ساموئل خاچیکیان
فیلمنامهنویس، تدوینگر و کارگردان ایرانی (۱۳۰۲–۱۳۸۰) / From Wikipedia, the free encyclopedia
ساموئل خاچیکیان (ارمنی: Սամուէլ Խաչիկեան؛ ۲۹ مهر ۱۳۰۲ – ۳۰ مهر ۱۳۸۰) کارگردان، تدوینگر، نویسنده، آهنگساز فیلم و تهیهکنندهٔ ایرانی ارمنیتبار بود. او یکی از تأثیرگذارترین کارگردانها در سینمای ایران بهشمار میرود، تا آنجا که به وی لقب «هیچکاکِ ایران» داده شدهاست. همچنین، از او بهعنوان «استاد دلهره و وحشتِ» سینمای ایران نام برده شدهاست.[6]
ساموئل خاچیکیان | |
---|---|
Սամուէլ Խաչիկեան | |
نام بومی | Սամուէլ Խաչիկեան |
زادهٔ | ۲۹ مهر ۱۳۰۲[1] ۲۲ اکتبر ۱۹۲۳[2] تبریز، ایران |
درگذشت | ۳۰ مهر ۱۳۸۰[3] (۷۸ سال) ۲۲ اکتبر ۲۰۰۱[4] تهران، ایران |
علت مرگ | بیماری آلزایمر |
ملیت | ایرانی ارمنیتبار |
دیگر نامها | سام ول |
تحصیلات | لیسانس علوم اجتماعی، تاریخ و باستانشناسی |
پیشه |
|
سالهای فعالیت | ۱۳۳۲–۱۳۷۲ |
آثار | فهرست کامل |
همسر(ها) | رُزالین |
فرزندان | ادوین خاچیکیان |
والدین | آرسِن[5] |
دوستان و همکارانِ خاچیکیان او را با نامِ «سام وِل» نیز میشناختند. او در آغازِ راهِ سینمای ایران با هنر و دانستههای خود به یاری این هنر و صنعت آمد و توانایی فنی خود را با به فرجام رساندن فیلم شبنشینی در جهنم (۱۳۳۶) نشان داد و سپس با طوفان در شهر ما (۱۳۳۷) سینمای ایران را با سبکِ ویژهٔ خود آشنا کرد.[7]
خاچیکیان، که از نیمههای فیلم بازگشت تدوین فیلمهایش را خود به دست گرفته بود، در نورپردازی و کار فیلمبردارانش دخالت میکرد، و موسیقی فیلمهایش را خود برمیگزید. به گفتهٔ خودش، او همهٔ اینها را برپایهٔ برداشت و دریافت درونی انجام میداد. «نورپردازی جنایی» زبانزدی بود که خود او برای فیلمهایی همچون چهارراه حوادث (۱۳۳۳)، طوفان در شهر ما (۱۳۳۷)، فریاد نیمهشب (۱۳۴۰)، یک قدم تا مرگ (۱۳۴۰)، دلهره (۱۳۴۱)، ضربت (۱۳۴۳) و سرسام (۱۳۴۴) بهکار میبرد.[8]
خاچیکیان را میتوان از پیشگامان نامآور سینمای ایران دانست و کمتر کارگردان ایرانی مانند او در درازای سه دهه (۱۳۵۰–۱۳۳۰) بهگونهای پیوسته و پرکار درگیر فیلمسازی بودهاست.[8] او در زمره نخستین کارگردانان ایرانی بود که عناصر تکنیکی را برای سینما به کار برد و با دکوپاژ سر صحنه فیلمبرداری میرفت. به عنوان فیلمسازی نوآور، ساخت فیلمهای جنایی را در ایران به راه انداخت و نخستین پیشپرده تاریخ سینمای ایران را برای فیلم دختری از شیراز (۱۳۳۳) ساخت و دهها زمینه فنی دیگر را آزمود. بسیاری از بازیگران نامدار سینمای ایران با بازی در کارهای خاچیکیان به سینما آمدند و برخی از فیلمهایش هم چون ضربت (۱۳۴۳) و عقابها (۱۳۶۳) از کارهای پرفروش زمان نمایش خود بودند.[9]
شناختهترین فیلمی که خاچیکیان پس از انقلاب کارگردانی کرد عقابها (۱۳۶۳) بود، که یکی از برترین کارهای سینمای دفاع مقدس لقب گرفت. او در درازنای نزدیکِ ۵۰ سال کار در سینمای ایران ۴۶ فیلمِ بلندِ سینمایی ساخت و شماری فیلمِ دیگر را تدوین کرد.[10]