حالت دستوری
From Wikipedia, the free encyclopedia
در دستور زبان، حالَت ابزاری است که نقش دستوری یک واژه در جمله را نشان میدهد. برای نمونه با استفاده از حالت، میتوان فهمید که آیا یک اسم (نامواژه) در یک جمله، فاعل است، مفعول است یا نقش مِلکی دارد.
حالتها معمولاً با چسبیدن یک وند ویژه به واژه یا به عبارت دیگر «صرف شدن یک اسم یاصفت» پدید میآیند. حالت، در زبانهای تصریفی و پیوندی موجود است. حالت دستوری در بسیاری از زبانهای جهان دیده میشود. زبانهایی مانند فنلاندی (با ۱۶ حالت دستوری) و مجاری از پرحالتترین زبانهای دنیا هستند.[1]
حالتنمایی یکی از روشهای مورد استفاده در زبانهای مختلف برای نشان دادن ارتباط نحوی میان عناصر جمله است. حالت به نظام نشان دادن اسمهای وابسته برای نوع رابطه که با هسته دارند گفته میشود و برای نشان دادن رابطه یک اسم با فعل در سطحبند یا رابطه یک اسم با حرف اضافه یا اسم دیگر درصد گروه به کار میرود.[1]
در سطحبند یا جمله، وابستههای فعل شامل موضوعهای وابسته به ظرفیت فعل و افزودههای غیر وابسته به ظرفیت فعل هستند. همه این وابستهها ممکن است با استفاده از حالتنماها نشان داده شود.[1]
دو نظام حالتنمایی فاعلی-مفعولی و کنایی-مطلق بیشترین کاربرد را در زبانهای دنیا دارند و از میان این دو نظام، نظام حالت فاعلی-مفعولی در میان زبانهای دنیا به مراتب بینشانتر از نظام حالت کنایی-مطلق است.[1]
این دو نظام در زبانهای ایرانی نیز پرکاربرد هستند و در جملات ساخته شده با زمان حال، در بسیاری از زبانهای ایرانی از نظام حالت فاعلی-مفعولی پیروی میشود.[1]