ممتاز محل
ملکهٔ ایرانیتبار هند و همسر شاه جهان پنجمین امپراطور هند / From Wikipedia, the free encyclopedia
ممتاز محل با نام تولد ارجمند بانو بیگم (۲۷ آوریل ۱۵۹۳–۱۷ ژوئن ۱۶۳۱)[1] همسر ایرانیتبار[2] و ملکه همنشین شاه جهان ،امپراتور گورکانی هند، از ۱۹ ژانویه ۱۶۲۸ تا ۱۷ ژوئن ۱۶۳۱ بود. تاج محل در آگره، که اغلب به عنوان یکی از عجایب جهان در نظر گرفته میشود، توسط شوهرش به عنوان آرامگاهی برای او بنا شد. ممتاز محل، پس از نورجهان به عنوان قدرتمندترین ملکه امپراتوری گورکانی شناخته میشود و توانست نقش مهمی با وجود بی علاقگی و عمر کم در مقام ملکه در اداره امور دولت داشتهاست.
ممتاز محل | |
---|---|
پادشاه بیگم | |
سلطنت | ۱۹ ژانویه ۱۶۲۸–۱۷ ژوئن ۱۶۳۱ |
پیشین | نورجهان بیگم |
جانشین | جهانآرا بیگم |
زاده | ارجمند ۲۷ آوریل ۱۵۹۳ آگره |
درگذشته | ۱۷ ژوئن ۱۶۳۱ (۳۸ سال) برهانپور هند |
آرامگاه | |
همسر(ان) | شاه جهان |
فرزند(ان) | حورالنسا بیگم جهانآرا بیگم دارا شکوه شاه شجاع روشنآرا بیگم اورنگ زیب ایزد بخش امید بخش ثریا بانو بیگم یک پسر مراد بخش دولت افزا حسنآرا بیگم گوهرآرا بیگم |
خاندان | گورکانیان (با ازدواج) |
پدر | میرزا حسن آصفخان |
مادر | دیوانجی بیگم |
ممتاز دختر میرزا حسن آصفخان وکیل شاهنشاهی و فرمانده ارشد سپاهیان جهانگیرشاه و برادرزاده نورجهان ملکه پرنفوذ و نیرومند جهانگیرشاه بود و در سال ۱۶۰۷ در سن ۱۴ سالگی به نامزدی پسر بزرگ و جانشین جهانگیر شاهزاده خرم (شاه جهان آینده) و بعد در سال ۱۶۱۲ به عقدش درآمد. او و شوهرش زندگی پرعشق و پرشوری را با هم تجربه کردند و در این ثمره عشق و علاقه با یکدیگر صاحب ۱۴ فرزند شدند که فقط ۸ تن از آنها بزرگ شده و بقیه در کودکی درگذشتند. پس از مرگ جهانگیرشاه در پایان سال ۱۶۲۷ و شروع جنگ جانشینی میان شوهرش، شاهزاده خرم، و برادر ناتنی خرم که داماد عمهاش نورجهان پادشاه بیگم نیز بود، درگرفت و در نهایت شوهر او با نام سلطنتی شاه جهان قدرت را بدست آورد و برتخت نشست.
ممتاز پس از این رخداد به جای عمه قدرتمند و تأثیرگذار خود نورجهان، ملکه هندوستان و قدرتمندترین و تاثیرگذارترین زن دربار شاهنشاهی در زمانی که امپراتوری گورکانی در اوج شکوه و عظمت خود بود، شد. او نیز همانند عمه خود مهر شاهنشاهی را که دلالت بر این داشته قبل از هر گونه صدور و دریافت سند یا دستورات لازم به بررسی و تعیین وی بوده و احکام دولت را نوشته و صادر میکرد، در دست گرفت. شاه جهان نیز همانند پدر خود که در همه کارها از نورجهان مشورت میگرفت، او هم بدون مشورت ممتاز هیچ کاری را انجام نداده و قبل از صدور دستورات خود نظرات ممتاز را در همه امور خود جستجو میکرد. اما ممتاز شناخته شده که به هیچ وجه به مانند نامادرشوهر/عمه خود به امور روزانه دولت توجه و علاقه نداشته و به آن بی محلی میکرد.
ممتاز محل در سال ۱۶۳۱ در هنگام لشکرکشی شوهرش در جنوب دکن که او را همراهی میکرد، در هنگام تولد چهاردهمین فرزند خود، دختری به نام گوهرآرا بیگم، در برهانپور، دکن (مادیا پرادش کنونی) درگذشت.[3] شاه جهان تاج محل را به عنوان آرامگاه او بنا کرد که بنای یادبودی از عشق نامیرای او به همسرش است. هیچ تصویر معاصری از ممتاز محل مانند سایر بانوان سلطنتی گورکانی وجود ندارد که پذیرفته شده باشد، اما نگارههای خیالی بسیاری از سده ۱۹ به بعد خلق شدهاند.