صفحهٔ اصلی

دانشنامه‌ای آزاد که همه می‌توانند آن را ویرایش کنند؛
با ۱٬۰۱۸٬۴۹۹ مقاله به زبان فارسی

مقالهٔ برگزیده

پرتره‌ای از تویوتومی هیده‌یوشی

تویوتومی هیده‌یوشی یک سامورایی و یکی از سه رهبر متحدکنندهٔ ژاپن در دوران آشوب‌زدهٔ سنگوکو بود. اواخر قرن شانزدهم میلادی کشور ژاپن بر اثر جنگ‌های داخلی میان قدرتمندان ولایتی، دایمیوها، تجزیه شده بود و آن‌ها برای کسب قدرت نهایی در حال نبرد با یکدیگر بودند. در سال ۱۵۶۸ اودا نوبوناگا، با جنگ‌های متمادی علیه دایمیوهای رقیب، پایهٔ وحدت ملی را بنیان گذاشت. اما این تویوتومی هیده‌یوشی بود که کار را به اتمام رساند، هرچند میوهٔ آن را توکوگاوا ایه‌یاسو چید. هیده‌یوشی در یک خانوادهٔ فقیر کشاورز متولد شد و با واسطهٔ یکی از آشنایانش به خدمت اودا نوبوناگا درآمد. نوبوناگا وی را آشیگارو (سرباز پیادهٔ تفنگ‌دار) کرد و پس از گذشت چند سال به خاطر جدی بودن در کارش در رأس آشیگاروهای خاندان اودا قرار گرفت. هیده‌یوشی یک مذاکره‌کننده بسیار موفق بود و قبل از نبردها با جنگ‌سالاران طرف مقابل گفتگو و سعی می‌کرد تا آنها را متقاعد کند که به نوبوناگا ملحق شوند. در سال ۱۵۷۷ نوبوناگا، هیده‌یوشی را به منطقه چوگوکو فرستاد تا این منطقه را که تحت سلطهٔ خاندان موری بود، فتح کند. در ژوئن ۱۵۸۲ نوبوناگا توسط ژنرال ارشدش آکچی میتسوهیده در شورشی به نام حادثهٔ معبد هوننو به قتل رسید. هیده‌یوشی پس از آگاهی از مرگ نوبوناگا به‌سرعت با خاندان موری صلح کرده و برای برانداختن آکچی میتسوهیده عازم کیوتو شد و توانست میتسوهیده را در نبرد یامازاکی شکست داده و به قتل رساند و با این انتقام‌گیری سریع، خود را به عنوان جانشین نوبوناگا مطرح کند. در سال ۱۵۸۵ هیده‌یوشی توانست مقام کانپاکو (بالاترین مشاور امپراتور) را کسب کند و تا سال ۱۵۹۱ این مقام را عهده‌دار بود. به علاوه امپراتور اوگیماچی در سال ۱۵۸۶ نام خانوادگی «تویوتومی» را به وی اهدا کرد و به مقام دایجو-دایجین (صدرالاعظمی ژاپن) نیز رسید و تا هنگام مرگ این مقام را برعهده داشت.

ادامه… مقاله‌های برگزیده – مقالهٔ امروز

آیا می‌دانستید که …؟

… پیر دو کوبرتن در زمان احیای ورزش پنج‌گانه، پنج رشتهٔ متفاوت از گونهٔ باستانی آن را برای پنج‌گانه مدرن برگزید؟ (در تصویر)
… در اساطیر هوری، آنو — حاکم سابق خدایان — با گاز گرفته شدن اندام‌های تناسلی‌اش توسط کوماربی سرنگون می‌شود؟
… مدال المپیک طراحی‌شده توسط فردریک-چارلز-ویکتور دو ورنون برای «بازی‌های المپیک تابستانی ۱۹۰۰» منحصربفردترین مدال در همه دوره‌های المپیک است؟
… از دیدگاه ولادیمیر نابوکوف تمام قواعد سنتی داستان‌گویی، در بانو با سگ ملوس شکسته شده و یکی از بزرگ‌ترین داستان‌هایی است که نوشته شده است؟
… فلج دوره‌ای تیروتوکسیک عمدتاً در مردان آسیای شرقی بروز می‌کند و میزان ابتلا به آن در مردان ۱۷ تا ۷۰ برابر زنان است؟
… کوماربی، پدر خدایان در دین هوری، پس از گاز گرفتن اندام‌های تناسلی آنو و بلعیدن آنان، تشوب را باردار می‌شود و به دنیا می‌آورد؟

بیشتر…

دربارهٔ ویکی‌پدیا

ویکی‌پدیا دانشنامه‌ای اینترنتی با بیش از ۳۲۹ زبان با محتوای آزاد است که با همکاری افراد داوطلب نوشته می‌شود و هر کس که به اینترنت دسترسی داشته باشد می‌تواند مقاله‌های آن را ویرایش کند. هدف ویکی‌پدیا آفرینش و انتشار جهانی یک دانشنامهٔ آزاد به تمامی زبان‌های زندهٔ دنیاست. با رشد روزافزون این دانشنامه گردانندگان آن در بنیاد ویکی‌مدیا چندین پروژهٔ مشابه دیگر همچون ویکی‌واژه، ویکی‌کتاب، ویکی‌گفتاورد، ویکی‌خبر، ویکی‌دانشگاه، ویکی‌سفر، ویکی‌داده و ویکی‌گونه را پدیدآوردند. ویکی‌پدیای فارسی دو سال پس از شروع پروژهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، در ۲۸ آذر ۱۳۸۲ (۱۹ دسامبر ۲۰۰۳) فعالیت خود را آغاز کرد و اکنون در ردهٔ نوزدهم ویکی‌پدیاها قرار دارد و بزرگترین دانشنامهٔ فارسی محسوب می‌شود. ویکی‌پدیای فارسی هم اکنون (۱۹ آبان ۱۴۰۳ خورشیدی) ۱٬۰۱۸٬۴۹۹ نوشتار دارد.

ادامه… ویکی‌پدیا، بدون نیاز به اینترنت

از میان خبرها

دونالد ترامپ

دونالد ترامپ (در تصویر) پیروز انتخابات ریاست‌جمهوری ایالات متحده آمریکا شد و جمهوری‌خواهان کنترل سنا را به دست گرفتند.
با تشدید اختلافات درون کابینهٔ جنگی، نخست‌وزیر اسرائیل، یوآف گالانت، وزیر دفاع را برکنار کرد.
مایا ساندو بار دیگر به عنوان رئیس‌جمهور مولداوی انتخاب شد.
حمله هوایی اسرائیل به ایران موجب خساراتی قابل توجه به چند مرکز نظامی در چند استان ایران شد.
یحیی سنوار، رئیس دفتر سیاسی حماس در شهر رفح در جنوب نوار غزه کشته شد.

یادبودها

امروز: شنبه، ۹ نوامبر ۲۰۲۴ میلادی برابر ۱۹ آبان ۱۴۰۳ هجری خورشیدی و ۷ جمادی‌الاول ۱۴۴۶ هجری قمری (UTC)

رویدادها

۱۷۹۹ - کودتای ناپلئون بوناپارت و پایان کار دیرکتوار فرانسه
۱۹۱۸ - استعفای قیصر ویلهلم دوم از سلطنت آلمان پس از انقلاب آلمان و جمهوری شدن این کشور و پایان حکومت سلطنتی

زادروزها

۱۴۵۱ - زادروز کریستف کلمب تاجر و دریانورد اسپانیایی
۱۸۱۸ - زادروز ایوان ترگنیف نویسندهٔ مشهور روس
۱۸۴۱ - زادروز ادوارد هفتم پادشاه بریتانیای کبیر، ایرلند و مستعمرات بریتانیا و امپراتور هندوستان از ۱۹۰۱ تا ۱۹۱۰
۱۸۷۷ - زادروز محمد اقبال (در تصویر) شاعر و فیلسوف بزرگ زبان فارسی
۱۹۲۰ - زادروز آلنوش طریان فیزیک‌دان ایرانی و ملقب به «مادر نجوم» و «بانوی اختر فیزیک ایران»
۱۹۲۹ - زادروز ایمره کرتس نویسندهٔ اهل مجارستان برندهٔ جایزه نوبل ادبیات ۲۰۰۲
۱۹۳۴ - زادروز کارل سیگن اخترشناس آمریکایی، اخترشیمی‌دان، مشاور سازمان ناسا، نویسنده و مروج علوم طبیعی
۱۹۷۴ - زادروز آلساندرو دل‌پیرو فوتبالیست ایتالیایی

درگذشت‌ها

۱۳٣٣‍‌ - اعدام حسین فاطمی وزیر امور خارجه و سیاست‌مدار ایرانی
۱۹۰۱ - درگذشت قوند آلیشان کشیش، شاعر و مورخ ارمنستانی
۱۹۰۶ - درگذشت کارل شورتس سیاستمدار و سردار آمریکایی
۱۹۱۸ - درگذشت گیوم آپولینر شاعر فرانسوی
۱۹۲۸ - درگذشت روآلد آموندسن فاتح قطب جنوب
۱۹۳۷ - درگذشت رمزی مک‌دونالد نخست‌وزیر بریتانیا
۱۹۴۰ - درگذشت نویل چمبرلین نخست‌وزیر بریتانیا
۱۹۵۳ - درگذشت ملک عبدالعزیز اولین پادشاه و بنیان‌گذار کشور عربستان سعودی
۱۹۷۰ - درگذشت شارل دو گل رئیس‌جمهور فرانسه
۲۰۰۸ - درگذشت میریام ماکبا خوانندهٔ اهل آفریقای جنوبی

→ روز قبل – روز بعد ←
یادبودهای نوامبر – یادبودهای بیشتر…