چادر
نوعی پوشش سنتی است و به صورت پارچه نیم دایرهای شکل و معمولاً به رنگهای سیاه یا سفید است / From Wikipedia, the free encyclopedia
چادر پوششی برای زنان مسلمان در ایران که به صورت پارچهای نیمدایرهایشکل و به رنگهای سیاه یا سفید یا رنگی است.[1]
این پوشش، تکهای بزرگ و دورهدوزی شدهاست که سر تا پای زن را در بر میگیرد، مدلهای متنوعی دارد و چهرهٔ زن در آن پوشیده نیست. در گذشته این پوشش را بهطور دقیقتر، بیشتر، زنان ایرانی در دورهٔ قاجاریه و در بخشهایی از افغانستان روی پوشاک خود برای گشتن در جاهای همگانی میپوشیدهاند و امروزه نیز بین زنان و دختران مسلمان ایرانی رواج دارد. این حجاب در جاهای همگانی بیشتر به رنگ سیاه و برای نماز به رنگ سفید است.[2]
چادر در ایران مورد پشتیبانی نظام جمهوری اسلامی است. دوره قاجار، بیشتر زنان اشراف از چادر استفاده میکردند چرا که چادر را پوششی میدانستند که باعث میشود کمالاتشان حذف شده و همگانی نباشند در حالی که زنان و دختران رعیت اغلب لباس محلی به تن داشته و چادر مخصوص افراد خانزاده یا نجیبزاده بودهاست.
کشف حجاب در ایران، رویداد مهمی در این زمینه است که در سال ۱۳۱۴ رخ داد؛ پیش از این تغییر پوشاک حکومتی، زنان ایرانی از پوشاکی چون چادرِ سیاه و روبنده استفاده میکردند. در دوران رضاشاه پهلوی برای نخستینبار در جامعهٔ سنتی ایران، زنان توانستند از خانه خارج شده و به عرصههای اجتماعی پا گذارند. اجباری شدن آموزش برای هم پسران هم دختران و افزایش قشر باسواد نیز موضوع همراستای مهم دیگر بود؛ اینکه زنان پس از این، وارد اجتماع شوند و پیشههایی چون آموزگاری، پرستاری، پزشکی و غیره را بگیرند، بدون آن که پوششها و کارهای سنتی چون روبنده و عدم سخن با نامحرم را کنار بگذارند، ممکن نبود؛ بنابراین، «کشف حجاب» از سوی حکومت وی صورت گرفت. با این وجود، دیدگاه دیگری نیز وجود دارد که این اقدام رضاشاه را، در جهت مخالفت با اسلام دانستهاست. او انزجار خویش را از چادر، به گونهای اعلام کرده بود: «چادر و چاقچور دشمن ترقی و پیشرفت مردم است. درست حکم یک دمل را پیدا کرده که باید با احتیاط به آن نیشتر زد و از بینش برد». این اقدامها و سخنان وی با وجود داشتن مخالفان جدی میان مذهبیان ایرانی، اما موافقانی نیز دارد که «کشف حجاب» را «اعلام رسمی آزادی پوشش زنان» خواندهاند و اقدامات وابسته را ستودهاند.
بعد از انقلاب ۱۳۵۷ به رهبری خمینی، پوشش اسلامی برای زنان ایرانی اجباری شد. چهار سال بعد از انقلاب، مجلس جدید ایران تصمیم گرفت که زنان ایرانی که در جاهای همگانی موهایشان پوشانده نیست را با ۷۴ ضربه شلاق به مجازات برساند تا شرایط نسبت به دوران پیشین، به کلی دگرگون شود. از راه ندادن بیماران بدون چادر به بیمارستانهای ایران، گزارشهایی تهیه شدهاست که در یکی از آنان، حتی از ورود به اورژانس نیز جلوگیری میشدهاست. در دوران جمهوری اسلامی تبلیغات تلویزیونی که زنان با چادر را نمایش میدادند، ۴۰٪ اضافهپخش میگرفتند و صدا و سیما نیز برنامههایی برای گسترش چادرپوشی در ایران و بهرهگیری از آن داشتهاست. در سال ۲۰۱۸ که هنوز سری جدید اعتراضات زنان ایرانی به حجاب اجباری جریان داشت، تصاویری منتشر گردید که از پیوستن آنچه «دختران چادری» خوانده میشد به اعتراضات خبر میداد. در آثار فرهنگی یا هنری نیز حاضر بودهاست. سینمای ایران به آن پرداختهاست و در جنجالی، در یک شعر، تشبیه زنان چادری به کلاغ رخ داد.
اما در کشورهای دیگر، همچون اسرائیل و ترکیه نیز کاربردهایی داشتهاست. در سال ۲۰۲۱، دیوان عالی اروپا اعلام کرد که کارفرمایان، پوشیدن چادر را میتوانند منع کنند.