رستمیان

رستمیان (به عربی: الرستمیون) دودمانی ایرانی‌تبار^[1][2] از امامان، اباضی مذهب بودند که از سرزمین فعلی عراق به شمال آفریقا مهاجرت و در شمال آفریقا به پایتختی تاهَرت (امروزه تاقدمت^[3]) الجزایر^[4][5][6] از ۷۷۷ میلادی تا ۹۰۹ میلادی یک حکومت اسلامی براساس مذهب اباضی برپا نموده و قصد قیام و براندازی عباس طوطون حاکم طرابلس را داشتند رستمیان از حمایت آمازیغ‌های شمال آفریقا موسوم به نفوسیه برخوردار بودند. نام این دودمان از عبدالرحمن بن رستم بن بهرام بن سام بن کسری گرفته شده‌است.^[7]

پادشاهی رستمیان
۷۶۷–۹۰۹
پایتخت	تیارت
زبان(های) رایج	زبان آمازیغی، زبان عربی، زبان فارسی
دین(ها)	اباضیه
حکومت	امامت خوارج
امام
• ۷۷۶–۷۸۸	عبدالرحمن ابن بهرام ابن رستم
• ۹۰۶–۹۰۹	یقظان بن محمد أبی الیقظان
تاریخ
• بنیان‌گذاری	۷۶۷
• فروپاشی	۹۰۹
واحد پول	?
پیشین پسین خلافت عباسی خلافت فاطمی Various berbers states

قلمرو رستمیان در شمال آفریقا.

تبارنامهٔ دودمان ایرانی رستمیان در شمال آفریقا.

اباضیه در شمال آفریقا

مقالهٔ اصلی: اباضیه

تا سال ۷۱۹ م. شاخه ای از خوارج به نام جنبش اباضیه وارد شمال آفریقا شده بود. از پیشاهنگان ایشان سلما ابن سعد، از طرف جماعت اباضیه بصره به شمال آفریقا اعزام شد. در سال ۷۴۰ م. تلاش تبلیغی ایشان در جلب قبیله‌های بزرگ بربرِ حواره اطراف طرابلس، کوهستان نفوسه و زناته در تریپولیتانیا نتیجه داد. در ۷۵۷ م. (۱۴۰ ه‍.ق) یک گروه چهار نفره از مبلغین بصره که شامل عبدالرحمان بن رستم بود، اعلام امامت اباضی نمود، که خلافت عباسی آن را در ۷۶۱ م. سرکوب کردند. سرانجام در ۷۷۷ م. عبدالرحمان بن رستم در الجزایر به عنوان امام انتخاب شد. عبدالرحمان بن رستم در شمال آفریقا از نیایی ایرانی به دنیا آمده و به اباضیه گرویده بود؛ و بدین‌سان حکومت در بین فرزندان عبدالرحمان باقی ماند. اباضیه پیشوا ماندن این خاندان را این‌گونه توجیه می‌کرد که چون ایشان از هیچ قبیله‌ای نیستند، به نفع هیچ‌کدام از قبیله‌ها تمایل پیدا نمی‌کنند.

در ۸۱۲ م. رستمی‌ها با اغلبیان که به خلافت عباسی وابسته بودند جنگیدند. نیای اغلبیان هم از خراسان است، البته عرب و از قبیله بنی تمیم.^[8] به هرحال نتیجه این جنگ، رسیدن به حالت تحمل کردن طرف مقابل بود.

پس از عبدالوهاب، رستمیان از نظر نظامی ضعیف شدند و در ۹۰۹ م. فاطمی‌های اسماعیلی مذهب مصر به راحتی ایشان را برانداختند.

رستمیان، محیط فرهنگی آزادی برای ادیان فراهم نموده بودند که در آن مسیحیان و مسلمانان غیر هم مذهب ایشان به راحتی زندگی می‌کردند.^[9]

فرمانروایان رستمی

	فرمانروا	زندگی	فرمانروایی
۱	عبد الرحمن بن رستم بن بهرام	.... -....	۷۷۶–۷۸۴
۲	عبد الوهاب بن عبد الرحمن	.... -....	۷۸۴–۸۳۲
۳	أبو سعید الأفلح بن عبد الوهاب	.... -....	۸۳۲–۸۷۱
۴	أبو بکر بن الأفلح	.... -....	۸۷۱–۸۷۱
۵	أبو الیقضان محمد بن الأفلح	.... -....	۸۷۱–۸۹۴
۶	أبو حاتم یوسف بن محمد الحکم	.... -....	۸۹۴–۸۹۷
۷	یعقوب بن الأفلح	.... -....	۸۹۷–۹۰۱
۸	أبو حاتم یوسف بن محمد الحکم	.... -....	۹۰۱–۹۰۶
۹	یقظان بن محمد أبی الیقظان بن أفلح	.... -....	۹۰۶–۹۰۹

جستارهای وابسته

• خلافت فاطمیان
• تاریخ ایرانیان در آفریقا

منابع

1. Bosworth, C.E., ed. (1995). Encyclopedia of Islam (New ed.). Leiden [u.a.]: Brill [u.a.] p. 638. ISBN 9004098348.
2. Islamic History - Laura Etheredge - p73
3. Abun-Nasr, Jamil M. (1971). A history of the Maghrib. Internet Archive. Cambridge [Eng.] University Press. p. 75. ISBN 978-0-521-07981-5.
4. Britannica Encyclopedia, Retrieved on 18 December 2008.
5. "The Places where Men Pray Together", pg. 210.
6. Based on Britannica 2008: The state was governed by imams descended from ʿAbd ar-Raḥmān ibn Rustam, the austere Persian who founded the state in the 8th century.
7. الموسوعة المیسرة فی تراجم أئمة التفسیر والإقراء والنحو واللغة. مجلة الحکمة - بریطانیا. ۱۴۲۴–۲۰۰۳. صص. ۳۱۴۹. پارامتر |first1= بدون |last1= در Authors list وارد شده‌است (کمک) ص ١١٥٦ تا ١١٥٨
8. C.E. Bosworth, The New Islamic Dynasties, (Columbia University Press, 1996), 31.
9. John P. Entelis, Algeria: The Revolution Institutionalized, page 14.

موسی، احمد، نوشتاری از عجم با استفاده از: پیوندهای تاریخی و فرهنگی ایران و مغرب؛ فصلنامهٔ پارسی، سال ۵، شمارهٔ ۴.