مولوخ
From Wikipedia, the free encyclopedia
مولوخ، مولِخ یا مولِک (به عبری: מֹלֶךְ) نامی است که چند بار در تَنَخ—مجموعهٔ متون مقدس یهودیان—به کار رفتهاست. عمدهٔ این اشارات در سفر لاویانِ تورات هستند. تنخ به شدت با اعمال مرتبط با مولوخ مخالفت میکند، اعمالی که به نظر میرسد شامل قربانی کردن کودکان بودهاست.[1]
بهطور سنتی، مولوخ نام خدایی کنعانی در نظر گرفته میشدهاست.[2] با این حال، از سال ۱۹۳۵، نزد پژوهشگران در این مورد اختلافی پدید آمدهاست؛ اصطلاح مشابهی با املای ملک (تلفظ نامشخص) و به معنای «قربانی» در زبان فنیقی کشف شده و بر اساس نظریات جدیدتر، گفته میشود منظور تنخ نیز نوعی قربانی است، نه خدایی خاص.[3] این نظریه بهطور فزایندهای مقبولیت یافتهاست، اما همچنان اجماع نظری وجود ندارد.[4] در میان موافقانِ این دیدگاه نیز دربارهٔ اینکه قربانی به یهوه تقدیم میشده یا خدایی دیگر؛ و نیز دربارهٔ اینکه این نوع قربانی سنت مذهبی بومی بنیاسرائیل بوده یا از فنیقیه وارد دینشان شده، اختلاف نظر وجود دارد.[5]
یهوه شدیداً تقدیم قربانی مولوخ را در اسفار تثنیه و لاویان نهی میکند و حکم به کشتن کسانی میدهد که فرزندانشان را قربانی کنند. در تنخ، گهینوم (که واژه جهنم نیز از آن گرفته شدهاست) توفتی در خارج اورشلیم است که کودکان در آتش قربانی مولوخ میشدند. برخی محققان ذبح اسحاق توسط ابراهیم که آن هم قربانی سوختنی است را از نوع قربانی مولوخ میدانند که نهایتاً کودک با گوسفندی جایگزین شدهاست و قصهای نمادین دربارهٔ کنار گذاشتن این آیین است.[6] تنخ همچنین میگوید سلیمان کسی بود که مولوخ را به اورشلیم برد. کتاب پادشاهان مولوخ را متعلق به عمونیان معرفی کردهاست.[7]