فتحعلیشاه
دومین پادشاه قاجار / From Wikipedia, the free encyclopedia
فتحعلیشاه قاجار (محرم ۱۱۸۳ ه.ق – ۱۹ جمادیالثانی ۱۲۵۰) دومین شاه ایران قاجاری بود که از ۱۷۹۷ تا ۱۸۳۴ میلادی حکومت کرد. مهمترین اتفاقاتی که در زمان حکومت فتحعلیشاه روی داد، وقوع دو جنگ میان ایران و روسیه بود که ارتش ایران در آن، شکست خورد. نتیجهٔ این جنگها امضای عهدنامههای ترکمانچای و گلستان بود که به موجب آن، بخشهای بزرگی از قلمروهای شمال غربی ایران از جمله کشورهای امروزی ارمنستان، گرجستان، داغستان، جمهوری آذربایجان و نخجوان که توسط آقامحمدخان به ایران الحاق شده بودند، مجدداً از ایران جدا و به روسیه ملحق شدند.[3][4] سلطنت فتحعلیشاه، بهجز گسترش خانوادهٔ سلطنتی، با روابطش با قدرتهای اروپایی و تحمیل این دو معاهده — که بهمعنای افزایش ناکارآمدی ایران در یک نظام بینالمللی است و بهطور فزایندهای تحت تأثیر مداخلهٔ اروپا قرار دارد — تعریف میشود.[5]
فتحعلیشاه | |
---|---|
شاهنشاه[1] خاقان[1] | |
شاه ایران | |
سلطنت | محرم ۱۲۱۲ – ۱۹ جمادیالثانی ۱۲۵۰ ۱۷۹۷ – ۱۸۳۴ |
تاجگذاری | عید فطر ۱۲۱۲ ه. ق ۱۹ مارس ۱۷۹۸[2] |
پیشین | آقامحمدخان قاجار |
جانشین | محمدشاه قاجار |
نایبالسلطنه | عباس میرزا |
وزیر اعظم | |
زاده | محرم ۱۱۸۳ ه. ق مهٔ ۱۷۶۹ دامغان، ایران زندی |
درگذشته | ۱۹ جمادیالثانی ۱۲۵۰ ۲۴ اکتبر ۱۸۳۴ (۶۲ سال) اصفهان، ایران قاجاری |
آرامگاه | |
شهبانو | آسیهخانم دولو |
همسر(ان) | فهرست را ببینید |
فرزند(ان) | تعداد زیاد؛ شامل عباس میرزا فهرست را ببینید |
دودمان | قاجار |
پدر | حسینقلیخان جهانسوز |
مادر | آسیه خانم |
طغرا |
فتحعلی فرزند حسینقلیخان جهانسوز و از اعضای دودمان قاجار بود که در زمان فرمانروایی دودمان زند بر ایران به دنیا آمد. کریمخان زند پس از سرکوب شورش محمدحسنخان قاجار در شمال ایران، دو پسر وی یعنی آقامحمدخان و حسینقلیخان جهانسوز را با خود به شیراز برد. کریمخان، آقامحمدخان را در شیراز، پایتخت زندیان، نگه داشت و حکومت دامغان را به حسینقلیخان جهانسوز سپرد.[6][7] پس از اینکه دودمان زند بهدست دودمان قاجار سرنگون شد، آقامحمدخان بهعنوان شاه ایران تاجگذاری کرد. به دلیل اینکه آقامحمدخان اخته بود و فرزندی نداشت، فتحعلیشاه پس از کشتهشدن او به پادشاهی رسید. فتحعلیشاه عباس میرزا را وارث بلافصل خود تعیین کرد، اما عباس زودتر از او درگذشت. در اواخر سلطنت فتحعلیشاه، مشکلات سخت اقتصادی، ایران را به آستانه فروپاشی حکومتی رساند که پس از مرگ او باعث وقوع بحران جانشینی شد.[8]