شیر و خورشید
از نمادهای ملی ایران / From Wikipedia, the free encyclopedia
شیر و خورشید از نمادهای ملی ایران است که تا پیش از انقلاب ۱۳۵۷ به صورت رسمی مورد استفاده بود. این نشان آمیزهای از فرهنگهای کهن بینالنهرین، ایران، عرب، ترک،شیعی و مغول است. ریشه نماد شیر و خورشید نشان ستارهبینی، خورشید در صورت فلکیِ اسد (شیر) در منطقةالبروج بوده است.
نشان شیر و خورشید | |
---|---|
نسخهها | |
پذیرفتهشده | ۱۴۲۳ میلادی |
بیاستفاده شده | ۱۹۷۹ میلادی[1] |
تاج | تاج کیانی یا تاج پهلوی |
نگهدارها | شیر |
سایر عناصر | شمشیر ایرانی |
نسخههای پیشین | نشان ستاره بینی خورشید در صورت فلکیِ اسد (شیر) در منطقةالبروج |
کاربرد | ستارهبینی،[2] نقش رایج تزیینی از قرن ششم هجری، ظهور بر روی پرچمها بهطور ناپیوسته از قرن ۱۵ میلادی (نهم هجری)، نشان رسمی ایران از زمان محمد شاه قاجار در سال ۱۸۴۶ تا پایان سلسله پهلوی در سال ۱۹۷۹،[1] و یکی از نشانهای رسمی کنوانسیون ژنو در کنار صلیب سرخ و هلال احمر[3] |
در هنگام زمامداری دودمانهای ترک و نزدیک سده ششم هجری، نشان شیر و خورشید از ستارهبینی به کارهای هنری در قلمرو اسلامی از مصر تا آسیای میانه وارد شد. از دوران سلجوقیان روم سکههایی با نقش شیر و خورشید را میتوان یافت و سپس این نشان از سده نهم هجری (پانزدهم میلادی) بهطور ناپیوسته بر روی پرچمهای ایران نقش بسته است.
نشان شیر و خورشید در هر دودمانی از تاریخ ایران به گونههای مختلفی تعبیر شده است. در آغاز تنها نشانی اخترشناسانه بوده است نه نمادی حکومتی. در دوران صفویه این نشان تعبیری شیعی/ایرانی پیدا میکند. از زمان شاهان پس از آقامحمدخان قاجار و همزمان با دگرگونیهای فکری و اجتماعی در آن هنگام، تعبیر شیعی این نشان رفتهرفته کمرنگ شد. در این دوران این نشان، نادرست به ایران پیش از اسلام نسبت دادهمیشود. نشان شیر و خورشید پس از انقلاب ۱۳۵۷ ایران با نشان کنونی جمهوری اسلامی ایران جایگزین شد.