واسوخت در واژه به معنی بیزاری و روگردانی از معشوق است.[1] و در اصطلاح ادبیات سنتی نیز به سبکی از اشعار گفته می‌شود که مضمون آن مربوط به همین رویگردانی باشد.
شاعرانی چون سعدی، امیر خسرو و وحشی بافقی و صوفی عشقری شعرهایی در سبک واسوخت سروده‌اند. در ادبیات دورهٔ مشروطه و آغاز دورهٔ بازگشت ادبی نیز شاعرانی چون دهخدا، شهریار، میرزادهٔ عشقی چنین شعرهایی سروده‌اند.[2]
واسوخت شاخه‌ای از سبک قدیمی وقوع‌گویی است. سبک وقوع‌گویی که در اوایل سدهٔ دهم هجری قمری در شعر پارسی پدید آمد، برزخی بین شعر دوره تیموری و سبک هندی بود و در این سبک شاعر آشکار و بی‌پرده زبان حال خود را واگویه می‌کرد. واسوخت شاخه‌ای از وقوع‌گویی است که دوری جستن و رویگردانی دلداده از دلبر را مد نظر دارد.[3]
در واسوخت، شاعر به خاطر شکست در عشق و عدم کامیابی، از استغناء به غناء و از نیاز به ناز روی می‌آورد و به جای ستایش به سرزنش دوست می‌پردازد و بی‌وفایی او را با بی‌وفایی پاسخ می‌دهد. شبلی نعمانی از وحشی بافقی به عنوان آغازگر این شیوه بیانی یاد می‌کند.[4]
سبک واسوخت در ترانه‌های رپ فارسی امروزی نیز به‌کار می‌رود. ترانه‌های «واسوخت» پیشینیان زبان و واژگانی مؤدبانه با خود داشتند و امروزیان زبانی گستاخ و دشنام‌واره.[5] آغازگر این نوع از موسیقی پاپ ایران را آهنگ خیالی نیست شادمهر عقیلی با ترانه ای از شاهکار بینش‌پژوه و آهنگسازی و تنظیم شادمهر عقیلی دانسته‌اند.[6]
| دل و طبع خویش را گو که شوند نرم‌خوتر | که دلم بهانه‌جو شد من ازو بهانه‌جوتر | |
| گله گر کنم زخویت بجز این‌قدر نباشد | که شوند اگر تو خواهی قدری ازین نکوتر | |
| همه رنگ حیله بینم پس پرده فریبت | برو ای دورو که هستی زگل دورو دوروتر | |
| تو نه مرغ این شکاری پی صید دیگری رو | که عقاب دیگر آمد به شکار این کبوتر | |
| نه خوش‌آمد است وحشی تو غریب خوش‌ادایی | همه طرز تازه گویی، ز تو کیست تازه‌گوتر | |
(از غزلیات مولانا وحشی بافقی) |
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
