست انقلابی، رئیسجمهور یوگسلاوی از ۱۴ ژانویهٔ ۱۹۵۳ تا ۴ مه ۱۹۸۰ و رهبر اتحادیه کمونیستهای یوگسلاوی بود. تیتو در ابتدای جنگ جهانی اول به ارتش اتریش-مجارستان پیوست و با دریافت درجهٔ نظامی استوار، لقب جوانترین نظامی ارتش اتریش-مجارستان دارای این درجه را بهدستآورد. در طول جنگ جهانی اول بهشدت زخمی شد و به اسارت روسها درآمد و به یک اردوگاه کار اجباری در کوههای اورال فرستاده شد. او در جریان انقلاب روسیه در ۱۹۱۷ و جنگ داخلی روسیه مشارکت داشت. او پس از آزادی، به بالکان بازگشت و به عضویت اتحادیه کمونیستهای یوگسلاوی درآمد و بعدها و در طول سالهای ۱۹۳۹ تا ۱۹۸۰، دبیرکل این اتحادیه بود.[2]
یوسیپ بروز تیتو | |
---|---|
Јосип Броз Тито | |
رئیسجمهور یوگسلاوی | |
دوره مسئولیت ۱۴ ژانویه ۱۹۵۳[1] – ۴ مه ۱۹۸۰ | |
پس از | ایوان ریبار |
پیش از | لازار کولیسوسکی |
۱۹اُمین نخستوزیر یوگسلاوی | |
دوره مسئولیت ۲ نوامبر ۱۹۴۴ – ۲۹ ژوئن ۱۹۶۳ | |
رئیسجمهور | ایوان ریبار خودش (از ۱۹۵۳) |
پس از | ایوان شوباچیچ |
پیش از | پتار استامبولیچ |
نخستین دبیرکل جنبش عدم تعهد | |
دوره مسئولیت ۱ سپتامبر ۱۹۶۱ – ۵ اکتبر ۱۹۶۴ | |
پیش از | جمال عبدالناصر |
۴اُمین دبیرکل اتحادیه کمونیستهای یوگسلاوی | |
دوره مسئولیت ۵ ژانویه ۱۹۳۹ – ۴ مه ۱۹۸۰ | |
اطلاعات شخصی | |
زاده | یوسیپ بروز ۷ مهٔ ۱۸۹۲ کومروویچ، کرواسی-اسلوونی، امپراتوری اتریش-مجارستان |
درگذشته | ۴ مهٔ ۱۹۸۰ (۸۷ سال) لیوبلیانا، جمهوری سوسیالیستی اسلوونی، جمهوری فدرال سوسیالیستی یوگسلاوی |
آرامگاه | بلگراد، صربستان ۴۴°۴۷′۱۲″ شمالی ۲۰°۲۷′۰۶″ شرقی |
ملیت | یوگسلاوی |
حزب سیاسی | اتحادیه کمونیستهای یوگسلاوی حزب کمونیست اتحاد شوروی |
همسر(ان) |
پلاژیا بلوسووا (ا. ۱۹۲۰–۱۹۳۹)
(ا. ۱۹۵۲) |
جایزهها | ۹۸ جایزه و نشان بینالمللی و ۲۱ نشان یوگسلاوی |
امضا | |
خدمات نظامی | |
خدمت/شاخه | ارتش اتریش-مجارستان ارتش سرخ ارتش خلق یوگسلاوی |
سالهای خدمت | ۱۹۱۳–۱۹۱۵ ۱۹۱۸–۱۹۲۰ ۱۹۴۱–۱۹۸۰ |
درجه | مارشال |
فرمانده | پارتیزانهای یوگسلاوی ارتش خلق یوگسلاوی (فرمانده کل) |
جنگها/عملیات | جنگ جهانی اول جنگ داخلی روسیه جنگ جهانی دوم |
تیتو در طول جنگ جهانی دوم، رهبری پارتیزانهای یوگوسلاو را بر عهده داشت. این گروه، از مهمترین جنبشهای مقاومت در جنگ جهانی دوم در اروپای تحت اشغال آلمان نازی بود.[3]
او پس از جنگ جهانی دوم، حکومت جدیدی را با عنوان جمهوری فدرال سوسیالیستی یوگسلاوی بنیانگذاری و تأسیس کرد و در طول سالهای ۱۹۴۴ تا ۱۹۶۳، نخستوزیر و از ۱۹۵۳ تا پایان عمرش در ۱۹۸۰ رئیسجمهور مادامالعمر این حکومت شد.
تیتو علیرغم اینکه خود از بنیانگذاران کمینفرم بود، نخستین و تنها فردی بود که در دورهٔ ژوزف استالین، از این اتحاد خارج شد. پس از جدایی تیتو–استالین، نوع دیگری از سوسیالیسم مبتنی بر سوسیالیسم بازار توسط تیتو مطرح گردید.
۱۲ سال پس از مرگ وی و متعاقب انقلابهای ۱۹۸۹، کمونیسم در شرق اروپا رو به نابودی رفت و یوگسلاوی نیز دچار فروپاشی سیاسی شد و جنگهای یوگسلاو آغاز شدند. برخی از تاریخدانان، تیتو را یک دیکتاتور خیرخواه میدانند و برخی نیز بهدلیل اقتدارگرایی، از او انتقاد میکنند.[4][5] تیتو در مجموع دارای شخصیتی محبوب در یوگسلاوی و خارج از آن بود و بهعنوان نمادی متحد کننده به او نگاه میشد.[6] او در سالهای بعد، همراه با جمال عبدالناصر از مصر، جواهر لعل نهرو از هند و قوام نکرومه از غنا، یکی از رهبران جنبش عدم تعهد بود و در طول جنگ سرد، روابط بسیار خوبی با هردو بلوک شرق و غرب داشت. او ۹۸ نشان افتخار و جوایزی متعدد از جمله نشان لژیون دونور از فرانسه، نشان حمام از بریتانیا و جایزه دلاوری نظامی لهستان (ویرتوتی میلیتاری) را دریافت کردهاست. یوسیپ بروز تیتو در ۴ مه ۱۹۸۰ سه روز پیش از ۸۸ سالگیاش درگذشت.